I denne bygda kjem pa dei for reint flagg
I Flåbygd i dagens Nome likte dei dårleg unionsmerket i det norske flagget. Der heisa det lokale skyttarlaget reint flagg 18 år før dette merket – kalla «sildesalaten – vart offisielt fjerna.
Det går fram av jubileumsskriftet til 150-åringen Flåbygd Skyttarlag som feirar seg sjølv med stor fest seinare i haust.
Delikat sak
Redaktør for skriftet, Henning Hanto, skriv at flaggstriden skapte bruduljar.
– Det såkalla unionsmerket var ein kombinasjon av norske og svenske fargar i det øvre indre hjørnet av dei to nasjonalflagga. Denne ordninga vart innført i 1844. I Noreg auka misnøyen med dette mot slutten av hundreåret. To stortingsvedtak om å fjerne den såkalla «sildesalaten» fekk kongeleg veto, men innføringa av parlamentarismen gjorde at merket vart fjerna ved lov i 1898, heiter det i jubileumsskriftet.
I Flåbygd var misnøyen stor med «sildesalaten». På baksida av medlemslista frå 1877 er det påført følgjande med blyant: «I 1880–81 kjøpte laget rent norsk Flag som blev heist på banen ved praemieskydningene». Redaktør Hanto karakteriserer dette som ei klar politisk markering. Skyttarlaget var meir enn ein organisasjon for folk som likte gevaer, kuler og blink.
Kjempa mot invasjon
Ein av dei som hadde lite til overs for svenskane, var den markante personlegdomen A.G. Sundbø (18801962). Han var laerar, heradskasserar, bonde, heradsstyremedlem i 27 år, ordførar i ni år, varamann til Stortinget og i mellomkrigstida fast representant for Bondepartiet frå 1936 til krigsutbrotet i 1940
I 1905 var han mellom dei vernepliktige frå Flåbygd som blei mobilisert som del av Telemark linjebataljon. Den skulle kjempe mot ein frykta svensk invasjon. Sundbø var slett ikkje glad for Karlstad-forliket. Han skreiv følgjande: «Havde en hel haer på fode, og så enda give efter, og lade svensken faa nesten alt som han vilde, syntes mange av os ikke var noget videre karstykke». Den stridbare flåbygdingen la til: «Om 10, 20 eller 30 aar har vi kanskje svensken igjen, og jeg skal med glaede møde frem og gjøre mit til at han kan faa en varm modtagelse.»
Gøymde børsene for nazistane
I Flåbygd som andre stader var skyttarlaget såleis med i kampen om fedrelandet. Det er også verdt å merke seg Kristen Ovenstrøm – ein av dei saerleg gode skyttarane i laget – alt på frigjeringsdagen i 1945 henta fram børsene som han hadde gøymt for NS-styret. Eit bilete med påskrifta «8. mai 1945» dokumenterer dette.
Og alt fem dagar seinare, naermare bestemt 13. mai, var vårskytinga i gang hjå laget i Flåbygd.
Det har elles vore litt ulike opplysningar om når laget vart stifta. Telemark Skyttarsamlag skriv 1877 er stiftingsåret medan dagens leiing i skyttarlaget meiner at det var seinast i gang i 1868. Styret legg til grunn det Olav Stranna skriv i Lundesoga frå 1925. Stranna hadde dermed kontakt med tidsvitne som var med i den fyrste fasen.
Det høyrer vidare med at den tidlegare leiinga i Flåbygd skyttarlag ser ut til å ha hatt same meininga. I 1968 var det nemleg jubileumsskyting. Der fekk alle deltakarane ein minnemedalje med inskripsjonen «Flåbygd skyttarlag 1868-1968».
Årskontingent på 80 øre
Gamle dokument syner òg at i 1877 var det 36 medlemmer. Innmeldingsavgifta var 40 øre, og årskontingenten det doble.
Tore Torsdalen er leiar av Flåbygd Skyttarlag i jubileumsåret. Han fortel at organisasjonen har kring 70 medlemer no i 2018, og at det er duka for stor fest på skyttarhuset 23. november.
– Laget har fire samlagsmeisterar. Glanstida var nok frå 1945 og dei ti neste åra, seier Tore Torsdalen.
Av personar som blir trekte fram i jubileumsskriftet utanom dei som alt er nemnde, finn ein Gunnulv Klippehegna (1884-1967). Han er mellom dei som har lengst aktivitet i skyttarlaget. Klippehegna deltok på det fyrste årsmøtet alt i 1903. Den beste prestasjonen hans var da han i Treungen vann både organisasjonsmedaljen i sølv og meisterskapen i sølv.
Nemnde Kristen Ovenstrøm (1897– 1972) var samlagsmeister i feltskyting i Porsgrunn i 1947.
Elling Flom (1908–1995) vert skildra som det beste skyttartalentet i 1930-åra og var ein kar som forsynte seg godt av premiebordet, for nemne nokre av dei som blir heidra i lagssoga. KJELDE: Flåbygd Skyttarlag 150 år – 2018