Enorm auke i tips om svart arbeid

ROGALAND: Naeringsforeningen har så langt i år mottatt 477 tips om svart arbeid. Det er nesten like mykje som dei tidlegare har fått i løpet av 2,5 år.

Våren 2015 opna Naeringsforeningen ei tips-side der både bedrifter og privatpersonar kan melde frå om svart arbeid.

I løpet av 2,5 år, frå oppstarten i 2015 til desember 2017, hadde dei fått i overkant av 600 tips.

Etter første halvår av 2018 har dei fått 477 tips.

Alle bransjer

– Tipsa går på alle typer bransjer, men det er tre som utmerkar seg spesielt, nemleg byggog anlegg, hudpleie og skjønnheitssalongar, seier Anne Woie, naeringspolitisk leiar i Naeringsforeningen.

– Kor vidt denne auka betyr at det er fleire useriøse på marknaden, er vanskeleg å seie. Det har vore større merksemd rundt temaet, og det er positivt. Eg trur mange har innsett at svart arbeid og organisert kriminalitet kan vere to sider av same sak. Folk vil ha eit levedyktig arbeidsliv, seier Woie.

Naeringsforeningen reknar med at mellom 80 og 90 prosent av dei som tek kontakt, kjem frå andre stadar enn Rogaland. Tipsa er anonyme og kjem frå privatpersonar og bedrifter over heile landet.

Naeringsforeningen sender alt vidare til A-krim Rogaland, som er eit samarbeid mellom politiet, Arbeidstilsynet, Skatteetaten, Kemneren i Stavanger og NAV. Når A-krim Rogaland mottar eit tips, blir det formidla vidare til dei riktige politidistrikta.

– Vi har fått ein del veldig gode tips. Det gjer at vi kan jobbe meir effektivt fordi det gir eit betre grunnlag i tillegg til våre eigne undersøkingar, seier Fred Sherling, naeringslivskontakt i Sør-Vest politidistrikt.

Meir organisert

– Det vi ser er at ein del av dei som tidlegare var i gråsona, har betra seg. Dei heilkriminelle tilpassar seg heller kontrollane enn regelverket. Tidlegare var det ofte slik at dei som arbeida svart, mangla alt av papir. No veit dei korleis dei skal få det til å sjå ut som dei har papira i orden. Dei jobbar meir organisert og i større nettverk, og dei brukar gjerne dei same rådgjevarane som kan regelverket godt og veit korleis ein skal kome seg unna, seier Fred Sherling i Sør-Vest politidistrikt.

I ein rapport frå Nasjonal tverretatleg analyse- og etterretningssenter, er konklusjonen at kriminelle aktørar stadig utviklar nye metoder for å unndra seg arbeidsgivaransvar. Dei kriminelle tilpassar seg etatane sine kontrollar, og framstår som meir seriøse enn dei gjorde tidlegare, noko som gjer det meir krevande å avdekke.

Overraska over omfanget

I byggebransjen i Rogaland jobbar 26 prosent i gråsona eller heilt svart, viser ei kartlegging som A-krim har gjennomført. Sherling har tidlegare uttalt at dette utgjer ein sum på 2,2 milliardar kroner.

– Når svart arbeid er så omfattande i ei bransje, vil konsekvensen vere at ein ikkje får laerlingar i denne bransjen. Då utdannar ein folk som ikkje vil få praksisplass.

Sherling har jobba med å avdekke svart arbeid sidan 2013, først innan byggebransjen og så meir overordna gjennom samarbeidet i A-krim.

– Då eg begynte å jobbe med dette, blei eg overraska over kor omfattande problemet var og kor lite som blei gjort med det. Ein tenkte ikkje førebyggande. Det er litt problemet no også, men no er vi i alle fall på veg og jobbar betre med førebygging enn vi gjorde tidlegare.

A-krim har mellom anna varsla at dei i større grad vil rette arbeidet mot dei som kjøper svart.