ang pagtapos mao ang pagsugod: ust national writers workshop 2018
SA pag-abri sa mga bulan para sa “workshop season” (Marso-Mayo), usa ka workshop na ang malamposong nagtak-op diin laing batch sa umaabot nga mga magsusulat ang mobandera sa arte sa pagpanulat sa nasod: ang University of Santo Tomas National Writer’s Workshop (USTNWW).
Usa ko sa mga napilian karong tuiga isip playwriting fellow sa USTNWW ug giisip nakong usa ka dakong suwerte kun beginner’s luck ang nahitabo human sa duha ka tuig nga napakyas sa pag- apply sa maong workshop. Tinuod gyod seguro ang tuo-tuo sa uban, nga usa ka magical nga numero ang 3.
Ang USTNWW, usa sa mga nag-unang nasodnong pandayan kauban sa Siliman National Writers Workshop (Siliman University), Iligan National Writers Workshop (MSU-Iligan Institute of Technology), ug UP National Writers Workshop (University of the Philippines), gipasiugdahan sa Center of Creative Writing and Literary Studies sa University of Santo Tomas. Ang maong research center gipangulohan ni Director Cristina Pantoja Hidalgo, eskolar ug maggugumalaysay sa Iningles, ug ni Deputy Director Ralph Semino Galan, eskolar, magbabalak, ug art connoisseur.
Walay kalahian ang workshop karong tuiga. Sama
sa nangaging katuigan nga daw nahimo nang tradisyon, gipahigayon kini niadtong Marso 18-25, 2018 sa Ridgewood Hotel sa Dakbayan sa Baguio, ang summer capital sa nasod. Matod sa pipila nakong higalang magdadagang, usa kuno ang USTNWW sa mga workshop nga gikahinaman sa tanan. Gawas sa nag-unang mga magsusulat sa nasod nga magsilbing panelista ug magtutuki sa mga minugna sa nangadawat nga fellows, ang venue sa maong workshop sad ang nakadani para mang- apply. Pagaisipong bakasyon ang workshop diin hinay-hinay nga gipadparan ang imong obrang sinulat. Bitter-sweet nga kasinatian. Why not? ANG MGA FELLOW UG ANG MGA PANELISTA Dili makompleto ang maong kalihokan kon wala ang mga writing fellow. Belib kaayo kos akong mga kauban. Gawas sa kalantip sa ilang panabot mahitungod sa katitikan ug sa kahipno sa ilang sinulat, dili sad maiwit ang ilang kamaabi-abihon ug ilang abilidad sa pakighigala. Matod sa mga organizer ug sa mga panelista, kining tuiga karon maoy may kinadaghang fellows nga gidawat ug kinaalegrehan nga workshop session.
Pinasubay sa instruction nga gihatag sa workshop coordinator ug usa sa mga panelista sa Poetry nga si Ned Parfan, mag-abot tanan sa opisina sa Center of Creative Writing and Literary Studies sulod sa campus sa UST sa Benavides Building. Eksaktong traynta minutos sa wala pa mag-alas otso (ang departure time) ko nakaabot sa gisabotang lugar, ubay-ubay na pod ang mga fellow nga
nauna didto. Gitagbo ko, apil ang gasunod nakong mga fellow, sa mga mainitong pahiyom timailhan sa umaabot nga mga tingsig katawa nga pagaambitan sa sunod nga mga adlaw.
Dali nakong gipangita ang kaubang fellow nga taga Mindanao, nga si Ria (nga higala sad sa akong higalang magsusulat sa Cagayan de Oro nga nahimong co-fellow sad niya sa Davao Writers Workshop) ug si Manuel ( cofellow nako sa 2017 Virgin Labfest Playwriting Workshop nga gipasiugdahan sa Cultural Center of the Philippines sa Dakbayan sa Pasay). Samtang nakighinabi kanila, hinayhinay sad nakong gipanid-an ang uban, sa pagdahom nga masuod usab.
Samtang busy ang mga staff sa Center of Creative Writing and Literary Studies sa pag-andam sa mga angayng dad-on sa Dakbayan sa Baguio ug samtang naghugyon ang mga fellow sa waiting lounge, anam-anam nga nangabot ang mga panelista nga maoy mogutad-gutad sa among mga piyesa.
Gawas sa mga resident panelist sa UST, nangimbitar sad sila og mga guest panellist nga sila si Jerry Gracio, Gemino Abad.
WORKSHOP PROPER Sama sa dagan sa kasagarang writing workshops, gipaagi sa usa ka blind critiquing ang mga minugna. Buot ipasabot, giuna usa ang paghatag og mga komento, kritisismo ug suhestiyon sa gi- schedule nga minugna para sa usa ka adlaw, ayha ipaila sa mga panel ug sa mga fellow ang tagsulat. Sa ing-aning pamaagi, malikayan ang partial nga paghatag og komento ug bias nga pagtuki sa mga obra. Sa ingon usab, mas mapahimuslan sa mga fellow ang ilang presensiya sa workshop pinaagi sa pagpupo sa mga komento ug suhestiyon sa mga panel ug mga fellow apil na ang pag-ani sa potensiyal nga mga karakteristiko nga nakita nila.
Pero ang nahitabo sa aktuwal nga workshop, unang adlaw pa lang halos nailhan na sa mga tawo kon si kinsa ang tagsulat sa natuki nga mga obra. Kini nga kondisyon nagpamatuod nga ang usa ka minugna usa ka repleksiyon sa awtor. Lisod ibulag ang sinulat sa nagsulat niini. Pananglitan, samtang nakig-ila-ila ug nakighinabi sa kaubang fellows nga sila si Ria ug Kristine, akong natagnaan nga creative nonfiction ang ilang genre. Nahimuot pa gani kos reaction ni Kristine og unsang matanga daw sa orimos ang akong gibuhat nga natagnaan man daw nako ang iyang gisulat. Gikan sa ilang gitug-an nako nga mga personal information ug ang pamaagi sa ilang pag- story, kalit lang nako naingon nga sa creative nonfiction ang ilang linya. Kalit lang. Instinct. Seguro, challenge sa usa ka magsusulat kon unsaon pagbulag ang iyang kaugalingon sa iyang sinulat (i.e estilong naratibo, tema, ubp.). Pero, mabulag ba god sa usa ka magsusulat ang iyang kaugalingon sa iyang obra?
Ug sulod sa kapin kun kulang usa ka semana, matag adlaw ang pag-ambitay sa mga kaalam ug mga sekreto sa pagsulat tali sa mga panelist ngadto sa mga fellow. Wala sad magpaulahi ang pipila sa mga fellow sa pagpaambit sa ilang personal nga kahibalo, kahanas ug kasinatian pag-abot sa espesipikong natad dili lang sa pagsulat kondili sa ilang tagsa-tagsa ka kinabuhi. Mas migaan ang matag adlaw nga diskurso tungod sa matag gabii nga panaghugoy-hugoy. UST EXTENTION PROGRAM SA BENGUET STATE UNIVERSITY Sa ikaupat nga adlaw sa workshop, gawas nga free day sa mga fellow, gipasiugdahan sad sa CCWLS ang ilang outreach project para sa mga magtutungha sa katitikan ug panulat sa Benguet State University, La Trinidad.
Matod sa mga panelista nga apil sa maong outreach program, tradisyon na kining ginabuhat sa UST kada workshop isip tabang o pagpasalamat sa Baguio ug sa tibuok probinsiya sa Benguet sa pagdawat kanila sa maong lugar. Usa ka unibersidad o kolehiyo matag tuig (dungan sa workshop) ang pilion nilang benepisyaryo pinaagi sa mga serye sa lecture mahitungod sa kasamtangang uso o trend sa pagtudlo ug pag- appreciate sa Katitikan ug Panulat. Ug niining tuiga, ang mga magtutungha ug
magtutudlo sa Benguet State University maoy nahatagag higayong makapaminaw.
Giabrihan ang serye sa mga lecture pinaagi sa pagpaambit sa kaalam ni Chuckberry Pascual mahitungod sa kasamtangang dagan sa Pop Culture sa nasod ug sa pagtuon niini. Gisundan kini ni Ralph Semino Galan sa iyang lektyur isip survey sa Latin American Literature. Wala mapakyas sa pagpakilig sa mga audience, maestudyante man o magtutudlo, ang lektyur ni Augusto Aguila kalabot sa kasaysayan sa mga loveteam sa nasod. Consistent ang kaalegre ug ang atmosphere sa pagtuon ug padayong panag-ambitay sa kahibalo hangtod sa panak-op nga lektyur ni Joselito Delos Reyes kabahin sa social media. Ug siyempre, labaw nang dili gayod ikasalikway ang presensiya sa banggiitang magsusulat sa nasod nga si Nyor Jimmy Abad kinsa gitapuk-an aron makapahulagway ug mahinabi human sa kataposang forum.
Nalipay pod ang UST Center of Creative Writing and Literary Studies sa mainitong paghangop sa taga Benguet State University kanila ug sa adbokasiya sa tibuok akademikong katilingban sa UST nga mas mapalambo pa ang nasodnong katitikan ug ang pagtuon niini.
Unta mas daghan pang mga taga Visayas ug Mindanao ang makaapil ug mahimong fellow sa USTNWW aron makapaambit sa sugilanon ug estetika atubangan sa mga kasagarang taga Luzon nga mga partisipante ug mga eskolar sa arte. Dako kini nga avenue para makaabri sa diskurso nga sagad dili mahatagan og igong pagtagad.—