Saranayen Ida ti Programa a CARES
MAYSA kadagiti ar-arapaapen dagiti mannalon iti Siudad ti Batac ti pannakapaadda koma ti nayon a daga a talonenda; iti kasta, manayonan met ti masapulanda. Kangrunaan kadagitoy maseknan a mannalon dagiti agnaed kadagiti barangay a masakupan ti nasurok a 300 nga ektaria a dinappatan ti Mariano Marcos State University (MMSU) idi nagbalin daytoy nga unibersidad idi 1978.
Nayarungaing ketdi idin daytoy a tarigagayda kadagiti naglabas a liderato ti MMSU, ket kinapudnona, kaaduan kadakuada ti nagbalin a katalek (farmercooperator) ti unibersidad kadagitoy a daga tapno sukayenda a pangalaanda iti nayon a masapulanda.
Iti agdama, umab-abot iti 207 a mannalon ti nagbalin a katalek ti MMSU iti daytoy a gannuat. Tapno ad-adda pay a matarabayda, insayangkat dagiti eksperto manipud iti MMSU Extension Directorate ti pannakasanayda iti benneg ti napabaro a wagas ti panagtalon. Adu kadakuada ti nagbalin a benepisiario ti Seed Dispersal Program (SDP) ti MMSU a pannakaited kadakuada dagiti napintas ti klasena a bin-i a bawang ken pagay a patanor met laeng ti unibersidad ken ti Philippine Rice Research Institute (PhilRice).
Ngem kadagiti kallabes a tawen, saan ketdi nga agpapada ti kalawa ti naitalek a daga kadagitoy a mannalon. Adda dagiti nakaawat iti 1,000 a metro kuadrado; adda met dagiti naikkan iti sumurokkumurang a 9,000 a metro kuadrado. Isu nga iti babaen ti agdama a liderato ti MMSU, iti babaen ni Presidente Shirley C. Agrupis, naigannuat ti pannakaited ti agpapada a kalawa ti daga a maitalek kadagitoy a mannalon a supsuportaran ti MMSU. Iti kasta, agpapadada met a maikkan iti gundaway a mangpaadu iti apitda a pagay ken nateng. Kiniddaw pay ni Dr. Agrupis iti liderato ni Dr. Stanley C. Malab, sigud a bise-presidente ti MMSU, a mangisayangkat iti maysa a programa tapno maaywanan dagiti mannalon.
Daytan ti rugi ti pannakabuangay ti programa ti MMSU a managan iti Coordinated Agribusiness, Research and Extension Strategies (CARES). Gandat ti programa a matun- oyan ti kalikagum dagiti mannalon a mangsukay kadagiti daga ti unibersidad nga isu met ti pangipakatanda kadagiti baro a takuat ti MMSU iti benneg ti agrikultura.
Iti umuna nga addang a pannakaiwayat ti programa, naikkan itay Enero 31 ti 79 a farmer-cooperators ti MMSU iti 26 nga ektaria a daga a
talonenda.
Kinuna da Dr. Agrupis ken Dr. Malab nga in-inut a maikkan dagiti amin a farmer-cooperators tapno sangapadada a mabenepisiaran iti tulong nga aggapu iti MMSU.
“Daytoy a suporta nga it-ited ti MMSU kadagiti mannalon ket maysa a wagas tapno mairamanda a mangaramat kadagiti nagkaadu a technolohia a takuat ti unibersidad iti napalabas a 41 a tawen,” kinuna ni Dr. Agrupis.
Kuna met dagiti mannalon a napintas daytoy a programa ta matulongan ida ti MMSU a mangpabaro kadagiti tradisional a wagasda iti panagtalon babaen ti pannarabay ti MMSU Extension Directorate.
Bayat ti seremonia ti pannakalukat ti CARES a programa ti MMSU, adu kadagiti timmabuno a mannalon a saan a karaman iti programa ngem agindegda iti masakupan ti MMSU, ti immapal iti suporta nga it-ited ti MMSU dagiti farmercooperators ket tinarigagayanda met ti makiraman iti programa. Imbalakad kadakuada ni Dr. Aris Reynold Cajigal, Direktor ti Extension ti MMSU nga agsuratda laeng iti MMSU tapno mairamanda iti programa. Iti kanito a mapilida, aglasatda met kadagiti serye ti panagsanay iti benneg ti panagtaraken iti dingo, ken panagmula iti pagay, mais ken nateng. Mairaman pay a sursuruenda ti panagaramid kadagiti nadumaduma nga organiko a ganagan.
Bayat ti panagbalinda a farmercooperators ti MMSU, agtultuloy ti pannakatarabayda.
Kinuna ni Dr. Agrupis a kanayon a silulukat ti ridaw ti unibersidad kadagiti mannalon nga agtarigagay a makaadal kadagiti baro a takuat ti MMSU.
Kuna met ni Dr. Malab nga iti mabiit, rugianen ti MMSU a bingaybingayen dagiti dadduma pay a daga ti unibersidad tapno maikkan met dagiti dadduma pay a mannalon a sakup ti CARES iti asikasuenda a daga. Paset ti gannuat ti pannakaaramid dagiti babassit a kali kadagiti suli a paset dagiti talon tapno adda pagurnongan iti danum a yeg ti sobra a tudo a maaramat iti panawen ti kalgaw. Iti Ingles, maawagan dagitoy iti small farm reservoir (SFR).
Kalpasan ti seremonia, naikkan dagiti mannalon iti libre a grocery items nga inisponsoran kadagiti nagturpos iti MMSU nga agtrabtrabaho iti ballasiw-taaw ken kameng ti kabbuangay nga organisasion a managan iti MMSU Global Community. Idauluan daytoy ni Marylyn MatutinoFortenberry, nagturpos iti BS DevCom, nga agnaeden iti Texas, USA. Sigud a kameng ni Marylyn iti GUMIL Ilocos Norte.—O