Padasem Daytoy, Kailian
IDI 1992, maysa a supplier ti poultry feeds ti nangawis kadakami tapno bisitaenmi dagiti babassit nga agtartaraken iti pugo iti maysa a barangay iti Bulacan. Kaaduan kadagiti bumarangay ti addaan laeng iti 1,000 agingga iti 2,000 a taraken a pugo ta bassit met ti puonanda. Gagangay ngamin a dagiti adda umdas a puonanda, mapan a 20,000 wenno ad-adu pay ngem 100,000 a pugo ti tartaraknenda.
Bayat ti pannakisarsaritami kadagitoy nga agtartaraken iti pugo, impalagip ti maysa kadakuada a dimi koman in-interbiuen ti maysa nga agnagan iti Romy, maysa a retirado a mannursuro, a nagtaraken kano met iti pugo.
Sinaludsodmi no apay. Kinunada a ti la panangdakamatmin iti balikas a pugo, amangan no agsangiten. Dina kano pay nailiwliwag ti trahedia a dimteng iti biagna a kas agtartaraken iti pugo. Nabiit kano pay a nagretiro iti serbisio ket nakaala iti P300,000 a retirement pay— a dakkel a kuarta kadagidi a panawen. Kayatna kano met ti agtaraken iti pugo a kas kadagiti kabarangayanna. Ngem gapu ta isu ti kangatuan iti adal kadagupanda amin, napanunotna kano, kas kuna man dagiti nakasarsaritanmi, a masapul a dakdakkel met ti negosiona.
Isu nga inaramatna amin ti kuartana a pinagpabangon iti balay wenno kulongan dagiti taraknenna a pugo. Siempre, napimpintas ti kulonganna ngem dagiti kulongan dagiti kabarangayanna. Nasursurona met ti panagtaraken iti pugo babaen ti panangpalpaliiwna iti ar-aramiden dagiti kabarangayanna nga agtartarakenen iti pugo.
Ket napintas met ti nagbanagan ti proyekto ni Romy. Kinapudnona, nakapadakkel kadagiti pugo a nalaing nga agitlog. Pagsayaatanna pay, adda nakasagana nga aggatang kadagiti itlogna— maysa nga Amerikana nga agnanaed iti Clark Field iti Pampanga nga ok- okuparen dagiti soldado nga Amerikano.
Ti pagdaksanna, bimtak ti Mt. Pinatubo idi 1991, a nangigapu met iti ipapanaw dagiti soldado nga Amerikano iti pagilian. Naawan met ti paglakuan ni Romy kadagiti nakaad-adu nga itlog dagiti pugona.
Iti ipapanaw dagiti Amerikano, nagsuek met ti presio ti itlog ti pugo. Nagsapul iti Romy kadagiti sabsabali a buyer ngem nakalaklaka met ti paggatangda— agpukaw iti tallo a sentabo iti kada itlog dagiti pugona. Kayatna a sawen nga iti 25,000 nga itlog dagiti pugona nga ak-akasenna iti inaldaw, agpukaw met iti P750 iti inaldaw. Dakkel a kuarta dayta idi 1991.
Ala, intultuloyna a tinaraken dagiti pugona. Ngem iti ingingina ti pagpakan, dimteng ti panawen nga insardengnan a namimpinsan ti panagtarakenna iti pugo. Siempre, napalalo ti sakit ti nakemna iti napasamak. Kunada nga adda pay dagiti aldaw a dinan kayat ti mangan. Napukawna saan laeng a ti retirement pay- na, limmag-an pay ti timbangna.
Naasiankami ken ni Romy iti napagtengna ken iti negosiona iti pugo. Isu ‘tay kunatayo a perpekto a pagarigan ‘tay kunada a “don’t put all your eggs in one basket.” Iti sabali a pannao, dimo isugsugal ti aminmo iti patiem a panagballigi ti maymaysa laeng a panguartaan.
Kas koma no maysaka a mannalon. Saan laeng a bawang ti imulam ta amangan no dumteng ti layus a mamaglungsot amin a mulam. Agmulaka met iti aba.—O