Han knekte koden
Seniorforskar Helge Tveiten (55) frå Bø kan smile: Han har nemleg knekt koden for korleis oppdrettarar kan produsere steril laks.
– Forskinga har halde på i ti år, seier den beskjedne telemarkingen i ein prat med Varden.
Alt under eggstadiet blir eit viktig protein påverka, slik at laksen ikkje blir i stand til å produsere kjønnsceller.
Laksen seniorforskar Tveiten har forska på utviklar ikkje kjønnsceller og blir dermed aldri kjønnsmogen.
Miljø og velferd
Det er fleire grunnar til å produsere steril oppdrettsfisk.
– Dermed hindrar ein at rømt oppdrettslaks skal gyte saman med villaksen og øydeleggje denne stamma. Kvaliteten på kjøtet vert dårlegare når fisken blir kjønnsmogen og produktet dermed mindre verdt. Ein steril fisk veks også fortare. For kjønnsmogen laks er det heller ikkje gunstig å stå i slike oppdrettsanlegg, seier Tveiten.
Dette handlar derfor både om økonomi, miljø og dyrevelferd. Forskaren frå Bø stadfester overfor Varden at situasjonen for villaksen har vore ei viktig drivkraft for forskinga.
Han hadde ideen til steriliseringsmetoden, men ifølgje ein artikkel på nettsida kyst.no vart han møtt med skepsis i andre miljø da han la fram ideen.
Arbeidsgjevaren hans, for- skingsinstituttet Nofima, har nytta ein god del midlar for å få fart på prosjektet. Tveiten visste nemleg at dette reint biologisk var ein farbar veg.
Etter det Varden får opplyst, er det førebels litt hemmeleg korleis sjølve steriliseringa foregår, men det dreier seg om behandling av egg og stamfisk. – Blir du rik på dette? – Nei, eg er tilsett i Nofima, så da kjem det vel heller arbeidsgjevaren til gode.
Starta tidleg
Helge Tveiten har vore interessert i fisking sidan tidlege barneår. Alt frå 6-7-årsalderen fanga han fisk med berre hendene i ein lokal bekk heime i Eikjabygda i Bø. Der hadde han sin eigen fiskedam.
Tveiten studerte havbruk ved Universitetet i Tromsø. For snart 17 år sidan tok han doktorgrad på temperaturforholda for steinbit. – Fiskar du mykje i dag? – Mindre enn ein skulle tru, men eg held meg til ferskvatn, svarar Helge Tveiten på sin ekte og gode Bø-dialekt.