Ti Mixtape ti Kalgaw ‘96

SIMREK ni Lorena iti dayta nga antique shop idiay Vigan gapu iti kansion a matoktokar iti uneg ti shop. “May, may/ naririnig akong bagong awitin/ bagong awitin…” Timek ni Rico Blanco, idi saan pay a pimmanaw ni Bamboo iti Rivermaya. Ti kansion, “Panahon Na Naman” a rimmuar idi 1996.

Apagserrek ni Lorena iti antique shop, impalpalawlawnan ti panagkitana kadagiti nakadispley a nadumaduma a banag: adda antigo nga alikamen iti balay, tugtugaw, lamiseta, kabinet… Addada pay porselana a banga a kas kadagiti Ming dynasty jars dagiti babaknang a pasientena a taga-Ifugao. Adda nadumaduma nga artwork ken eskultura a nakadispley iti maysa a suli.

Napanna miningmingmingan dagiti daan a painting ken figurine. Nasukit ti imatangna iti maysa a bassit nga oil painting iti kambas a kas iti short bond paper ngata ti rukodna. Nakakuadro iti simple ngem nagrakayan ken marunrunoten a kayo. “Panahon na naman/ ng pag-ibig/ Panahon na naman…” Napamulagat ni Lorena iti nakitana. Naklaat. Kasla saan a mamati. Iti ladawan, makita ti maysa a kinabiti a bubon iti sirok ti natayag ken duog a kayo ti ipil. Iti sirokna, nakatugaw ti maysa a babai a naka- sideview. Ababa ti buok ti babai, naka- tshirt iti nalawa a puraw ken nakapantalon iti maong a nalawa met laeng— straight cut a naitupi ti gayadanna. Nakakuentas iti kasla headphone. Kasla adda ur-urayenna, nga adda sabatenna. Saan a malasin ti rupa ti babai ngem ammo ket ammo lattan ni Lorena nga isu dayta gapu iti disso a nailadawan iti pintura ken iti pakabuklan ti babai nga adda iti ladawan.

“Siak met daytoy!” nayesngawna. Kasla naglamiis pay ti sibubukel a bagina. “Naimbag a bigatyo, ma’am…” Timmaliaw ket nakitana a rimmuar iti maysa a kuarto iti likud ti antique shop ti maysa a bumaket metten. Inikkat daytoy ti anteohosna. Immisem ken ni Lorena.

“Ah…” kinuna met laeng ti baket; naiturong metten dagiti matana iti ladawan a kitkitaen itay ni Lorena. Nadlaw ti balasang ti ad-adda a panagkuretret ti muging daytoy. “Impinta daydi lolo ni apongmi, ma’am,” kinunana. “Maysa a misterio dayta a ladawan ta naipinta kano kadagiti immun-una a tawen ti 20th century ngem kasla moderno met ti estilo ti aruaten ti babai.”

“Ania kadi ti nagan ti loloyo… ‘tay nangipinta iti daytoy a ladawan?” sinaludsod ni Lorena. Awan ngamin ti signature ti pintor iti ladawan. “Romualdo Lopez, ma’am. Mulong ti awagda kenkuana.” Nakarikna iti ulaw ni Lorena. Wen, isu dayta adda iti ladawan. Ngem kasano a napasamak daydiay? Nasuroken a duapulo a tawen ti napalabas ket impagarupna no tagtagainep laeng ti napaspasamak kenkuana idi nagbakasionda idiay Balaoan idi kalgaw ti 1996.

Sa kuna ni Rico Blanco ti Rivermaya: “At pag-ibig na dakilang kay tagal nang nawala/ kumusta na/ nariyan ka lang pala…”

NAGBAKASION da Lorena ken ti pamiliana iti ancestral house da amana idiay Balaoan iti Mayo ti 1996. Isu ti kalgaw a kalkalpasna ti hayskul. Ken kalkalpas laeng ti kasangayna iti Abril. Sangapulo ken pito ti tawenna idi. Dimmakkel iti lamiis ti Siudad ti Baguio, saan koma a kayat ni Lorena ti sumurot gapu iti bara iti away. ‘Imbag koma no asidegda idiay baybay. Ngem kasapulan pay nga agbiahe iti maysa nga oras sakbay a makadanon iti baybay. Isu nga insagananan ti bagina nga agibtur iti nakabor- boring a dua a lawas a panagnaedda iti balay da amana.

Madama ti panagtatabako idi ket makumikom dagiti tao nga aggatud ken agtudok. Isu ti napan kinitkita ti amana; da manang ken manongna, kanayon met a mapmapan idiay poblasion kaduada dagiti kakasinsinda. Ni adingna nga aguppat a tawen pay laeng, bambantayan met ni inada. Isu a kanayon a mabatbati ni Lorena iti balay. No kua, agpupok iti kuarto nga agbasbasa ti balonna a libro wenno agdengdengngeg iti musika iti Walkmanna. Inregalo ni manangna ti Walkman Sports-na. Inggatangan laengen ni amana iti baro a headphone— a kaykayatna ta

mayat ti bass daytoy. Regalo kano ti amana iti kasangayna. Isu ti binalonna iti panagbakasionda agraman ti maymaysa a mixtape nga inananusanna nga inrekord kadagiti casette collection ni manongna. Kankanta ti Eraserheads, Color It Red, After Image, Introvoys, True Faith, The Company, Alamid, Rivermaya, ken dadduma pay ti linaon ti mixtape. Magusgustuanna dagitoy a kanta ket ulit-ulitenna a patpatokaren iti Walkmanna. No adda pay trip- na a kanta, sukitenna iti lapis sa itiritirna iti abut ti cassette tapno maikabil iti kayatna a kanta; sukitenna ta dina kayat a kanayon nga i- rewind ta nalaka a maibus ti bateriana. Narigat ti agbirok ken gumatang iti AA a bateria idiay yanda.

Iti maysa a malem, napanunot ni Lorena ti rummuar iti kuarto. Napan nagtawataw iti paraangan, kabangibang ti balay, ken iti talon. Nakabado iti nalawa a T-shirt ken nalawa met laeng a pantalon. Naka-Walkman a nagpagnapagna. Saan met la unay a nabara ta agar-arbis. Napan iti talonda a naggatudan iti tabako. Pinasiarna ti waig iti pungto ti talon, sa napanna kinita ti ummong dagiti kayo iti igid ti waig. Adda gayam nailemmeng kadagiti kayo a daan a bubon, adda iti sirok ti dakkel a kayo ti ipil. Awan ti nasabsabatna a tao iti panagpagnapagnana; madama pay laeng ngamin ti siesta, wenno madama ti panangdengngegda iti programa ni Mang Bianong iti radio.

Uray no saan unay a nabara, nagkaling-etan. Nagtugaw iti sirok ti kayo ti ipil sa inselselna iti lapayagna ti headphone ti Walkman sa intalmegna ti Play button. Ti banda a True Faith ti agtoktokar.

“Nais ko ay magpakilala sa iyo/ At ipahiwatig ang nilalaman ng puso ko…”

Apagtangad ni Lorena a mangnanam koma iti ganas ti kanta idi simmungad ti maysa a lalaki. Nakigtot ket tumakder koma ta pumanaw. Inikkatna pay ti headphone- na. Ngem nakitana a nakigtot met ti lalaki. “¿Quien eres? ¿Que haces aqui?” Ay, wow! nakuna ni Lorena iti panunotna. Nagweird met daytoy a jologs!

“Lo siento, no hablo bien Español,” kuna pay ti lalaki.

“Ania ti ibagbagam? Praning-ka, aya?” kinuna ni Lorena. Nagkatawa ti lalaki. “Naimbag a malem. Kunak no maysaka nga Espaniol,” kinuna ti lalaki.

Praning. Apay agruprupaak ngata met nga Espaniol? Kellaat a naseknan ni Lorena iti bagina. In-inayad nga inaprosanna ti agongna a kisap, ti kayumanggi a kudilna ken ti bagina a nakuttong. Daytoy pay laeng ti gundaway a nakarikna iti kastoy iti pakabuklanna.

Nadlaw ni Lorena a nabarabadan iti lupot ti takiag ti lalaki. Nadunor sa. Nakabado iti kas dagiti makitkitana iti libroda iti Kasaysayan idi hayskul. Bado dagiti nagbibiag idi panawen dagiti Kastila, wenno kasla Katipunero. Long-sleeves ken nalawa ti pantalonna. Agpada met ti maris ti kudilda. Nakatsinelas iti kasla bakia nga us-usaren dagiti babbaket.

Nag- old fashioned met daytoyen a weirdo, kunana manen ni Lorena iti bagina. Nadangkaw ken medio napudaw ti lalaki. Kasla adda pulina a mestiso-Intsik. Matmatmatan daytoy ket idi umisem, nagparang dagiti kallid iti agsumbangir a pingpingna. Kasla Rico Yan, nakuna ni Lorena iti panunotna. Nariknana a pimmudot ti rupana. Kimmaro pay ta nakitana a limmabbassit ti rupa ti lalaki.

“Siak gayam ni Romualdo… wenno Mulong,” kinuna ti lalaki. “Aggigiankami idiay pungto dagiti talon nga inunasan. Balaymi ‘diay yan ti dadapilan. Ti amak ti agar-aramid iti basi ditoy.”

“Lorena ti naganko,” kinuna ni Lorena, ngem nasdaaw iti imbaga ni Mulong. “Ngem awan met unas ditoy. Tabako laeng ti mula dagiti tao.”

“¿Que? Apay saanmo, aya, makita a bin-ig nga unas ti naimula iti aglawlaw?” kinuna ni Mulong.

Nagkuretret ti muging ni Lorena. Addaan sa met bagbagtitna daytoy a lalaki, nakunana manen iti bagina. Ngem cute. “Ken apay a Lorena ti naganmo. Nagan ti babai.” Nagkatawa ni Mulong. “Praning! Apay, agruprupaak a lalaki?” Nasuron ni Lorena. No saan laeng a nadangdangkaw iti sumagmamano a pulgada, lippaakennan ti lalaki.

“Ania? Maysaka a babai? Ket apay nga ababa ti buokmo? Apay a nakapantalonka?” Ad-addan ti suron ni Lorena. Agbagtit sa met nga agpayso daytoy a lalaki. “Ilawlawagko kenka, a, Apo Mulong. Daytoy, apo, ti porma ita nga ag-