Innsiktsfull krigsskildring

ROMAN «Den hjelpsomme okkupanten»

Kjersti Ericsson Oktober

Den tyske majoren frå storbyen Dresden, Dieter

Welser, småb ar n s f a r, krigsskadd og tildelt «Ridderkorset for tapperhet i strid», blir hausten 1943 stasjonert i Kreklingvåg, ein oppdikta liten tettstad på Norskekysten.

Tyskland er i ferd med å bygge opp Atlanterhavsvollen, kystfort og andre forsvarsverk langs kysten frå Frankrike til Noreg. Welser skal sørge for at arbeidet med kystfortet i Kreklingvåg blir gjennomført – raskt og effektivt.

Han elskar Hamsun, er kultur- interessert, dyrkar ariske kroppsideal – han er ein svært samansett personlegdom.

Han vil gjerne stå fram som ein godviljens mann, skaffar ekstra rasjonar av pølser og tannbørstar (!) til lokalbefolkninga – og horehus til dei tyske soldatane.

I Ukraina gjorde han militært ein så god jobb at han fekk utmerkinga eg nemnde – men på same tid pådrog han seg groteske minne som øydelegg svevnen for han.

Romanen blir primært ein studie i psyken til ein overtydd, intellektuell nazist/rasist, litt naiv, men også kunstnarleg generelt, og musikalsk og litterært spesielt, både interessert og godt orientert.

Normalt ville eg ha karakterisert Welser som ein mannleg person som psykologisk ikkje heng på greip! Men Hitler var – rett nok mislykka – målarkunstnar, og svært oppteken av Wagner generelt, og «Götterdemmerung» spesielt. Fleire av nazikoryfeane veit vi at var opptekne av musikk.

Romanen til Ericsson får meg til å minnast Curzio Malaparte, og dei ufatteleg brutale skildringane frå 2. verdskrigen i Ukraina, «Kaputt». For ikkje å nemne dagens IS, fanatiske krigarar og bøller med eit – skal vi seie – religiøst ferniss.

Litterært er Kjersti Ericsson handverkar på høgt plan. Skildringane av det vesle kystsamfunnet er gode, og her og der krydrar ho små og store hendingar med innslag av humor – ofte med ein skarp snert.

Likevel meiner eg at boka som heilskap hadde hatt godt av ei innstramming. Enkelte stader, særleg i første del, finst det tilløp til småpludring. Men det er ei god bok som fortel mykje om kvardagane under krigen i eit utkantsamfunn.