Kapittel satsar på «samhald» i konfliktfylt tid

STAVANGER:

I morgon startar årets Kapittel-festival – som tidsriktig kunne valt «kamp», «splitting» eller «konflikt» som tema. I staden valde dei positive «Samhald».

– Me var inne på tanken om å velja «strid» eller «splitting». Men «Samhald» opnar opp meir. Det har gitt større kreativ kraft i å velja det positive framfor det negative omgrepet, seier Kapittel-sjef Espen Røsbak.

Onsdag til søndag går Stavanger internasjonale festival for litteratur og ytringsfridom - meir kjent som Kapittel - av stabelen. I fem dagar vil Sølvberget og mange av Stavangers kulturscener fyllast av forfattarar og intellektuelle frå inn- og utland. Og mens det som skaper overskrifter over heile verda for tida ser ut til å handla om konflikt, splitting og polarisering, valde altså Kapittel å laga festival rundt «samhald».

Dei naere ting

– Eg syns «samhald» er ein meir spennande inngang. Ein inngang som gir eit slags håp i ei urolig tid. Det har skapt ein del assosiasjonar eg kanskje ikkje hadde venta på førehand. Det er eit omgrep ein kan få mykje ut av.

– Og kva har de fått ut av det? – Bra oppfølgingsspørsmål. Ein skulle kanskje trudd det skulle blitt mest om politikk, men det temaet som har vist seg å bli størst i årets program, handlar om dei naere tinga. Om samhald i familien, om det private samhaldet - om det som har vist seg å vera ein trend i norsk litteratur denne hausten. Som i Janne Stigen Drangsholts skildringar av familieog arbeidsliv. Eller i dramaet Sigrid Rausing opplever når broren blir heroinist, svarer Røsbak.

Europeisk - og lokalt

På europeisk nivå ser han saerlig fram til tyske Simon Strauss sitt foredrag om europeisk fellesskap:

– Han leverer eit tydeleg, intellektuelt forsvar for ein felles, europeisk kultur.

Men også det lokale samhaldet skal løftast fram, når Kapittel søndag flyttar alle arrangement, bortsett frå filmane, til Finnøy og Rennesøy - som skal bli ein del av Stavanger kommune.

– Dit kjem ein annan av årets hovudgjester, nederlandske Geert Mak, som er i gang med eit nytt, europeisk prosjekt - grunna på Maks bekymring over det som foregår i Europa for tida.

«Oss» mot «dei andre»

– Det positivt ladde omgrepet «samhald» forutset eit «oss» men dermed også logisk ei avgrensing mot dei som ikkje er ein del av samhaldet, og som dermed er «dei andre». Slik kan samhald skapa konflikt også?

– Det er ei klassisk problemstilling. Som i måldebatten her til lands, seier Røsbak, som i år kommuniserer på nynorsk i alt materiellet frå Kapittel:

– I måldebatten har det vore steile frontar, og det skal Sylfest Lomheim snakka om. Og så er eg veldig nøgd med å ha fått inn ei mannjevning mellom jubilantane André Bjerke og Aasmund Olavson Vinje, seier Røsbak, som også trekker fram danske Kaspar Colling Nielsen, som dreg «oss» mot «dei» ut i det ekstreme i skildringa av ein dansk borgarkrig. Eller kva med Hanne Eggen Riøsliens foredrag om det sterke samhaldet i det israelske militaeret?

Mange arenaer

Mesteparten av Kapittel foregår på Sølvberget, men det er også avstikkarar til Kåkå, til Fargegata, til Tou Scene. Og så blir det bygdefest i Kunsthallen når svenske Bob Hund spelar opp fredag.

– Det er ganske tydeleg for oss at kvar arena har ulikt publikum. Lukkast me, klarer me å nå ut til nye og blanda litt publikumsgrupper, seier Røsbak, som har sett ganske stabile publikumstal på rundt 12.000 siste åra.

– Har du inntrykk av at det er buzz rundt årets festival, to dagar før de opnar?

– Det verkar som om det er bra interesse. Folk kjøper billettar på førehand, det gjorde dei ikkje før. Mitt inntrykk er at folk gler seg, at mange veit at det er Kapittel i september, at folk snakkar om festivalen.