Ang pag-iisip ng Entrepreneur: Resiliency at Recovery

SA kolum ko noong nakaraang linggo, tinalakay ko ang uri ng pag-iisip ng mga entrepreneur na makatutulong sa atin na malampasan ang pandemyang ito at ang idinulot nitong pagbagsak ng ekonomiya. Sa kolum na ito, sasalig pa rin ang ako sa katulad na entrepreneurial mindset at kung paano ito makatutulong sa atin na maibangon ang ating ekonomiya matapos ang coronavirus pandemic.

Walang dudang mahalaga ang ipinatupad na lockdown noong Marso 15, 2020 para sa ating pagsisikap na malabanan ang pagkalat ng COVID19. Pansamantalang nahinto ang mga

negosyo, pampublikong transportasyon at lahat ng aktibidad sa ekonomiya sa pinakamahigpit na yugto ng quarantine nang mapilitan ang mga tao na manatili na lamang sa kani-kanilang mga bahay dahil sa takot na mahawa ng nakamamatay na virus. Tulad ng nabanggit ko sa aking naunang kolum, ang mga Pilipinong entrepreneur—ang ‘unsung heroes’ sa panahon ng pandemya—na nagpamalas ng kanilang abilidad na lumikha ng bagay bunga ng pangangailangan habang hinaharap ang pandemya.

Ang katulad na ‘entrepreneurial spirit’ na ito ang kailangan din kapag natapos na ang pandemya. Ang problema, bagamat maaari at mabilis lamang maipatupad ang lockdown, hindi nangyayari ‘instant’ angpagbangon. Ang pag-aalis sa lockdown ay hindi nangangahulugang mabubuhay agad ang ekonomiya. Ang mga establisyamentong nagsara ay hindi agad makapagbubukas matapos ang pandemya. Ang mga trabahong nawala ay hindi agad muling makukuha.

Sa katunayan, kung paniniwalaan natin ang dalawang Oxford economists, ang Pilipinas, kasama ng India at Indonesia, ang inaasahang pinakamabagal na ekonomiyang makakabangon sa rehiyon. Sinabi ng Asian Development Bank (ADB) na aabutin ng ilang taon ang mga bansa bago makabangon mula sa ekonomikal na pagkalugi dulot ng pandemya na inaasahan ng pamahalaan na aabot sa P2 trilyong piso. Bagamat naniniwala rin ako sa positibong pananaw ng

aking mabuting kaibigan na si Finance Secretary Sonny Dominguez nang sabihin nitong ang ating matibay na pundasyon at “the timely implementation of our economic recovery program” ay makatutulong sa atin “to get back on our positive growth trajectory.”

Maraming variables na kailangang ikonsidera bago natin simulang buhaying muli ang ating ekonomiya at naniniwala ako na ang dalawa sa pinakamahalagang salik na sisiguro sa tagumpay ng ating pagbangon ay ang imprastraktura at pagnenegosyo. Kailangan nating ipagpatuloy ang malawakang infrastructure program upang makalikha ito ng trabaho at pumalit sa mga nawalang hanapbuhay sa pandemya. Ang pagbuo ng mga daan, kalsada at mga tulay ay tutulong din na makapagsimula ang ekonomiya at magpapalakas sa ekonomikal na aktibidad sa bansa.

Ngunit kailangan ding nating pagtuunan ang pagnenegosyo bilang mahalagang sangkap sa pagsisimula ng ekonomiya mula sa kasalukuyan nitong kalagayan. Bagamat may mga empleyado na makababalik pa rin sa kanilang mga trabaho kapag tuluyan nang buksan muli ang ekonomiya, malaking bilang ang mananatiling walang trabaho lalo’t marami ang nag-iingat pa rin sa pagsisimulang muli ng kanilang mga negosyo. Tandaang maraming negosyo ang nagsara o ipinagpaliban ang kanilang planong ekspansyon noong quarantine.

Kailangan nating mahikayat, sanayin at suportahan ang mga empleyado na nawalan ng kanilang hanapbuhay na makapagsimula ng kanilang

sariling negosyo. Nangangahulugan ito ng pagsuporta sa pagsabak nila sa “new normal” ng online-based economy. Nangangahulugan ito na kailangang ilipat ang public policy sa tunguhing susuporta sa bagong lunsaran na hahantong sa paglago ng self-employment. Dito labis na nakatutulong ang entrepreneurial mindset: ang resiliency.

Tumutukoy ang resiliency sa abilidad na mabilis na makabangon mula sa mga pagsubok. Ito ang ating kailangan. Ito ang hinihingi ng panahon. Sa pagsisimula natin sa proseso ng pagbangon, makatutulong ang mga entrepreneur sa bansa sa muli nating makamit ang dati nating inaasahang paglago ng ekonomiya. Ang resiliency na ito rin ang makatutulong sa atin upang maunawaan at magamay ang “new normal” para sa mga negosyo sa post-pandemic world. Marami sa kanila ang ginagawa na ito sa gitna ng lockdown. Kailangan nating maisalin ang mindset na ito, sa maraming Pilipino hangga’t maaari.

Ang resilience at ingenuity sa pagnenegosyo ay lilikha ng trabaho para sa ating mga mamamayan. Pagsisimulan ito ng ekonomikal na aktibidad na hahantong sa paglago. Naniniwala akong ang postpandemic era ang tamang panahon upang simulan natin ang isang entrepreneurial revolution sa pamamagitan ng paglikha ng bagong grupo ng mga self-employed na mga Pilipino. Mga entrepreneur na hindi na papangarapin na maupo sa isang desk sa isang cubicle ngunit handang bumuo ng solusyon at magbigay ng serbisyo sa mga tao.