Aasmund går mot straumen
Rikskjendisen fekk kniven på strupen - enten måtte han satse vidare eller leggje ned mjølkeproduksjonen. No byggjer han eitt av landets aller minste robotfjøs.
▶ Aasmund Nordstoga hadde kniven på strupen - han måtte modernisere eller leggje ned.
▶ No er han i full gang med å byggje eit av landets aller minste robotfjøs for mjølkekyr.
Aasmund Nordstoga sit i sola på den segnomspunne garden Plassen, som ligg i Vinje i Vinje, og fortel både om garden og planane. Der var her namnebroren og nasjonalskalden Aasmund Olavsson Vinje hadde barndomsheimen sin. Vinjestoga som vart restaurert til 200-årsjubileet i vår - ligg på garden som har hatt jordbruksdrift i uminnelege tider. Kokegropene på bruket er eit prov på det.
Dette var dropen
Sjølv overtok Aasmund og kona Ingvild eigedomen i 2005.
– Eg skulle bygd ut før, seier han fleire gonger i løpet av den trivelege praten.
Den kjende visesongearen fortel at ein inspeksjon frå Mattilsynet var dropen som gjorde at han satsa vidare.
– Det naer 30 år gamle fjøset tilfredsstilte ikkje tidas krav, så enten måtte eg modernisere eller slutte. Det siste hadde eg lite lyst til. Følte litt at eg ikkje hadde noko mandat til å leggje ned drifta, seier 54-åringen.
Han sette derfor i gang med driftsplan for 30 kyr, men gav opp fordi garden ikkje hadde nok areal - verken til fôr eller spreieareal for husdyrgjødsel.
– Eg hadde som mål at me ikkje skulle tene mindre på garden enn i dag. Sylvi Listhaug vart landbruksminister og styresmaktene opna for stordrift. Det blei ei veldig oppvakning. Det gjeld også å utnytte dei mindre gardane, for me treng kvar kvadratmeter ein har til matproduksjon. Eg ønskjer å vere eit motpress til rasjonalisering - og handle som eg rør, seier Aasmund.
Litt skummelt
I 2015 starta planlegginga av det nye fjøset.
– Eg kunne sendt søknad om økonomisk støtte frå Innovasjon Norge og Vinje kommune for to år sidan, men gav meg. Det var litt skummelt, fortel mjølkeprodusenten som bruka enda eitt år på å hente inn fleire opplysningar.
I desember 2016 posta han søknaden.
– Det varde og rakk før eg fekk ja. Eg var på møte i Skien saman med landbruksrådgjevar Thor Christiansen. Den mannen er gull verdt for oss, understrekar Aasmund.
Han legg til at rådgjevar Jonny Fjukstad i meierisamvirket Tine har vore ein annan god støttespelar.
18kyr
No er prosjektet til fire millionar kroner i gang. Kubonden har fått 1,35 mill. kroner i støtte frå Innovasjon Norge og 600.000 frå Vinje kommune. Gravemaskina er i full sving, og etter jol skal fjøset stå ferdig med ei ny avdeling på 182 kvadratmeter, med gjødselkjellar under. I nybygget vert det «liggjebåsavdeling» for dei 18 mjølkekyrne og robot som sørgjer for automatisk mjølking. Det gamle fjøset skal moderniserast, og der blir det kalvar og andre ungdyr. I byggjeperioden går produksjonen sin gang, og Aasmund seier han satsar på improviserte løysingar for dagens buskap på ti kyr.
Gardbrukaren har ein kvote på 112.000 liter, men får no kapasitet til 130 tonn. – Lønnsemda i prosjektet? – Det er budsjettert med ei skattbar nettoinntekt på 150.000 kroner og 1.800 timar. Eg blir ikkje feit, men litt glad over å kunne halde fram med drifta, seier mannen som skal drive vidare med visesong.
– Eg satsar på å halvere tids-
bruken i fjøset - frå fem til totre timar dagleg, seier bonden på Plassen.
Trass i tørkesommaren, håpar og trur han at det blir akkurat nok fôr til å kome gjennom vinteren.
Han er elles fornøgd med årets landbruksoppgjer, med større satsing på små og mellomstore bruk. Eit storting med mellomparti på vippen gjer at han ser med optimisme på framtida.
– Oppgjeret i vår var psykisk bra, seier Aasmund Nordstoga. Han håpar vidare at årets tørkesommar får folk til å forstå at det er viktig med matberedskap.
Fascinert
Tine-rådgjevar Jonny Fjukstad er fascinert av satsinga til Aasmund Nordstoga, og trur den kan vere ein idé for andre som vil ha fleire bein å stå på. Fjukstad kjenner ikkje til mindre robotfjøs enn kring 20 kyr.
– Det er bra at nokre er viljuge til å satse på denne måten, seier rådgjevar Jonny Fjukstad.