Ti romaner om mennesker i krig

KRIGEN: Vi kunne fylt store biblioteker med krigslitteratur. Her anbefaler Aftenbladet ti romaner og romanserier med handling fra Den andre verdenskrig.

Irene Nemirovsky: Storm i juni Irene Nemirovsky var ein kjend fransk-jødisk forfattar som vart myrda i Auschwitz i 1942. Før deportasjonen hadde ho gjort ferdig første del av eit planlagt storverk om krigen og menneska. «Storm i juni» (2004) er eit naergåande bilde av Frankrike våren 1940, ein nasjon i militaert og moralsk samanbrot.

Sigurd Hoel: Møte ved milepelen

Allereie to år etter krigens slutt, tek Sigurd Hoel tak i det vanskelege temaet: Kvifor blei somme nordmenn landssvikarar under krigen? Hoel set ikkje bare svikarane, men også dei såkalla "gode nordmennene" på anklagebenken.

Norman Mailer: De nakne og de døde

Basert på Norman Mailers opplevingar som soldat i det sørlege Stillehavet i krigens to siste år. Mailer tenestegjorde som kokk, og deltok sjølv ikkje i kamp. Men boka hans frå krigen skulle sidan bli kåra som ei av hundreårets beste engelskspråklege bøker.

Väinö Linna: Ukjent soldat Usentimentalt og med surrealistisk finsk humor om livet ved fronten under Vinterkrigen – der menn frå alle lag av det finske samfunnet kjempar for livet, fjernt frå all offisiell krigspatos.

Andre Schwarz-Bart: Den siste rettferdige

Andre Schwarz-Barts foreldre var polske jødar som flytta til Frankrike i 1924. I 1941 blei dei sende til Auschwitz, mens Andre gjekk inn i motstandsrørsla. Erfaringane frå krigen danna bakteppet for romanen som følgjer spora til ein jødisk familie frå korstoga til gasskammera i Auschwitz.

Jon Michelet: En sjøens helt Jon Michelets store romanepos er blitt ein dundrande suksess både blant kritikarar og lesarar. Michelet har sett seg føre å fortelja krigsseglaranes historie, sett gjennom auga til hovudpersonen Halvor Skramstad.

Joseph Heller: Catch 22 Satirisk antikrigsroman av Joseph Heller som er blitt eit eige fast uttrykk for absurde, byråkratiske reglar som ikkje heng på greip. Handlar om den oppdikta bombesiktaren Yossarian og amerikanske flysoldatar utstasjonert på ei øy utanfor Italia. Filmversjonen frå 1970 er også veldig god.

Jonathan Littell: De velvillige Ein 1100 siders murstein av ein roman fra Jonathan Littell, konstruert som memoara til SS-løytnanten Maximilien Aue, som rapporterer heim til Berlin om jødeutryddinga i Europa. Historia skriven frå bøddelens ståstad. Og bøddelen angrar ikkje.

Steve Sem-Sandbergs: De fattige i Lodz

Steve Sem-Sandbergs roman blandar fiksjon og fakta om ghettolivet i den polske byen Lodz mellom 1941 og 1944, basert på innbyggjaranes eigne vitnesbyrd. Ghettoadministrasjonens jødiske leiar spelar ei viktig og tvetydig rolle, både i romanen og deportasjonen av jødane.

Vasilij Grossmann:

Liv og skjebne

Den store russiske krigsromanen om kamp, kulde og kjaerleik i skyttargravene ved Stalingrad, om den jødiske tragedien og om sovjetfolket som blir kverna mellom nazisme og stalinisme, skrive av ein forfattar som opplevde krigen på naert hald som reporter. Manuskriptet vart beslaglagt av KGB og ikkje utgitt i Sovjetunionen før i 1988.