SKEIVFORDELING:
Vaksineringa er ikkje eit kappløp der eg heiar på at min kommune skal kome først over mållina.
DET SOM VAR ein dårleg idé i januar, er ikkje nødvendigvis ein dårleg idé i mars. No rår nemleg Folkehelseinstituttet (FHI) regjeringa til å prioritere vaksinar til Oslo og fleire andre austlandskommunar som slit med stor smitte.
Regjeringa har allereie bedt FHI å førebu ei slik skeivfordeling, men har ikkje bestemt seg for ein ny strategi endå. Regjeringa planlegg å bestemme seg om kort tid – og då bør dei prioritere vaksinar der smitten er størst.
EIN AV DEI SOM HAR IVRA for ei geografisk skeivfordeling av vaksinar, er byrådsleiar Raymond Johansen (Ap) i Oslo.
Kravet var forståeleg: Johansen leiar ein by som har hatt høge smittetal lenge, og befolkninga er pålagt svaert strenge restriksjonar. Det har vore strengt i Bergen òg, men ikkje over så lang tid.
Vaksinane hindrar alvorleg sjukdom, spesielt blant dei mest utsette gruppene.
Då Johansen stilte kravet om fleire vaksinar til Oslo, var det mange av dei eldste rundt om i landet som ikkje hadde fått vaksinen.
I Ulvik rakk dei akkurat å ferdigvaksinere dei mest sårbare innbyggarane, då smitten råka kommunen i februar. Det hadde dei neppe klart, om vaksinane hadde blitt prioritert vekk.
Difor var idéen dårleg i januar.
NO ER SITUASJONEN annleis; dei aller fleste på sjukeheimar er vaksinerte. Dei fleste over 85 år har fått den første dosen.
Då er det ikkje gitt at me skal halde fram å fordele vaksinar etter kor mange personar over 64 år som bur i kommunen.
– Eg meiner at ein må behandle alle likt, seier Øygarden-ordførar Tom Georg Indrevik (H) til BT. Men koronaviruset behandlar ikkje alle likt. Dei som bur der smittetrykket er minst, er ikkje i like stor fare for å bli sjuk som der viruset spreier seg mest.
NEST ETTER SARPSBORG, er Oslo den kommunen i landet som er hardast råka. Dei siste seks månadane, har hovudstaden 63,2 innleggingar med korona pr. 100.000 innbyggarar. I Stovner bydel er talet 200.
Saman med fem andre bydelar på Oslos austkant, har Stovner behov for hjelp. Dei andre kommunane som vert prioritert er Fredrikstad, Moss og Lørenskog.
FHIS FRAMLEGG VIL gi ei moderat skeivfordeling, der dei prioriterte kommunane og bydelane får 20 prosent fleire vaksinar. For Oslos del betyr dette 12.400 fleire vaksinar enn planlagt i mars, gitt at leveransane kjem som planlagt.
Desse dosane vert tatt frå ei lita redusering – på tre prosent – frå vaksinane som vert tildelt dei 330 kommunane i Noreg med fire eller faerre innleggelsar med covid-19 det siste halve året.
EIT ARGUMENT SOM har blitt brukt mot geografisk skeivfordeling av vaksinar, er at smitteverneffekten er uklar. I rapporten som kom tysdag, er FHI tydelegare på at dei godkjente vaksinane reduserer smitte.
Ei skeivfordeling av vaksinar vil føre til at ein større andel av risikogruppene vil bli vaksinerte, der smitten er høgast. Så sjølv om uvissa knytt til smittedemping er stor, kan gevinsten ved å endre strategi vere livreddande.
DÅ MÅ ME TOLE at vaksinestrategien kan endre seg. Dei av oss som brukte FHIs råd for å argumentere mot Johansens krav i januar, bør lytte til FHIs råd no òg.
Det betyr ikkje at vaksinefordelinga må endrast i neste veke, dersom det dukkar opp eit nytt utbrot i ein ny kommune neste veke. Det tar minst fire veker frå første dose, til ein har full effekt av dose to.
Ei skeivfordeling må prioritere område som har hatt høg smitte – og difor restriktive tiltak – over tid.
DET DUMMASTE SOM kan skje no, er om politikarar og andre prøver å setje vaksinestrategien inn i by-land-konflikten. Det var nett det Molde-ordførar Torgeir Dahl (H) gjorde i helga, tydelegvis med hjelp frå Erna Solbergs (H) statssekretaer Peder Egseth (H).
Dahl meinte nemleg at Oslo ikkje måtte premierast med fleire vaksinar, fordi smitten var så høg.
Ei prioritering av vaksinar vil ikkje forseinke vaksineringa i altfor stor grad rundt om i landet, sidan innstramminga er såpass liten.
Vaksineringa er ikkje eit kappløp der eg heiar på at min kommune skal kome først over mållina. Målet er å redusere sjukdom, få faerre innleggelsar og hindre død – uavhengig av valdistrikt.
EI PRIORITERING AV vaksinar vil ikkje forseinke vaksineringa i altfor stor grad rundt om i landet, sidan innstramminga er såpass liten. Og sjølv om få dosar her og der blir til 12.000 dosar i Oslo, vil ikkje det radikalt forandre situasjonen der heller.
Det er ikkje slik at Oslo plutseleg vil sleppe den tunge tiltaksbyrda dei har no, dersom dei får fleire vaksinar. Til det er tilgangen på vaksinar til Noreg altfor dårleg. Fleire vaksinar stoppar neppe smitten heller, sidan den skjer mest blant dei unge i Oslo no.
Men risikogruppene vil bli litt betre beskytta – der smitten er størst.