Marita Bru er ein av minst 800 legar som står i kø for å få jobb. Samtidig skrik heile landet etter fleire fastlegar.
Marita Bru (47) er ferdig utdanna lege og drøymer om fastlegejobb – men har fått avslag på 160 søknadar om praksisplass. Samtidig skrik Helse-Norge etter fleire fastlegar.
– Planen er å bli fastlege, og eg vil ut i distriktet. Difor var eg sikker på at eg kom til å få jobb då eg var ferdig på medisinstudiet. Men det er eitt problem. Eg kjem ikkje vidare når eg ikkje får byrja på spesialisering. Det er frustrerande, seier Marita Bru.
Det er over eit år sidan ho var ferdig utdanna lege. Sidan har ho sendt 160 søknader for å få jobb som lege i spesialisering, del 1 (LIS1). Ordninga er obligatorisk for nyutdanna legar, men konkurransen er knallhard (sjå faktaboks).
I fjor vår var det 1282 søkjarar til 457 utlyste stillingar. 36 prosent av søkjarane fekk tilbod om stilling. Fleirtalet fekk avslag og går inn i ei stadig veksande kø av legar som ikkje kjem inn i arbeidslivet.
Vikardans
– Eg og mange andre sit igjen med svært høg studiegjeld, og mange står utan relevant jobb. Eg er så heldig at eg fekk vikarjobb som lege på sjukeheim før eg var ferdig på studiet. Andre stillingar er bortimot umogeleg å få så lenge eg ikkje har gjennomført LIS1, seier Bru.
Som ferdigutdanna lege har ho autorisasjon, men utan LIS1 er det mykje ho ikkje er kvalifisert for, mellom anna vaktarbeid. Korte vikariat er difor det beste ho kan håpe på.
Kvar dag køyrer ho ein time kvar veg frå huset på Austrheim til jobben på Midtbygda sjukeheim i Åsane. På visittrunden tidleg denne morgonen ser ho til at Inger Marie Osland (79) har det ho treng av smertestillande etter eit fall i heimen.
– Eg er mykje betre. Det er eit under, svarar Osland, som ser fram til å kome heim att til ektemannen.
– Håplaus situasjon
Det siste året har Bru søkt om LIS1-stillingar i heile Norge, frå Kirkenes til Akershus.
– Eg brukar mykje av fritida mi på å tenkje på, tilpasse og sende søknader. Eg har tatt mange kurs for å fylle på CV-en.
47-åringen fryktar at alderen tel imot henne. Bru starta på medisinstudiet som 39-åring, etter å ha jobba mange år med psykisk utviklingshemma, i heimesjukepleia og på apotek.
– Eg har mykje erfaring frå arbeidslivet, men no er livet sett på vent. Det er ein håplaus situasjon, seier Bru.
Medan Bru står fast i fastlegedraumen, er mangelen på fastlegar større enn noko sinne.
– Desperat situasjon
I kvar opptaksrunde er det om lag 800 nyutdanna legar i Norge som ikkje kjem vidare i det obligatoriske spesialiseringsløpet.
– Det er ein desperat situasjon for våre medlemmar. Dei har kome i ein absurd situasjon der ein må ha arbeidserfaring for å få nybegynnerjobb. Dette er flinke folk med stor kompetanse, som det har kosta to millionar kroner kvar å utdanne, men som ikkje kjem vidare i systemet. Det er overraskande at Norge ikkje tek dette utdanningsansvaret, men i staden vel å importere spesialistar frå andre land, seier Kristin Kornelia Utne, leiar i Yngre Legers foreining.
Med dagens tal på LIS1stillingar vil 5188 utdanna legar stå utan LIS1 i 2045, ifølgje Yngre Legers foreining. Dei har lenge kjempa for 200 fleire utdanningsstillingar. I løpet av fem år vil det nær kutte køen.
Sp: Vil ha «skikkeleg» satsing I fjor gjekk også Helsedirektoratet inn for å opprette 200 nye stillingar.
Helseminister Bent Høie har foreløpig ikkje innfridd dette. I statsbudsjettet for 2020 blei det varsla 38 nye LIS1-stillingar, alle i Nord-Norge.
– Vi kan ikkje løyse fastlegekrisa utan samtidig å gjere noko med alle dei ferdigutdanna som står i kø og vil bli fastlegar. 38 nye stillingar er ein liten start, men ikkje i nærleiken nok, seier Kjersti Toppe, første nestleiar i Helse- og omsorgskomiteen for Senterpartiet.
Kvar nye LIS1-stilling kostar rundt 1,53 millionar kroner, ifølgje Helsedirektoratet.
Høie: Ingen jobbgaranti
– Det kostar, men det kostar meir ikkje å gjere det. Vi treng ein stor auke i stillingar allereie frå hausten av, seier Toppe.
– Det er behov for fleire LIS1stillingar og difor har eg oppretta 38 nye i Nord-Norge, som har ein tydeleg profil på at desse skal bli fastlegar, seier helseminister Bent Høie.
– 38 er langt frå 200?
– Ja, men det er ein veldig god start. Det betyr at vi aukar kapasiteten og dermed reduserer ventetida. Men ettersom mange vel å reise ut og studere medisin vil det også i framtida vere fleire legar enn det er
turnusstillingar til. Ingen nyutdanna er garantert jobb, slik er det heller ikkje for dei som studerer medisin. Men vi har starta opptrapping av LIS1 og kjem til å halde fram med det, seier Høie, som ikkje kan tidfeste neste opptrapping.
Neste opptak har søknadsfrist 15. februar. Bru har ikkje gitt opp.
– Eg er veldig spent. Eg har framleis eit håp om å få LIS1-stilling, og eg lar meg ikkje knekke. Men situasjonen er frustrerande for meg og mange andre, seier legen, som står utan vikarjobb etter sommaren.