Politiet står med hendene på ryggen i russaker
RUSPOLITIKK: Debatten går friskt. Bruken av kokain aukar mellom dei unge. Haldningane i samfunnet er at dette blir snart lovleg, så det er ikkje så farleg.
I mange år har eg jobba innanfor rusfeltet. Ei av dei erfaringane som sit sterkast igjen hjå meg er at når ein er i ei tidleg fase av bruken av rusmiddel, ser ein ikkje farane sjølv. Då opplevast det som spennande og ufarleg. Det er når ein har blitt sliten av rusbruken at ein vil ta imot hjelp.
Den førebyggande delen av arbeidet er blitt svekka gjennom den forvirringa som har oppstått etter regjeringas forslag til rusreforma ikkje blei vedteke. Reglane har blitt uklare og politiet har ikkje dei verktøya som dei hadde før. Som KrF politikar meiner eg at vi må ta dette på alvor. Nyleg hadde vi i Utval for helse- og velferd ei sak frå Rådgjevande eining for russaker i Stavanger kommune. Dette er ei kommunal eining som skal ta imot personar som har fått strafferettsleg reaksjon, slik at vedkomande skal møte ved denne eininga. Instruksen til avdelinga er at det er påtalestyresmaktene som avgjer straffereaksjonen, samtalen er på den rådgjevande eininga.
I saka stod det at rådgjevande eining ikkje kan jobbe som tiltenkt pga. endringar i instruksane frå Riksadvokaten. Konklusjonen til påtalestyresmaktene er at dei berre kan nytte seg av kompetansen til eininga til det formålet som er tiltenkt, og ikkje andre formål. I tillegg kom det fram at dei hadde lite å gjere, at ungdommane ikkje vart viste til avdelinga. Dette føyer seg inn i rekka av utfordringar som rusreforma har gitt. Det heng sjølvsagt saman med at politiet ikkje har verktøy til å avdekke rusbruk, og slik KrF ser det, ikkje har høve til å hjelpe der det måtte vere naudsynt.
Politi med hendene på ryggen
Lat det vere heilt klart: Det er ingen i dag som vil straffe tunge rusavhengige. Skiljelinjene går på kva rolle politiet skal ha i avdekkinga og oppfølginga av narkotikabruk, og ikkje minst, om hjelpa skal vere «tvungen på» eller ikkje. Vi har alle høyrt slagordet «Hjelpe, ikkje straffe». Det er det vanskeleg å vere usamd i, men det er først når vi bryt ned kva ein meiner med hjelp, at usemja oppstår. KrF meiner at å avkriminalisere eller legalisere narkotika er alt anna enn hjelp.
Med nye retningslinje frå Riksadvokaten har politiet si rolle i å avdekke narkotikakriminalitet blitt sterkt avgrensa. Retningslinjene slår blant anna fast at det ikkje skal gjennomførast tvungen rusmiddeltesting for å stadfeste mistanke om bruk av narkotika åleine, og at ransaking retta mot ein mistenkt rusmiddelbrukar ikkje må bli gjennomført.
Slik KrF ser det har politiet fått hendene bundne på ryggen og bruk av narkotika er i praksis avkriminalisert. Politiet har ikkje verktøya til å kunne straffeforfølge kriminelle bakmenn. Dei har heller ikkje høve til å kunne teste rusbruk blant unge for å kunne rettleie dei inn i eit avrusingsprogram. Det einaste høve unge har for å kome seg ut av narkotikaproblemet, er å melde seg sjølv, og her veit eg av erfaring at mange ikkje forstår kor alvorleg det er før det er for seint.
Resultatet av slagordet «hjelp, ikkje straff» er at unge blir overlatne til seg sjølv, og må finne vegen til avrusing på eiga hand. Det kallar KrF alt anna enn hjelp. Det er eit paradoks at politiet har heimel til å kunne ta spyttprøve ved promilletest i trafikken utan mistanke, men dei kan ikkje ta spyttprøve av ungdommar ved mistanke om rusbruk. Her må det sikrast gode nok verktøy som ikkje minst gjer det enklare å avdekke kriminelle bakmenn som utnyttar sårbar ungdom.
Gi politiet armslag
Eit verktøy kan vere at politiet blir sikra heimlar både for å gjennomføre spyttprøve og for å ransake ein narkotikakjøpar sin mobiltelefon, nettopp for å avdekke kven han eller ho kjøpte det av, og for å avsløre seljar av narkotika. Dette foreslår KrF etter at saka var oppe på landsmøtet i vår.
Vi har og sett artiklar der fortvila foreldre spør om vi skal stå og sjå på at ungdommar tek livet av seg i rusen. Dette er eit samfunnsproblem som vi må ta på alvor, og både foreldre, politi, og dessutan tilbod der ein kjem i naer kontakt med ungdommar, må ha utarbeida rutinar og høve for hjelp. Ruskontaktar er ein sentral del av oppfølginga, men då må dei få anvise ungdommar som dei kan hjelpe før det er for seint. Gjennom dette arbeidet har det førebyggande arbeidet blitt sett på sidelinja og mista mykje av sine verkemiddel i arbeidet med å kome tidleg inn med hjelp.