Padasem Daytoy, Kailian
Mabayag nga aramid, ngem mabalinyo met a pasayaaten ti puli dagiti tarakenyo a kamanokan.
A
DDA pito a puli dagiti kamanokan a mabigbig iti Filipinas. Kaaduan kadagitoy ti aw-awaganda iti Ingles iti mongrel. Agduduma ngamin ti langa ken marisda ken saanka a sigurado no mano a talaga ti mayitlogda ken kadagsenda.
Adtoy dagiti pito a puli ti kamanokan: Darag ti Isla ti Panay, Bohol ti Bohol, Zampen ti Zamboanga Peninsula, Paraoakan ti Palawan, Camarines ti Bikol, Banaba ti Batangas, ken Bolinao ti Pangasinan.
Iti agdama, kadagitoy a kamanokan, ti Darag ti kakaisuna pay laeng a puro. Kayat a sawen daytoy nga agpapadan ti maris ti dutdotda, agpapadada iti kadadakkel, ken makuna nga alalisto ti idadakkelda ken ad-adu itan ti mayitlogda ngem dagiti saan pay a puro a kamanokan.
Kas kuna ni Dr. Synan S. Baguio, OIC ti Livestock Research Division ti PCAARRD, immabot iti 6 a tawen ken sumagmamano a milion a pisos ti nagastosda tapno mapagbalinda a puro ti Darag. Saan a nadaras ti proseso, kas kuna ni Dr. Baguio. Mabayag kano ti panangpasayaat iti puli ken panagpili kadagiti manok a maaramat iti pananagmabalin a puro iti nasao a uli ti kamanokan.
Kastoy ti inaramid da Dr. Baguio— a mabalin met a tuladentayo no kayattayo a pasayaaten ti puli dagiti tarakentayo a kamanokan, saan laeng a ti Darag no di pay ket ti Bolinao, Camarines, Banaba, kdp.
Nangaramidda kadagiti inawaganda iti “Chicken Family” wenno Pamilia Dagiti Manok. Ti tunggal pamilia, buklen ti 10 a pamusian ken dua a kawitan. Nasken a dua a kawitan tapno maliklikan ‘tay kunada nga in-breeding wenno naasideg la unay ti panagkakabagianda. Tunggal pamilia, adda bukodda a kulongan.
No agitlogen dagiti pamusian, mailasin dagiti kaaduan iti itlog ken agkakamaris ti dutdotda. Dagiti itlogda ti mapapessa. No mapessaanen dagiti itlog, maobserbar dagiti piek. Mailasin dagiti agkakamaris. Dagitoy ti mangbukel iti maikadua a kaputotan dagiti manok.
Kastoy a kastoy ti inaramidda. Agingga iti napagbalinda a dagiti manok, agpapadadan iti maris ken kadagsen ken kinalaingda nga agitlog.
Padasenyo man met ti kastoy a proseso a panangpapintas iti puli dagiti tarakenyo a kamanokan.—O