Ang Pagpangita Sa Langit Ug Ang Mga Barbaro
NING gabhiona, mikalit lang paghuros ang subasko ug ang mga dahon sa atipulo duol sa dagat nangataltag. Giwisi- wisi sa hangin ang mga bawod. Gum- os ang dagway sa matuo- tuohong si Tagi. Apan karon way timik. Bisan unsay tilimad- on sa panahon sa iyang pangisip kini natabonan sa iyang hunahuna sa panimalos.
Ang mga dahong
nahabilin sa kahoy mao ang kusganon. Kini ang hulagway.
Habog ang mga bawod. Si Sumanga gigil- asan nga naniid sa dagat. Nangagho og lawom. Buot niyang way mausik bisan gamayng panahon. Kini ang ingon- ingong babag.
“Makalarga kita dayon,” matod ni Datu Anan nga naghangad kang Sumanga nga mipukpok sa katig. “Milantong na. Mosugod na paglurang.” “Kon mao, sugod na kita. Sugod na kita!” Sa sinugdan, ang nagbagyong hunahuna ni Sumanga nakaapekto sa mga datu; ang hunahuna sa mga datu nakaapekto kanila, ug sila nakaapekto kang Sumanga ug sa iyang ginsakopan. Ang iyang ginsakopan moapekto sa mga hitabo. Kini nahasulat sa dahon, sa pagya ni Datu Anan.
Apan ang pagkahulog sa dahon dili pagpapas sa unsa; kay samtang ang kahoy buhi, ang iyang sugilanon magpadayon. Kausaban ang kinabuhi ug ang kinabuhi kausaban.
Busa sa wala pa ang kaadlawon sa dan- ag sa awop nga Bulan sa kawa sa dili tin- aw nga kahitas- an, namugsay sila paingon sa isla sa Hintongan. Bugtong tuyo ang pag- usab sa ilang kapalarang naangkon. Bisan ang kahitas- an, way maayong tilimad- on nga unta makadasig kanila. Hinunoa, buot pang molisang kanila.
“Bugbung Humasanun, unta anaa ka sa among dulngan,” matod ni Sumanga, “tultoli ang akong mga tiil ning panimalos ug dungga ang hataas kong paghandom.”
Kuyog ni Sumanga sila si Tagi, Libucao, Bulag ug Malandog.
“Maayo ba kamo?” sukot ni Sumanga labi na ngadto kang Libucao ug Bulag.
Gipikpik nila ang mga sakoban sa ilang mga pinuti ug giinit nila ang ilang kaugalingon ngadto sa usa ka kahimtang sa pagsalig nga makamatay. Mikurog og gamay si Bulag nga naghunahuna nga sila paingon sa gikalisangang Isla sa Kuwaknit, apan dili kadudahan ang iyang tinguha.
Nangusap silag kasahos nga tinunlob sa siniliang suka dili lang sa sustansiya apan usab sa pagpagana og dugang sa ilang kagutom sa kombate, ang kakuyaw wala na sa ilang mga hunahuna. Gilamian si Buayan sa binulad nga karne. Gitilipan niya ang iyang mga ngabil daw sawa.
Sa dihang nasud- ong nila ang kalig- on sa isla, nakayamyam si Malandog og mga pulong nga dili masabtan ni bisan kinsa, bisan siya, apan masabtan sa mga anito. Mikuot siya og manok sa kasko ug giabis ang liog niini ug ang dugo giwitik sa bugnaw nga dagat.
“Sa unsa kadto?” matod ni Sumanga.
“Pag- abog sa mga daotan,” tubag ni Malandog. “Agalon, wa unta ka mangutana. Ang pagpasabot makasuhong sa gahom.”
“Nah,” matod ni Sumanga ug milingi sa ilang mga kauban sa ilang mga binta sa likod.
Hilom nga miyamyam og awit si Malandog aron pagtapak sa gisi sa iyang mahika.
Dihay kagubot sa binta ni Buayan. Nakiglayog si Idris kang Buayan ug kini iyang nadaog ug giduot sa palo ug gigaid ni Nanok nga binaklid. Unya ila pa gayod nga gibugkosan og dugang pisi sa palo.
“Unsay nahitabo?” matod ni Sumanga nga nagbanabana sa ilang mga kahimtang.
“Nagyamyam siya sa pag- ingon, Hugot ang akong buot. Way lalaki ni babaye, o bata nga makapugong kanako. Mamatay ako nga may dungog ug kadungganan,” tubag ni Idris. “Maunsa kon mao?” “Yamyamon kana sa huramentado. Maoktaba niya ang atong mga laraw. Kon anaa na siya sa mamala, mosugod siya sa pagdagan ug manigbas kutob sa hikit- an nga may kinabuhi. Bisan kita. Andam siyang magpakamatay sa bisan unsang hinungdan.”
Gikan si Idris sa Kalibotan sa Dagat ug siya nasayod sa mga kustombre sa pa- amok o huramentado. Ang mapungtanon ug sugo sa iyang higayon nga mamatay ug magpakamatay, modagan nga buang nga way pili sa iyang lubaon. Bisan siya sa iyang kaugalingon dili magmahay nga mapatay ni bisan kinsa.
“Diha ka lang hangtod mohunas ang imong kapungot,” matod ni Idris kang Buayan.
“Dili kamo makapatay kang Harun,” matod ni Buayan ug nangluwa. Mingisi siya og dako ug nadayag ang iyang nagpulang mga ngipon tungod sa mama. Ang mama hinimo sa dahon sa buyo nga gibulit og apog ug nagputos sa pirasong bunga. Kini may kahalang nga makapukaw sa kaigmat. “Diay ba?” “Ako lamang ang makapatay kaniya. Punggotan ko siya. Unya ang akong sako puno na. Kana ang mao. Ang dili makaisip sa kaugalingon nga patay na, dili makapatay kang Harun. Ako patay na.”
Gitutokan ni Sumanga si Buayan nga nagngulob daw mananap, ang nagbaga nga panimalos nagsiga sa iyang ihalas nga mga mata. Wala ing katarongan nga makapuypoy kaniya. Niadtong tungora, daw maila ni Sumanga nga igsoon niya kini— igsoon sa tinguha. Gibati ni Sumanga nga luwas sa kadaot uban niining kumakaon og tawo. Apan kini dili niya ikatug- an ni bisan kinsa sa ibabaw niining dagat nga tulugkaron.
(PADAYONON)
Nagbaga sa mga mata ni Buayan ang panimalos. Si Harun lang… si Harun lang ang makaugdaw sa nagdilaab niyang kaligutgot!