Inlakona ti Saanna a Daga
SALUDSOD:
Idi 1996, iti rigat ti panagbiag, napanunotko nga inlako ti dagami iti Ilokos iti P20,000. Gayyemko ti gimmatang ngem nangted laeng iti bassit a kantidad a pauna a bayad ket nagmayatak met gapu ta gayyemko ngarud isuna. Maysa pay, mannursuro daytoy gayyemko.
Idi 1998, simreken iti hayskul ti maysa kadagiti annakko ket kinatulagko ti gayyemko a ti anakko ti pangtedannan iti nayon ti bayad ti dagak; a binulan nga agbayad agingga iti mabayadanna amin. Ngem saan met a tinungpal ti gayyemko ti tulag. Ta manipud idi 1996 agingga ita a 2018, P13,420 pay met laeng ti nabayadanna. Kinapudnona pay, idi 2013, naammuak nga inlako ti gayyemko ti nasao a daga iti ipagna. Ti ipagna a mismo ti nakaibaga kaniak a ginatangna ti nasao a daga iti P100,000 isu nga immay ditoy balaymi tapno adda pirmaak a dokumento maipanggep iti pananggatangna iti daga. Kinunak met nga apay a ginatangna ket di pay nabayadan ni kayongna ti daga? Innayonko a diak pirmaan ti dokumento ta agsaritakaminto pay iti kayongna.
Ngem saankami met a nakaaw-awid. Idi laeng Abril itay napan a tawen a nakaawidkami ket idi mapanko kitaen ti dagak, adda metten naipatakder a balay sadiay. Napanko ngarud kinasarita ti gayyemko ket kunana a mapan ag-withdraw iti banko. Ngem diak met nauray a napan.
Isu nga ita, iti rurodko, Apo Hues, nagdesisionakon a diak ilako ti nasao a daga ken diak metten isubsubli ti kuarta nga in-inted kaniak ti gayyemko.
Ngem ti saludsodko, Apo Hues: Adda kadi karbengan daytoy a gayyemko a mangilako iti daga a di pay nabayadan iti nagtulaganmi a kantidad ken awan pay deed of sale? Idi inlakona daytoy a daga, di pay nakipagkita kaniak. Apo Hues, ania a kaso ti mabalinko a yuli kontra kenkuana? Ken ‘diay gimmatang, adda kadi met sungsungbatanna kaniak? No idarumko ida, adda kadi gundawayko a mangabak?—Bea ti Quezon City
SUNGBAT:
Kunam nga inlakom ken ni maestro a gayyemmo ti dagam ti P20,000.00 ngem dina met inted amin a bayadna. Gapu ta awan met dokumento a nanotarioan a Deed of Sale, saan a balido ti
pananggatangna ken panaglakom. No ti igagatang iti daga ket by installment wenno giddigiddi, ti maaramid a dokumento ket ‘tay Conditional Deed of Sale a maikabil dita no kasano ti pannakabayad amin ti balor ti daga. Sa laeng mayalis ti daga iti nagan iti gimmatang no nabayadanna amin ti balor ti daga. Ngem ulitek, awan met ti naaramid a Deed of Sale a nanotarioan, di kad’ AWAN ti naaramid a panaggatang ken panaglako. Ngarud, sika pay laeng ti akinkukua iti daga.
Ket no koma met utang daytoy (koma, kunak ta awan met ebidensia a pinautangam ni maestro), mabalinmo koma nga idarum iti kaso administratibo idiay Civil Service Commission gapu iti dina panagbayad tapno masuspende wenno maikkat.
Iti sabali a bangir, nasayaat met ta dika nagpirma iti daydiay immay nagpapirma kenka ta awan met kuarta nga intedna kenka. Ken dikay met nagsasao ken gayyemmo a maestro sakbayna.
Ita, kunam nga adda metten nagbalay iti dagam. Mabalinmo nga idarum dayta iti panangpapanaw (ejectment) tapno pumanaw ken ikkatenna ti impatakderna a balay. Ngamin, ti daga, nainagan kenka; ngarud, kukuam. Singirem pay iti danios ti nagbalay gapu iti kasta nga inaramidna.
Wen, dakkel unay ti gundawaymo a mangabak no idarummo iti korte dayta a nagbalay iti dagam. ‘Diay met gayyemmo a maestro, mabalinmo nga idarum iti kaso kriminal nga estapa ta inlakona ti saanna a daga. Segun dayta iti Artikulo 316 ti Kodigo Penal ti Filipinas.
Mainaig iti daytoy, ipalagipko man kadakayo amin nga agbasbasa a no maipanggep iti panagilako, panagisalda, panaggatang iti daga, wenno iti daga ken balay, masapul ti naisurat a dokumento a manotarioan. No awan daytoy, arigna awan ti napasamak a transaksion.—O