Gapu Ta Maysaak nga Ilokano
Adda dakkel a gapuna a naipasngay iti Kailokuan.
GAPU ta maysaak nga Ilokano, nakadanonak iti Amerika. Idi agangay, napusganak a temple sealer iti Jordan River Utah Temple. Sisiak ti Filipino, nga Ilokano pay, kadagiti 62, a naikkan iti gundaway nga agserbi iti maysa kadagiti Balay ti Apo. Sigud a 92 dagiti temple sealer sakbay a nabangon ti Draper Utah Temple ken ti Oquirh Utah Temple a nakayakaran dagiti dadduma.
Nangrugi ti amin idi nayanakak idiay Guisit a Bassit, San Juan (Lapog), Ilocos Sur. Gapu la ketdi pay iti kinakurapay dagiti dadakkelko nga awan uray sangadakulapan nga indanon daydi tatang iti nakaikamanganna. Naitani ngata a sadiay ti pakaipasngayak ta paset ti Kailokuan ket Ilokano (Iluko wenno Iloko) ti immuna a pagsasao a nasursurok, idinto a nagadu koma met ti sabali a lugar a nangipuruakan kaniak ti Namarsua.
Nasursurok ti agbasa iti Ilokano babaen ti panangsursurotko iti daydi tatang no agbasa iti Bannawag nga addaak ngata idi iti Maikadua. Ilokano laeng ti ammo daydi tatang a basaen idinto nga agdengdengngeg latta met daydi nanang ta di makailasin iti letra.
Napapigsa ti essemko nga agbasa iti Ilokano idi immakarkami idiay Labut, Cabugao, Ilocos Sur. Saan nga insardeng daydi tatang ti naggatang iti Bannawag, agingga nga idi addaakon iti Cabugao Institute, siakon ti mangpadpadaan iti agipukpukkaw iti Bannawag iti nakasapsapa a Martes wenno Mierkoles. Inan-anusak ti di agsida, adda laeng igatangko iti Bannawag. Nabaybay-ak pay dagiti leksionko iti essemko nga agbasa.
Dinaydayawko dagiti mannurat a nabasbasak ti gapuananda. Higante ti nangyar-arigak kadakuada. Agingga a nagarapaapak. Kasano ngata ti agsurat?
Daniw ti nagsursuruak nga insurat. Awan pamalpalatpatak ngem inyabayko dagiti obrak kadagiti nabasbasak. Tapno makaipaw-itak iti obrak, nakimakiniliaak iti gayyem daydi tatang iti ili.
Idi kuan, nabasak ti pakaammo ti Bannawag, nga agsapsapulda iti manuskrito. Awan nangisuro kaniak no kasano nga imakinilia ti manuskrito, isu a tinuladko lattan no kasano ti itsurana iti Bannawag. Tallo a limbang, isu nga immakiniliak met iti tallo a limbang nga agpababa. Ti rigatna ket ti agmakinilian, ket agdadamoak pay.
Nagsubli daydi nagrigrigatak nga immakinilia, nga adda naisapit a surat ti editor. Ni Apo Guillermo R. Andaya idi ti literary editor. Insurona no kasano ti mangimakinilia, nga indrowingna pay.
Idi nagturposak iti sekundaria, inkeddengko ti agpa-Manila ta makitak idin ti pagbanagak no diak agpanunot. Diak kayat a maipadaak kadagiti ulitegko a ti laeng baybay ti pangnamnamaanda iti inaldaw nga isuboda.
Sangapulo a pisos daydi impabalon dagiti dadakkelko idi pinalubosandak ta inkarik a siakton ti makaammo basta makadanonak iti Manila. Lima a pisos sa pay laeng idi ti plete manipud iti Cabugao. Sinapulko ti yan da Anti Immiang idiay Evangelista St., Quiapo, Manila a nakidagusak.
Intultuloyko ti nagsursurat, nga intaktakawko nga usaren ti makinilia daydi Angkel Narcing nga asawa ni Anti Immiang.
Sinapulko ti adres ti Bannawag nga adda pay laeng idi iti Soler St., Sta. Cruz, Manila. Iti damo nga isasarungkarko, ni Manong Juan S.P. Hidalgo, Jr. (kameng ti Bannawag) ti immuna a nakasaritak, ket apagisu a rummuar ti immuna a daniwko, ti “Allon ti Biag” iti Disiembre 10, 1962 a bilang.
“Ania’t makitam a biddutna?” dinamagna.
Intudok ti pingaw a tuktok ti maudi a letra ti apeliedok! Ania koma ti ammok a biddut?
Binayadandak iti sangapulo a pisos. Adda gayam bayad ti maipablaak!
Imbaga ni Anti Immiang: Ikuadrom ta adda pakalaglagipam!
Daydi ti rugi ti masansanen nga isasarungkarko. Mairana no dadduma ti panagmemeriendada ket naayatda a mangawis kadagiti mannurat a maisarong ket nakisimsimetak metten, a! Adda da Edilberto Angco, Jose Castillo Galbis,
Leonardo Belen, ken adu pay a sabsabali a mabalin a saan itan nga am-ammo ti kaaduan nga agbasbasa iti Bannawag. Saan laeng a dayta, pambarak ti agisubmitir iti sarita wenno daniw. Nasurok a sangapulo a sarita ti insubmitirko sakbay a nakalusot ti nakaad-adu pay ti nagdadakkel a koreksionna a sarita, ti “No Di Agunget ti Akin-aywan” iti Benneg ti Agdadamo a Mannurat. Naammuak a mabalin gayam idi a singiren ti bayad ti sinuratmo uray di pay naipablaak.
Iti kasdi nga inar-aramidko ti nakaasaak nga agsurat agingga a nakasuratakon iti nobela, a puon ti nagam-ammuanmi ken ni Samar (Sinamar Robianes ti Pagudpud, I.N.) a nagbalin a kaingungotko.
Isu a kunak a naikari a nayanakak iti Kailokuan. Gapu iti kinamannuratko, ken tulong ni Manong Jun Hidalgo (Juan S.P. Hidalgo, Jr.), nakastrekak iti Filipiniana Section ti UP Library, gapu ken ni Manang Namnama Hidalgo (asawa ni Manong Jun). Sinugsogannak ni Manang Namnama a mangituloy iti adalko agingga a nakaturposak iti master iti UP Diliman, a dagiti sarita ken nobela nga Ilokano nga adda temana a migrasion ti inusarko a tesis. Ti paulona: Ang Migrasyon sa mga Kuwento at Nobelang Ilokano.
Diak ninamnama a gapu ta Ilokanoak, dakdakkel ti agur-uray a parabur a para iti pamiliak. Iti panagmiembromi nga agassawa iti The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints wenno Ti Simbaan ni Jesucristo Dagiti Santo iti Ud-udina Aldaw, dakkel a pagrebbengan ti naipabaklay kaniak.
Adu ti nagtaktakemak iti Simbaan, kangrunaan ti panagpresidentek iti Marikina Philippines Stake a buklen ti pito a Ward ken Branch a sagtatallo gasut ti miembro ti tunggal maysa; sa Branch President ti Burgos Branch iti Montalban. Idi kuan, naawaganak nga agserbi iti Manila Philippines Temple, kas
ordinance worker ken temple sealer. Gapu iti kinapresidentek iti Stake, naibaonak iti Salt Lake City, Utah, a kaduak ti dadduma a Stake President iti Filipinas, nga agatendar iti General Conference. Naikkanak iti mutiple indefinite visa. Gapu ta Ilokanoak, a mannurat, napusganak a mangipatarus kadagiti pagbasaan ti Simbaan, kas iti Ti Libro ni Mormon, mainayon a pammaneknek ken ni Jesucristo (Book of Mormon, another testament of Jesus Christ), Doktrina Ken Katulagan (Doctrine and Covenants), ken ti Perlas a Kapatgan ( Pearl of Great Price); ken dadduma pay a pagbasaan ti Simbaan. Dimin impatarus ti Santa a Biblia ta naipatarusen, sa impatarus pay da Peter La. Julian (mannurat met laeng ti Bannawag).
Maipaneknek ditoy a ti ortograpia a naadalmi iti Bannawag ti inusarmi iti panagipatarusmi kadagiti libro ti Simbaan. Maagapad pay ditoy a nairekord iti Salt Lake City iti video ti inaturmi a patarus iti Ilokano ti ordinansa ti panaglantip— tallo a grupo ti immay ditoy Salt Lake a mangakem iti panagibideo: Tagalog, Cebuano, ken Ilokano, a saggatlo ti kameng ti tunggal grupo. Dakami ti nangidaulo iti grupo ti Ilokano. Naulit idi natudingak a mangidaulo iti pannakairekord dagiti video a mausar iti templo.
Inkeddengko ti agsubli iti Amerika idi malpas ti pagrebbengak iti Simbaan iti Filipinas idi impanamnama daydi Manong Severino Lazo (mannurat met laeng ti Bannawag) a tulongannak a sumrek iti trabaho. Inusarko ti visa a naited kaniak, agingga a naipagnak ti petisionko nga agindeg iti Amerika, ken maalak ti pamiliak. Iti petisionko, inusarko a dokumento dagiti sinursuratko, dagiti naragpatko a pammadayaw, kasta met ti tesisko. Amin dagitoy, dakkel ti pakainaiganda iti kina-Ilokanok.
DUA a benneg ti pagdaydayawan dagiti miembro ti Simbaan. Umuna dagiti ward ken branch, a pagdaydayawanda iti tunggal Domingo, nga idauluan ti Bishop wenno Presidente ti Sanga. Kadagitoy dua a lugar ti pangpatibkeran dagiti miembro ti pammatida sakbay a makadanonda kadagiti templo.
Pagrebbengan ti temple sealer ti mangipatungpal iti ordinansa a mangkallaysa kadagiti apagassawa nga agkabannuag, wenno nataengan; kasta met a mamaglalantip iti sangaamaan, sibibiag wenno pimmusayen— mailantip dagiti pimmusay iti kaamaanda, a sibibiag wenno pimmusay, babaen ti
proxy wenno panangisaup. Itay nabiit, impaulog ti presidente ti Simbaan a saanen a mabalin a maikkan dagiti sealer iti sabali a pagtakeman iti simbaan, ket agnanayondan a sealer.
Aggidiat ti pagrebbengan dagiti sealer ken dagiti dadduma nga ordinance worker. Sumurok a 2,000 ti bilang dagiti
ordinance worker iti Jordan River Utah Temple. Iti laeng templo wenno Balay ti Apo ti pakaipatungpalan dagitoy nga ordinansa. Puraw amin ti aruaten dagitoy a trabahador iti templo.
Dagiti laeng makairuar iti interview ti Bishop ti ward wenno Branch President ti mapalubosan a sumrek iti templo. Dua nga aldaw a saglilima nga oras ti panagserbi ti tunggal
sealer ken ordinance worker iti makalawas manipud iti Martes agingga iti Sabado. Maibatay iti alagaden ti Simbaan, ti ordinansa a mangkallaysa ken mamaglalantip ti kangrunaan ken maudi iti uppat nga ordinansa iti templo a napateg a tungpalen dagiti miembro, no mamatida nga agdedennanto a sangaamaan iti sidong ti Apo. Agtultuloy ti genealogy a panagtunton kadagiti pimmusay a kabagian dagiti miembro ken asino man, ket dagitoy ti idatagda iti templo tapno mapatalgedan ti pannakailantipda.
Adda pakaidumaan ti panaglantip iti templo ken ti panagkasar iti sabali a lugar. Gagangay a masasao kadagiti dadduma nga agkakasar ti, “’ Til death do us part,” wenno, agingga’t tanem. Iti templo, kas naagapad iti maysa a paset ti ordinansa, “for time and for all eternity,” para ita ken iti agnanayon. Awan patinggana, no la ketdi dida makaaramid iti babak.
Ti Salt Lake City Utah Temple, a 50 a tawen ti pannakaipatakderna sakbay a nalukatan, ti kalatakan kadagiti 17 a templo iti Utah, ngem ti Jordan River ti ad-adda a suknalan dagiti miembro a pakairamanan dagiti aggapu iti nadumaduma nga Estado ti Amerika. No maileppas amin dagiti templo a naipakdaar iti komperensia ti Simbaan idi Oktubre 2018, agdagupton iti 201 ti templo iti lubong (mairaman ditoy ti templo iti Davao).
Innemto metten ti templo iti Filipinas, a duan ti maar-aramat, ti Manila Philippines Temple ken ti Cebu Philippines Temple, no malpas ti Cagayan de Oro, Davao, Alabang, ken ti Urdaneta a naaramid ti ground breaking idi Nobiembre 26, 2018.
Patienmi a maysa a dakkel a parabur ti Apo ti pannakaipasngaymi iti Kailokuan. Ipagarupmi a naikari a kasta para iti dakdakkel a pagrebbenganmi, ti agtultuloy a panagbalinmi nga interpreter iti agarup 20 a mensahe dagiti dadaulo ti Simbaan iti komperensia iti Abril ken Oktubre. Nangrugi a kasta manipud idi dimtengkami iti Utah idi 1996. Innem ti kaduami nga interpreter iti Ilokano. No addakami iti booth a nakaisangratanmi, a mangur-uray iti panangrugi ti komperensia, mangngegmi iti headphone a naikonektar iti monitor ti: I-lo-ka-no... I-lo-ka-no... I-lo-ka-no...
Agingga a diak malipatan ti kina-Ilokanok, ken ti pagsasao nga Ilokano, no kabaelakto pay met laeng, itultuloyko ti agserbi iti balay ti Apo.
Nalabit a nakalakalak iti daga a nakayanakak tapno usarek iti ganggannaet ti ortograpia ti pagsasao a nakayanak, a tumulong kadagiti dumdumngeg iti man Kailokuan wenno sadino a lugar a nakaiparsiakan ni Ilokano, ta adda iti Salt Lake ti general
headquarter ti Simbaan. Kasta met nga agingga a kabaelanmi ti agsurat, iti Ilokano, agsuratkaminto latta ta daytoy a pagsasao wenno lengguahe ti namagbalin kadakami a tao. Nga awankami koma iti agdama a kasasaadmi no saan a gapu iti nakayanakanmi a dila; ket iti kaano man, diminto tallikudan ti ortograpia a naadalmi iti Bannawag.— O