– Kulturnaering er ein bastard
STAVANGER: – Kulturnaering er ein bastard ingen vil vedkjenna seg, meiner leiaren i Kulturstyret i Stavanger, Annamaria Gutierrez (V). Er det derfor «satsinga» på kulturnaeringar i Stavangerregionen har feila og ingen har oversikt?
April, Tou Scene: Ei gruppe forskarar har evaluert Kulturinkubatoren, som sidan 2008 har hjelpt kulturaktørar i Stavangerregionen i å tenkja naering.
Konklusjon? At Kultibatoren fungerer godt for dei få som fell innanfor målgruppa, men at store delar av regionens kulturelle og kreative bedrifter fell utanfor og kjenner seg framandgjorde.
Forskarane meiner det ikkje er tvil om at det er høg aktivitet i dei kulturelle og kreative naeringane i Stavanger-regionen, men har ikkje tal på utviklinga av arbeidsplassar, bedrifter eller verdiskaping over tid, eller samanlikningar med andre regionar i Norge.
– Kulturnaering er ein bastard ingen vil vedkjenna seg, verken i kultur eller naering, seier Annamaria Gutierrez (V), leiar i kulturstyret i Stavanger kommune, då ho innleiar.
Ingen oversikt
Tysdag viste Aftenbladet korleis verken Stavanger kommune eller Greater Stavanger– eller nokon andre – har oversikt over utviklinga innanfor kulturnaeringane i regionen dei siste ti åra. Dette trass i ein ambisiøs handlings- og strategiplan for å satsa nettopp på dette feltet - med tydelege mål og suksesskriterium.
Tal frå Statistisk sentralbyrå tyder på nedgang heller enn oppgang.
Korleis kan dette ha seg?
– Eg kan ikkje gi deg ei enkel forklaring, peika på ein person eller ei avdeling og seia at det er deira feil. Både naeringssjef og kultursjef har ansvar for å følgja opp kommunens handlingsplanar. Eg har som politikar også prøvd å løfta det fram. Men dette har ein tendens til å falla mellom alle stolar, seier Gutierrez.
–Eg ville nok ikkje brukt ordet «bastard» om kulturnaeringane. Men det er nok ein hybrid, ja, seier kultursjef Arnfinn Bjerkestrand.
Kultur er ikkje naering?
Sjølv om han bruker litt andre ord enn Gutierrez, liknar analysen hans:
– Utfordringa er blant anna at kulturnaeringane ikkje kjem inn under ordningane for naeringsstøtte. Naeringsdepartementet har aldri akseptert kultur som reell naering, og det skjer bare unntaksvis at kulturnaeringar når opp og får støtte, seier Bjerkestrand.
– Har Stavanger kommune brukt den ambisiøse kultursatsinga si naeringsmessig - finst det ein kulturnaeringspolitikk anna enn på papiret?
– Det finst. Kulturinkubatoren er ein del av satsinga. Det same er Tou Scene, som legg til rett for vekst i økonomien til kunstnarane. Men eg syns kanskje ikkje me tenkjer stort nok om kultur og naering, svarer Bjerkestrand, som meiner det trengs betre statistikk og meir samarbeid for å lukkast med å utvikla naeringsbiten på kulturfronten.
Gutierrez meiner store arrangement som Tall Ships Races, Gladmat og festivalutvikling er tunge satsingar kommunen stiller seg bak, og som kombinerer kultur og naering.
Lettast med seminar?
–Viser den manglande oppfølginga og oversikta at det er lettare å arrangera seminar og laga handlingsplanar enn å gjennomføra dei i praksis og måla korleis det faktisk gjekk?
– Stavanger har endra seg ekstremt mykje dei siste ti åra, og det er nesten umulig å samanlikna byen med for ti år sidan. Eg skjønar at du spør om oppfølginga av planane, men det er ikkje lett, svarer Gutierrez.
Er det overraskande - eller urovekkande - at det er umulig å få klare svar på korleis det har gått med «satsinga» på kulturnaeringar i regionen? Forskingssjef Martin Gjelsvik ved Norce (tidlegare Iris) svarer både ja og nei.
–Det er overraskande at dei ikkje følgjer opp sin eigen handlingsplan - og i tillegg uklokt og lite seriøst om dei ikkje ein gong prøver. Men på den andre sida er eg ikkje overraska likevel, seier Gjelsvik.
Han peikar på at det er saers vanskeleg å måla verdiskaping innan kultursektoren:
– Det er vanskeleg å setja verdiar på kva kultursektoren skaper. For meg virkar det som ein har late seg riva med i begeistringas rus med ei førestilling om at dette er noko ein kan måla i framtida.
Ingen tok ansvar
– Denne planen skal vera levande, skal brukast og skal ikkje vera statisk, sa administrerande direktør Elin Schanche i Stavangerregionen naeringsutvikling då ho i april 2009 presenterte den nye, ambisiøse strategi- og handlingsplan for kulturnaeringane i Stavanger-regionen. Kva seier ho ti år etter?
– Me prøvde å vera veldig konkrete. Men skal det bli noko av slike planar, må nokon halda i dei og ta eigarskapet.
– Kven skulle teke eigarskap? – Det kunne vore Greater Stavanger, det kunne vore Stavanger, Sandnes - eller noko som skjedde mellom kommunane.
– Er det lettare å arrangera seminar og laga handlingsplanar enn å gjennomføra dei?
–Absolutt! Og det gjeld alle planar. Det verkelege arbeidet startar når planen er lagt. Held ingen i han, blir det ein skrivebordsplan. Og så trengs det ressursar. Dette bør ein kanskje tenkja på før ein lagar planen: Finst det vilje til å få gjennomført dette?