Opna historisk rute i Viglesdalen

HJELMELAND: Fylkesordførar Marianne Chesak opna i går den aller første historiske vandreruta i Rogaland.

Chesak avduka i går eit informasjonsskilt på parkeringsplassen på Nes. Ruta går i Hjelmeland kommune, mellom Nes i Årdal og Nilsebu. Undervegs passerer ruta tre av Stavanger Turistforening sine hytter: Viglesdalen, Stakken og Nilsebu.

– Dette er ein flott tur gjennom noko av Ryfylke sitt aller flottaste fjellterreng. No får turen ein heilt ny dimensjon med ny og betre informasjon om alle dei interessante tinga ein ser på vegen, seier dagleg leiar Preben Falck i Stavanger Turistforening. Vegen er del av eit nettverk av gamle ferdselsårene mellom Ryfylke og Setesdal. Dei første føtene som trakka opp stien for snart 9000 år sidan, tilhøyrde jegerar som jakta villrein.

Drama for Obstfelder

I 1899 omkom nesten diktaren Sigbjørn Obstfelder og kona Ingeborg i fjellet. På veg frå Setesdal til Ryfylke blei ekteparet overraska av eit uvêr dei ikkje var kledde for. I naerleiken av Nilsebu, blei ekteparet redda av nokre sauegjetere.

Nokre år etter bygde svenske rallarar veg frå Nes i Årdal til Viglesdalen. Dei heldt på i åra 1907– 1912 for å gjere det lettare for lokale bønder å få husdyr til fjells. Heia blei brukt til sommarbeite for 11.000 sauer, 200 storfe og nokre hestar. På grunn av bratte fjell og farlege elvekryssingar, var dette ikkje enkelt. Til dømes har sju personar, som ein veit om, drukna i Hiafossen. Då rallarane hadde halde på i nokre år, meinte styresmaktene at beitebruk lenger innover i heia hadde minka. Det blei derfor ikkje veg, bare enkel betring av stien vidare til Nilsebu.

Den gamle «motorvegen» Arkeologar har kartlagt fornminne langs ruta, og det er gjort interessante funn. Historia er gjort tilgjengeleg for folk med informasjonsplakatar langs stien og på turisthyttene.

– I dag ligg Viglesdalen som ein naturskjønn og avsides fjellidyll, men tidlegare har garden vore eit knutepunkt for handel og ferdsel over fjellet. I vikingtida og tidleg mellomalder produserte jernvinna i Setesdal store mengder jern som vart frakta langs handelsrutene over fjellet. Dette må ha gjort Viglesdalen til ein rik og mektig gard. Spor etter fleire langhus og nausttufter vitnar om at folk har budd her i lang tid, seier arkeolog Jennica Svenson frå Rogaland fylkeskommune.

Etablering av vandreruta er eit samarbeid mellom Stavanger Turistforening, Hjelmeland kommune, Rogaland fylkeskommune og Riksantikvaren, støtta av Miljødirektoratet.