Sa Gabiing Gitugkan Og Sungay Si Divina

LIMA na ka tuig nga nagpuyo sila si Divina ug Waldo apan dili sila kinasal, sibil man o simbahan. May usa sila ka anak-babaye nga upat ka tuig na ang edad, si Ellen. Si Divina nagtrabaho isip tindera sa usa ka meat stall sa Carbon; si Waldo usa ka PUJ driver. Ang ruta sa dyip-pasaheroan ni Waldo kay

11-A kun Inayawan-Colon balikbalik. Nagkaila sila kay, karon ug unya, ang dyip man ni Waldo maoy masakyan ni Divina inigpauli niya sa Sityo Panaghiusa, Barangay Basak-San Nicolas, diin nag-abang siyag usa ka kuwarto sa balay nilang Roger-Elsa, inigkaalas nuybe sa gabii human sa iyang trabaho sa Wendel-Rufa Meat Stall.

Sa sinugdanan, wala lamang tagda ni Divina ang mga pasakayle ni Waldo nga mopasiplat kaniya ug may mga higayon nga motutok

kini kaniya labi na kon anha siya sa frontseat maglingkod samtang si Waldo nagpaabot nga mapuno ang sakyanan nga anha iparking sa kilid sa USJ-R atbang sa Carbon Market, sa lugar nga mao ang nabaniog nga Freedom Park kaniadto diin matag hapon maglantugi ang mga hanas sa Bibliya sa lainlaing relihiyon sama nilang Brod Soc Fernandez, Jose Tomarong, Francing Alforque (nga mga sakop sa Catholic Faith Defenders), mga ministro ug mga pastor sa Iglesia ni Kristo, Sabadista ug ubang sekta nga mga Protestante.

Guwapohon si Waldo, kulongon ang buhok ug tabunon ang pamanit. Sa iyang bahin, kaanyag sab ang gibatonan ni Divina. Pution ang iyang pamanit ug taas ang buhok nga milapas og diyotay sa iyang mga abaga. Sa sinugdanan, dawaton ni Waldo ang iyang plete. Unya dihang nangayo kini sa numero sa iyang selpon ug iyang gihatagan, dili na modawat sa iyang plete si Waldo.

Sa selpon gipadayag ni Waldo ang iyang gibati kang

Divina. Tam-is ang ilang teksanay. Hangtod nagkasabot sila nga tinuoron ang ilang pagdimdim sa gugma sa linawas. Nanulod sila sa motel usa ka gabii niana. Malipayon si Divina.

Usa ka buntag, samtang namahaw sila si Divina ug Waldo sa usa sa mga kan-anan sa Carbon, may gitug-an si Divina kang Waldo.

“Walds, mabdos ko!” Ang itom nga blawos nga iyang gisulob nakapasamot pag-amag sa pution niyang pamanit. Gihikap niya ang iyang tiyan sa wala nga kamot, unya gihinlit niya ang itom sab nga skinny jeans.

“Ha?!” ni Waldo. “Tinuod ka, Divina? Buntis ka?” Kay nakalitan, ang mga kamot ni Waldo nagpanghikap sa iyang asul nga T- shirt, daw may gipangita. Gihiram niya ang likod sa iyang peke nga Levis jeans ug gihulbot ang usa ka panyong abohon ug gipahiran ang iyang nawong bisan og way singot.

“O, lagi! Duha na ka buwan!” ni Divina nga nahikatawa nga nagtan-aw kang Waldo.

Gigunitan ni Waldo ang mga kamot ni Divina. “Kon mao na, mag- live in ta. Mangita kog atong kapuy-an, bisan usa ka kuwarto lang nga kaabangan.”

“Sa inyo diay?”

“A, wa tay privacy didto. May tulo ko ka igsoon, duha ka lalaki ug usa ka babaye. Naa pa si Mama. Patay na akong amahan.” Gibuhian niya ang mga kamot ni Divina.

“Di sab mahimong adto ta puyo sa amoa. May duha ko ka igsoong babaye nga naa na sa hayskol. Gamay ra man among balay sa Talisay. Naa pa si Papa ug si Mama. Naghuot na mi. Mao bitaw nga nag-abang lang kog kuwarto sa ilang RogerElsa sa Panaghiusa,” ni Divina nga mitan-aw sa nawong ni Waldo. “Maayo ani, mag-ipon na lang ta sa giabangan kong kuwarto sa Panaghiusa. Okey ka?”

“Okey!” ni Waldo dayong tawag sa silbidora sa kan-anan aron bayran ang ilang nakaon. “Mobalhin lang unya ta kon duna na tay gamayng balay o barungbarong ba nga makit-an unya. Maayo nang kita ray magpuyo sa usa ka balay kay way samok.”

Nianang pagka Domingo, mibalhin si Waldo sa gipuy-an ni Divina dala ang traveling bag nga gisudlan sa iyang mga sinina.

Wala dangtig dugay, may nakit-an silang gamayng balay nga hinimo sa sin ug tabla sa maong dapit nga gipaabangan sa tag-iya kay mipauli sa Mindanao. Gikasabotan nga ang abang nilang Divina adto ibayad sa ig-agaw niini nga silingan ra nila. Ang maong balay nahimutang sa luyo sa pinaril nga compound diin daw mga higanteng uhong nga nanurok ang unipormadong mga balay sa mga empleyado kanhi sa Hunsoy Gas Company. Sa gawas sa Hunsoy Compound nagsikit ang mga barungbarong nga gipuy-an sa mga tawo nga nag-abang lang sa yuta ni Mr. Naganaba.

Nakakomento si Waldo nga daw Pasil ang lugar, labi na nga may mga batang nagduwa og bato-lata sa barangay road. May pipila ka batang nagdakop-dakop. Ang uban nagsugal og ‘igo’ kun ‘ig-anay’ diin ang peso nga biyugol ibutang sa usa ka bata sa yuta ug kini ig-on sa iyang kontra pinaagi sa pagtarget ginamit ang iyang biyugol nga peso. Nahinumdom si Waldo nga sa bata pa siya, ang gingalan nila sa maong sugal kay ‘kabit.’ Managan sila kaniadto kon may polis nga moduol kanila aron dili sila dakpon. Karon dili makadakop ang mga barangay tanod sa mga bata kay mga menor de edad tungod kay may balaod nga nagprotehir kanila.

Sobra ang kalipay nga nasinati ni Divina uban kang

Waldo. Manggihunahunaon kini sa iyang kahimtang. Sa panahon sa ting-uli niya, mga alas nuybe sa gabii, hapiton siya niini sa Carbon, ihatod sa ilang gipuy-an ug magpadayon pagpamasada hangtod sa alas onse sa gabii. Nahimuot si Divina niini. Nakasabot siya nga si Waldo mikayod pagayo labi na kay hapit na niya ihimugso ang bunga sa ilang pagminahalay. Kon igarahe na ni Waldo ang dyip sa balay sa iyang amo, mopalit una siyag pansit ug siyopaw aron matimo nilang duha ni Divina, una pa mangatulog.

DOMINGO. Day-off. Sayo nga mimata si Divina aron manglaba. Mao pay pagpamasibas sa Adlaw ug banhagon na ang langit kay ang mga bidlisiw sa Adlaw nanugsok sa nigpis nga mga panganod. Sa pangagpas ni Divina, maayong ipanglaba karong adlawa. Unom na ka bulan ang iyang tiyan. Sama sa naandan, alas kuwatro pa sa kaadlawon nga milakaw si Waldo aron mamasada. Wala siya ihatod sa iyang gitrabahoan nga meat stall kay day-off man lagi. Taudtaod, mibalik si Waldo nga may dalang puto-maya, sikwate ug usa ka bolsita nga pinoy-pandesal.

“Uy, nanglaba ka, Divina?!” nahimalingka si Waldo. “Biyai sa na! Mamainit ta!”

Misaka si Divina ug giandam ang lamesa. Gibalhin niya ang puto-maya nga giputos sa hinawob nga dahon sa saging ngadto sa duha ka platitong plastik. Ang sikwate nga gisulod sa duha ka gagmayng plastik nga selopin iya sab nga gibalhin ngadto sa duha ka tasa. Milingkod si Waldo sa plastik nga monobloc atbang kang Divina.

“Sa ka Nang Elyang ning putoha?” sukna ni Divina.

Si Nang Elyang may painitan sa Carbon unahan og diyotay sa laray sa mga meat stall. Adto siya mamainit kanunay kon tingtrabaho. Didtong dapita sa merkado naglaray sab ang manindahay og mga pagkaon: kan-ong humay ug mais nga puydeng paresan og init nga mga sud-an sama sa tinulang isda, linat-ang manok, linarang nga bakasi, sinugbang baboy, linat-ang baka, dugo-dugo, paklay ug uban pang mga sud-an nga inato lang ug kinaham sa mga Sugboanon.

“Di, uy. Sa ka Nang Onyang na, kanang nanindag puto ug sikwate atbang sa Julie’s Bakeshop sa Highway Tagunol. Anha man ko magpainitan,” ni Waldo.

Samtang sila nangaon ilang gipanag-estoryahan ang kahimtang sa pagmabdos ni Divina. Nasinati ni Divina ang pagpakabana sa iyang bana kaniya. Tungod niini, misamot ang pagmahal niya kang Waldo.

“Maayo tingali nga moundang una ka sa imong trabaho aron di ka mahago kaayo. Ako man god nga mahunahunaan ang kalisod sa imong paglihok-lihok didto sa Carbon. Motadtad ka sa karne, motimbang, moputos. Usahay, biyaan ka nilang Nong Wendel ug Nang Rufa. Mahunahunaan man nako nga magkadipudipo ka sa mga buluhaton! Puyde ra man tingali nga mo- maternity leave ka!” ni Waldo human nilag pangaon.

“Okey ra man ko kay duna man miy boy nga makaalalay nako kon wala silas Nong Wendel ug Nang Rufa, si Budoy. Ug miingon si Nang Rufa, okey ra man kon unya na ko mopayl og

maternity leave sa buwan nga gitakda nga manganak na ko.” Gilut-od ni Divina ang basiyong mga platito diha sa lamesa. “Gihatagan na gani ko ni Nong Wendel og application form para sa SSS maternity leave. Gikuhaan ko niya ini dihang didto siya sa SSS aron pagbayad sa kontribusyon namo. Si Nong Wendel, si Nang Rufa, ako ug si Budoy, among boy, mga membro na man sa SSS.”

“Okey ka ra sa gibati sa imong panglawas?”

“Okey ra man.”

“Pero maayo tingali nga di na lang ka manglaba madomingo. Naa man si Nang Peding, siya na lay atong palabhon. Basin, simbako, madalin-as ka. Na, basig mabasol ko akong kaugalingon nga wa magtagad sa imong kahimtang.”

“Sige, ako unyang pakigsabotan si Nang Peding kon mosugot ba siya nga maoy molaba,” ni Divina nga mipunit sa baso sa tubig ug miinom.

“Okey. Adto na ko. Balik na kos pamasada,” ni Waldo nga mipatik og halok sa aping ni Divina. “Amping dinhi, ha?”

“Ikaw amping sab!” tubag-pahimangno ni Divina.

DIHANG miabot ang gitakdang buwan anus-a ihimugso ni Divina ang unang bunga sa ilang gugma ni Waldo, mipayl dayon siyag maternity leave sa SSS. Ang tambag ni Dra. Eva Mercader, angay siyang maglakaw-lakaw sayo sa buntag aron dili siya maglisod sa iyang pagpanganak. Gituman niya kini, apan diha ra sa tugkaran sa ilang balay kay di man makakuyog kaniya si Waldo kon adto sa dalan sa gawas kay sayo man kining mamasada. Kaniadto, nahinumdom siya nga may mga asawang mabdos nga iyang makita sa kadalanan nga gikuyogan sa ilang mga bana nga maglakaw-lakaw. Karon, naibog siya nga naghandom niini.

Usa ka buntag, samtang siya naglakaw nga naglibot-libot sa tugkaran sa ilang balay, kalit nga gibati siyag kasakit sa iyang tiyan. Iyang nabatyagan nga daw may nagpanikad didto sa iyang tagoangkan nga buot mogawas. Nagdali siyang misaka sa itaas sa balay ug gidumdom ang selpon ibabaw sa lamesa. Gitawgan niya si Waldo.

“Walds, pagdali! Manganak na ko…! Aray…!” Milingkod si Divina sa usa ka silya nga nagtan-aw sa pultahan. Nakita niya si Nang Peding nga misaka, nagdala og inutaw nilang mga sinina.

“Naunsa ka, Divina?” ni Nang Peding nga mibutang sa mga sinina sa lamesa.

“Sakit na kaayo akong tiyan, Nang!” ni Divina nga miduot sa iyang palad ngadto sa iyang tiyan. “Arayyy!”

“Isa pa, manawag kog ambulansiya!” ni Nang Peding nga nagkarakara pagkanaog.

“Ayaw na lang, Nang. Gitawgan ko na si Waldo. Nia na to ron!”

Nakuyaig ang kabataan nga nanagdula sa gamay nga dalan sa barangay dihang nadungog nila ang sagunson nga pagbosina sa dyip ni Waldo. Misaka siya sa itaas ug gisagakay si Divina aron manaog. Gialalayan siya ni Nang Peding aron mapahiluna si Divina nga makalingkod pagtarong sulod sa dyip.

“Manganak na si Divina!” Bisan nagpiyong ug nagping-it sa kasakit, nabati ni Divina ang tingog ni Nang Peding.

Miandar ang sakyanan ug mibosina na sab og sagunson si Waldo aron maiway ang mga bata ug mga tawo nga nagpunsisok sa dalan paingon sa Natalio Bacalso Ave. Ext. Didto gipahugong ni Waldo ang dyip paingon sa Cebu City Medical Center.

Wala mopadayon si Waldo sa pagpamasada nianang buntaga. Didto ra siya sa maternity. Wala siya mahimutang samtang naglingkod sa waiting area duol sa delivery room. Karon ug unya mopasiplat siya sa pultahan sa delivery room. Nabalaka siya sa kahimtang ni Divina. Wa ba kaha kini maglisod? Di ba kaha ipaubos ang pagpanganak sa caesarian section? Namatikdan man god niya sa miaging duha ka semana nga dako kaayo ang tiyan niini. Nagtuo gani siyang kaluha ang gimabdos ni Divina. Ang ultra sound nga gihimo nagtug-an nga usa ra ang puya sulod sa tagoangkan.

Dihay duha ka lalaki nga naglingkod sa atbang sa sopa nga gilingkoran ni Waldo. Sa iyang pangagpas, nagpaabot sab sila sa pagpanganak sa ilang mga asawa. Ang usa nagsigeg paluto sa iyang mga tudlo hangtod nga di na kini makamugna sa tunog nga iyang gusto. Ang ikaduha, sama kang Waldo, karon ug unya mopasigpat sa pultahan sa delivery room, apan ang lubot niini wala sab mahimutang. Karon ug unya ang tawo motindog ug molingkod sa iyang nahimutangan, ang nawong nagping-it, daw kini ang gisakitan sa pagpanganak sa iyang asawa.

May nars nga migawas sa delivery room. May gisapnay nga puya nga bag-ong gihimugso. Miduol si Waldo sa nars.

“Kinsa nang anak, Miss?” ni Waldo.

“It’s a girl. Anak ni Mrs. Divina Gracia,” tubag sa nars. “Ako si Mr. Waldo Gracia, Miss! Ako ang bana ni Divina!” ni Waldo nga napuno sa kalipay ang dughan.

Gipatan-aw sa nars si Waldo sa bata. “Isog kaayo ning bataa, Sir. Nagbubod iyang umbilical cord sa iyang liog. Gitabangan ni Dra. Marie Rosell si Dra. Eva Mercader sa paghubad sa cord sa iyang liog aron di si Ma’m ikapaubos sa caesarian section,” sa nars nga mipaingon dayon sa nursery room.

Miabli pag-usab ang delivery room ug migawas si Divina nga naghigda sa stretcher nga gitulod sa usa ka attendant nga nagsul-ob og berde nga uniporme.

SUKAD manganak si Divina, sayo nang mogarahe si Waldo sa dyip sa balay sa iyang amo inigkaalas diyes sa gabii. Ganahan siya nga mopaulig sayo aron pagtan-aw ug pagkugos sa ilang anak nga ilang gipabunyagan sa ngalang Ellen.

Nagtubo si Ellen nga pinangga kaayo sa iyang mga ginikanan hangtod nga mitungtong ang edad sa kuwatro anyos. Ning panahona, nausab ang dagan sa kinabuhi nilang Divina ug Waldo. Si Waldo may gikaila nga usa ka hospitality girl kun GRO sa usa ka beer house sa Dalan Junquera dihang giimbitar siyag inom sa uska suod nga higalang drayber, si Alex. Naatol nga wala mamasada si Waldo ug giekstrahan ang dyip niya sa iyang konduktor nga kahibawo sab modrayb, si Narding.

“Birthday nako ron, Bay Waldo. Gusto kong mag-inom ta nga kitang duha lang.” May gihunghong si Alex sa dunggan ni Waldo nga mingisi.

“Tinuod ka, Bay Alex?”

“O, lagi! Akoy bahala nimo!” ni Alex.

Sa Junquera Beer Haus, may giteybol nga duha ka maanyag ug seksi nga GRO sila si Waldo ug Alex. Itom ang uniporme sa mga hospitality girl nga daw mipilit lamang sa ilang mga lawas. Si Mona maoy pares ni Alex, si Gaile kang Waldo. Nasingo ni Waldo ang kahumot sa agwa ni Gaile. Wala niya kapugngi ang pagsimhot sa dunggan niini. Miagik-ik si Gaile. Nag-inom silang upat. Kusog sab manginom og beer sila si Mona ug Gaile.

“Puyde mo- out ta?” sukna ni Alex kang Mona.

“Ayaw na lang sa layo,” ni Gaile. “Naay mga lawak sa itaas nga puydeng atong gamiton. Bayran lang ninyo ang bedroom fee.”

“Okey ka, Bay Waldo?” ni Alex.

“Okey kaayo, Bay Alex! Happy birthday bitaw nimo!” ni

Waldo nga mikatawa.

Didto sa ilang lawak nga gisudlan, natagamtaman ni Waldo ang lahi nga kalipay ug katagbaw nga gihatag kaniya ni Gaile sa bugno sa kama nga wala niya matagamtami kang Divina.

Hot kaayo sa sex si Gaile ug maoy momaniobra aron si Waldo matagbaw.

Alas kuwatro na sa kaadlawon sa sunod adlaw dihang nahiuli sa balay si Waldo nga hubog kaayo. Nagsamparay siya nga misaka sa ilang balay ug nanuktok sa pultahan. Dugay nga nakaabli si Divina. Gipakusgan ni Waldo ang pagtuktok.

“D-Divina! U-Unsa b-ba? K-Kadugay n-nimong m-moabli!” hulbaw ni Waldo nga nagpiray-piray ang ulo.

“Huwat, uy!” ni Divina. Mao pay iyang pagkaalinggat nga may nanuktok. Giablihan niya ang pultahan ug mihana pagsagakay kang Waldo. Giwakli ni Waldo ang iyang mga kamot.

“Hubog ka man kaayo! Nag-inom mo si Alex, no?” ni Divina nga mitan-aw kang Waldo nga miligid sa salog.

Sa nangaging panahon, labi na niadtong bag-o pa silang nag-ipon, si Waldo kon gikan nga makig-inom kang Alex dili man kini hubog kaayo nga mouli. Nahinumdom siya nga magdala pa gani kinig pansit ug siyopaw alang kaniya o di ba, spaghetti ug pizza pie.

Wala na makatubag si Waldo kay dali ra kining mihagok sa salog. Nakapanglingo-lingo si Divina. Nadunggan niya ang paghilak ni Ellen didto sa lawak. Misulod siya ug nakita ang anak nga naglugod sa mata pinaagi sa palad niini samtang nagyaka sa banig sa salog.

“Gutom ko, Ma. Abot na Papa? Dala siya pan?” ni Ellen nga naghangad kang Divina.

“Abot na. Tua, ay, sa sala morag patay nga naghigda,” ni Divina. “Paaboton ta lang tong tiglibod og pan nga traysikol sa Julie’s. Hapit na moabot. Adto ta palit.”

Wala makapamasada si Waldo adtong adlawa. Si Narding, ang iyang konduktor, maoy namasada. Udto na siyang nahigmata.

“Hubog ka man kaayo gabii, Walds. Puwerteng inom ninyong Alex, no?” matod ni Divina dihang naniudto na sila.

“Lagi. Birthday man god niya ug may sayaw-sayaw didto sa beer house.” Namakak si Waldo kalabot sa sayaw-sayaw. Mipasigpat siya kang Divina.

“Sayaw-sayaw ra kaha? Nabaniog ra ba nga ang mga hospitality girl sa mga beer house, labi na nang nag-alagad sa Junquera Beer Haus nga mosugot kuno nga dad-on sa gawas basta magkasabot sa presyo!” ni Divina nga mitutok kang Waldo nga durong higop sa init nga sabaw sa utan-bisaya aron mahuwasan ang nagduog-duog nga ulo.

“Wa mi mangadto sa gawas, uy! Sayaw-sayaw ray amo!” pamakak ni Waldo.

Dili lamang kadto ang unang paghiuli ni Waldo sa ila nga hubog kaayo. May daghan pang higayon nga mingsunod nga nakapausab sa dagan sa ilang gugma ug kinabuhi. Way kalibotan si Divina nga nakigsuki na si Waldo kang Gaile.

SAYO nga gigarahe ni Waldo ang dyip sa balay sa iyang amo niadtong gabhiona. Alas nuybe pasado pa. Nakaganansiya na siyag walo ka gatos ka pesos human mabayri ang boundary. Nagdali siya nga miadto sa Junquera Beer House.

Human makainom og tagurha ka gagmayng botelya sa pilsen, nanaka sila si Waldo ug Gaile sa itaas ug misulod sa usa ka lawak.

“Kon gusto ka, Gaile, buwagan nako si Divina. Kita na ang mag-ipon?” ni Waldo samtang sila nagdulog sa kama. “Adto ko na nimo ientrigo ang akong kita.”

Dugay nga nakatubag si Gaile. Nakapahiyom siya.

Nasayod siya unsa kagamay ang kita sa usa ka drayber sa dyip-pasaheroan. Ang kita ni Waldo sa usa ka adlaw nga pamasada doblehon pa sa ibayad kaniya sa usa ka kustomer nga wanggits apan kuwartahan. Igo na kaniya nga suki sila si Waldo kay gibati sab siyag paghigugma niini.

“Ayaw lang buwagi si Divina, Walds. Duna ra ba moy anak. Igo na nako nga suki ta, pero to tell the truth, I’m not the marrying kind.”

“Okey, kon mao nay gusto mo,” ni Waldo nga mitindog ug gisul-ob pagbalik ang iyang maong. Gikuot niya ang iyang pitaka ug gihatagan og lima ka gatos ka pesos si Gaile kinsa mahinangpong midawat niini. “Gamay ra akong kita ron. Diay tres sentos nga nahabilin para sa balay.”

Human makasul-ob pagbalik sila si Waldo ug Gaile sa ilang mga sapot, namalik sila sa silong ug nagpadayon pag-inom.

“Ako ang taya karon, Walds!” tanyag ni Gaile.

Ala una na sa gabii dihang nahiuli si Waldo. Medyo hubog siya. Wala na siya manuktok sa pultahan kay bukas na kining daan. Diha si Divina sa sopa sa sala, naglingkod nga siga kaayog mga mata nga mitutok kang Waldo.

Gikuot ni Waldo ang tres sentos pesos gikan sa iyang pitaka ug gitunol kang Divina.

“Mao ra ni?” Nahimalingka si Divina kay ang naandan labing menos nga ientrigo ni Waldo kaniya lima ka gatos man. “Ang uban tua sa beer ug sa imong suki nga GRO?”

“Menos ang sakay ron,” ni Waldo nga nagpingoy ang mga mata kay katulgon na kaayo.

“Di ko motuo! Ning pipila ka adlaw nga minglabay, wa na kaabot og lima ka gatos ang itunol nimo nako. Maygani, ang akong suweldo gikabangkilya para sa inadlaw natong konsumo! May gikabuangan kang GRO! Dako ang tip mo kaniya, di ba?” May kagahi ang tingog ni Divina. “Sakpan ta gani ka, imoha ra unyay way labod, Do!”

Kalit misurok ang dugo ni Waldo. Mialma siya, daw kabayong mola nga naigo sa latigo sa sota. Dali ra niyang nabakyaw ang iyang tuong kamot ug gitamparos si Divina.

Nakuratan si Divina. Wa niya damha. Nanginit ang iyang nawong ug mihilak.

“Mao diay ni imong ibawos sa akong pagmahal nimo, Walds?!” Misinggaak si Divina. Gihasmagan niya si Waldo. Gidabudabohan ang dughan niini sa iyang kinumo. Gitukmod siya ni Waldo ug nahagba siya sa salog.

“Sobra ra ka kaselosa!” Dako ang tingog ni Waldo. “Daotan kag hunahuna!”

“Unsay daotan?” ni Divina nga mitindog ug midasmag kang Waldo nga nanagang gikan sa mga sagpa ug kawras ni Divina.

Tungod sa kalangas, nahigmata si Ellen. Mitiyabaw kini kay nahadlok sa panag-away sa iyang papa ug mama.

Dagko kaayo silag mga tingog. Nakuyaig ang mga silingan. Nanugok sila sa atubangan sa balay. Dihay duha ka barangay tanod nga nahiagi ug mialam-alam kanila. Apan nangisog hinuon si Waldo.

“Tsip, family trouble ni! Ayaw mog panghilabot!” singgaak ni Waldo.

“Ikaw, Misis, giunsa ka man sa imong bana?” sukna sa

Napuno na ang gantangan. Angay na kining kalison…

tanod nga tambokon kansang tiyan nagbusyad morag iya sa mabdos.

“Iya kong gitamparos ug gisukmag, mao nga mibawos ko! Abi kay babaye ko, di ko mosukol niya?!” Mitaas ang tingog ni Divina. Si Ellen migakos kaniya nga naghilak.

“Family trouble tuod ni. Apan public disturbance ang inyong gihimo,” matod sa ikaduhang tanod nga muboon pero lison og lawas. “Nadisturbo ninyo ang inyong mga silingan. Kon pasagdan mo, magpadayon ang inyong away. Dad-on mo namo sa barangay hall aron husayon sa lupong tagapamayapa. Sige, naog na mo!”

Nanganaog sila si Waldo ug Divina human kaserhi ang pultahan sa balay. Si Ellen gigunitan ni Divina sa kamot. May pipila ka silingan, lakip ni Peding, ang mikuyog sa panon ngadto sa barangay hall sa tuyo nga mangusisa.

“Sige, Divina, ikeha nang imong bana!” Dihay babayeng gulang nga misinggit. “Angay na siyang patagmon sama sa bana ni Nering nga nagtingkagol na sa presohan tungod sa pagkulata niini sa iyang asawa nga mabdos. Nakuhaan tawon si Nering!”

“Ayaw pagpakamartir, uy, Divina!” Dihay laing babaye nga misinggit. “Di na ron panahon ni Santa Monica ug ni Santa Rita de Casia, uy!”

DIDTO sa barangay hall, kay wala diha ang hepe sa lupong tagapamayapa, si Kapitan Jorge Amar maoy naghusay kang Waldo ug Divina didto sa conference room sa barangay hall. Gitawag niya ang iyang sekretarya.

Gisaysayan sa duha ka tanod si Kapitan Rama sa nahitabo. “Waldo, dako kag sala sa pagtamparos nimo kang Divina,” matod ni Kapitan Jorge nga mitan-aw kang Waldo kinsa nagduko. “Abuso sa asawa ang imong nahimo nga nalakip ubos sa balaod batok sa abuse of women and children. Ang asawa angayng mahalon ug panggaon. Naminaw ka o wa?!” May tuno sa kapikal ang tingog sa kapitan.

Miyanghag si Waldo sa kapitan. “Naminaw man, Kap.” Giwaling ni Kapitan Jorge ang iyang panan-aw ngadto kang Divina. “Ikaw, Divina, gusto mong ikeha si Waldo o pasayloon mo siya? Kapila na ka pasakiti niya?”

“Karon pa, Kap,” ni Divina nga mipasigpat kang Waldo. “Kon mao na, isugyot ko nga pasayloon mo siya,” ni Kapitan Jorge. “Hatagi siyag usa ka higayon. Kon mousab pa siya pagdagmal nimo, ikeha na siya. Okey?”

“Okey ko nga pasayloon siya, Kap, basta mosaad siya sa imong atubangan nga dili na niya buhaton ang pagdagmal niya nako!” ni Divina.

“O, Waldo, nadungog mo si Divina. Unsa may imong hukom?” ni Kapitan Jorge.

Mitindog si Waldo gikan sa iyang gilingkoran ug miluhod atubangan ni Divina.

“Day Divina, pasayloa ko! Di na ko mousab pagtamparos nimo. Nakainom man god ko mao nga wala sa buot nga nabakyaw nako akong kamot,” ni Waldo nga nahuwasan na sa kalango.

“Sige, pasayloon ko ikaw karon, pero usbon pa gani nimo ang pagtamparos nako ikeha na tika. Nakasabot ka?” ni Divina nga nagpaliraw sa iyang mga mata sa alirong. “Tindog na!” May kaisog nga mimando si Divina sa iyang bana. Ang maong pagbati nahimong sukaranan sa iyang garbo samtang gitan-aw sa mga silingan. Gipatigbabaw niya ang katungod sa usa ka babaye ug asawa. Nakita niya nga nagyango-yango ang mga ulo sa mga babaye niyang silingan.

“Sige, pamauli na mo. Narekord na man sa akong sekretarya ang minute sa husay karon. Di na kinahanglan nga mopirma mog apidabit,” ni Kapitan Jorge.

Sukad sa ilang husay didto sa barangay hall, mibalik ang normal nga panimuyo nilang Divina ug Waldo. Apan paglabay sa usa ka buwan, basta Sabado, tagdugay na sab si Waldo nga mopauli sa gabii ug makainom pa.

Usa ka Sabado sa gabii dihang nahiabot si Waldo nga medyo nakainom, gikomprontar siya ni Divina.

“Walds, mibalik na pod kag inom-inom, no? Didto na pod mo si Alex sa Junquera Beer Haus, no?” matod ni Divina.

“Hinugay na anang pagselos mo, uy, Divina,” kalma nga namulong si Waldo nga naghubo sa iyang tisirt aron mag-ilis. “Nag-inom ra mi si Alex og taglima ka gagmayng botelya sa pilsen, uy, ug nagsayaw-sayaw. Dibersiyon lang human sa tibuok semanang kayod sa pamasada.” Apan didto sa iyang hunahuna, nanumbalay ang romansa nilang Gaile sa kama. Natagbaw gayod siya. Dili na gani siya gusto pang mohikap kang Divina.

Dihang nanghigda na sila aron mangatulog, mibaiid si Divina kang Waldo.

“Walds, matulog na ka?” ni Divina nga mitanday sa bana. “Matulog na ko kay sakit akong ulo,” ni Waldo nga nagtalikod. “Ako, di pa ko katulgon,” hagawhaw ni Divina nga migakos kang Waldo.

“Unya na lang na. Matulog sa ta.” May kagahi ang tingog ni Waldo.

Wala na motingog si Divina. Gipiyong na lang niya ang nanghalang niyang mga mata. May adlaw dang makabawos ko nimo, Waldoha ka! panganti ni Divina didto sa iyang hunahuna.

USA ka gabii, miteks si Alex kang Waldo nga magkita sila sa Junquera Beer Haus human ikagarahe ang ilang mga dyippasaheroan. Sama sa naandan, diha sila si Mona ug Gaile nga naglingaw nila sa ilang lamesa.

“Hibawo ka ba, Bay Walds, nga may milagrong gibuhat si Divina?” ni Alex human iyarok ang sulod sa iyang beer mug.

“Kinsa na si Divina?” ni Mona nga miipis og beer sa mug ni

Alex gikan sa dakong botelya sa Red Horse.

“Waswet ni Waldo.” Si Gaile ang mitubag nga midip-ig kang Waldo.

“Unsay buot mong ipasabot, Bay Lex?” ni Waldo nga miagbay kang Gaile.

“Sayo sa buntag, ganinang alas singko tingali to, nasigpatan ko si Divina kuyog sa usa ka lalaki nga nanulod sa Colony Lodge nga nahimutang duol sa eskina sa mga dalan Colon ug Mabini. Gikan kong namasada sa SM ug mihunong ko tungod sa Colony Lodge kay may nanaog nga pasahero,” saysay ni Alex.

“Imposible na, Bay Lex. Gihatod ko siya ganinang alas kuwatro sa Carbon, sa iyang gitrabahoan nga karnehan. Anang orasa nga giingon mo, nahibawo ko nga bisi siya pag-akatar sa ilang mga suki,” ni Waldo nga wala motuo sa giasoy ni Alex.

“Okey ra, Bay Walds, kon di ka motuo, basta gisultian tika unsa ang akong nakita,” ni Alex nga mipunit sa iyang mug.

“Basig nangaliwa tuod imong waswet, Walds,” ni Gaile nga mihapuhap sa paa ni Waldo ilawom sa lamesa. Nanginit ang kalawasan ni Waldo; nahagit ang iyang pagka lalaki. May gihunghong siya kang Gaile. Miyango si Gaile.

“Bay Lex, adto sa mi sa taas kadiyot. Mobalik mi dayon,” pananghid ni Waldo.

“Sige, Bay Walds. Inigbalik ninyo, mopuli mi si Mona,” ni Alex nga mipatik og halok sa aping ni Mona nga miagik-ik.

Paglabay sa usa ka oras kapin, nahibalik silang Waldo ug Gaile sa ilang lamesa.

“Kamo na sad, Bay Lex,” ni Waldo nga mikilo kang Alex.

“Di puyde, Sir,” ni Mona, “The red flag is up on the flagpole. Hi-hi-hi!”

“Mag-inom na lang ta, Bay Walds!” ni Alex dayong tawag sa weyter kay basiyo na ang ikaduhang dako nga botelya sa Red Horse nga ilang giinom.

NAGTALIGSIK dihang hubog nga mipauli si Waldo karong gabhiona. Nabasa ang iyang tisirt samtang nagsusapinday nga naglakaw sa dalan paingon sa ilang balay. Wala siyay gientrigo kang Divina. Samtang nag-ilis og uga nga tisirt, mibunok ang

ulan. Miduol si Divina kaniya.

“Naunsa na man tawon ka, Waldo, uy? Nagsige na man kag hubog-hubog? Ang imong kita sa pamasada tua na man nimo ideposito sa beer house ug sa imong suki nga GRO!”

“Ah! K-Karon p-pa g-ganing h-higayona n-nga w-wa k-ko k-kahatag n-nimog k-kita, i-imo m-man d-dayong g-gihukman a-ang t-tanan!” namulong si Waldo, nagpingoy ang iyang mga mata.“B-bi p-pahagka k-ko!”

Mogakos unta si Waldo kang Divina apan giwakli siya. “Aha! D-di n-na k-ka p-pahalok n-nako k-kay m-may laing l-laki nga i-imong nakabit sa C-Carbon! A-Ayaw paglimod, D-Day! May n-nakakita n-ninyo nga n-anulod sa Colony Lodge! Di ba tinuod?” masuk-anon nga namulong si Waldo bisan og natupit ang iyang dila.

“Uy, ayaw ipahid ang imong daotang binuhatan nako, ha?!” singgaak ni Divina nga naminti. Nabakyaw niya ang iyang tuong kamot ug gitamparos og kusog si Waldo.

Nawingig si Waldo ug nalagpot ang laway. Dali sab siyang mibawos. Gilaparo niya si Divina. “Uy, isog ka na karon, no, kay may gisaligan na man! Kinsa tong kuyog nimo sa Colony Lodge ganinang sayo sa buntag? Si Alex ang nakakita ninyo!”

“Gadanghag lang nang amigo mong dukirok! Tinuod nga didto ming Budoy sa Colon, pero wa mi manulod sa Colony Lodge. Unsa man kunoy sudlon namo didto? Diha mi sa kasikbit nga karenderiya manulod. Naghatod mi sa mga karneng giorder sa tag-iya sa karenderiya nga among suki!” ni Divina nga nagpangusmo kay gisakitan sa paglaparo ni Waldo sa iyang nawong. Buot siyang mohilak, apan gipugngan niya. Pero may miagay gayod nga pipila ka lusok sa luha sa iyang mga aping. Gisinghagan niya si Waldo. “Di ko parehas nimo nga maluibon!”

“O, sige. Mituo ko nimo,” ni Waldo nga miagbay kang Divina. “Tana sa kuwarto…”

Nakasabot si Divina sa tuyo ni Waldo. Paundayonan niya kini. Nanulod sila sa ilang kuwarto. Human pagnga ang ploresen, gipahimuslan ni Waldo ang pagka babaye ni Divina. Gibinaboy. Giiniro. Nasabtan niya nga dili na paghigugma ug pagmahal ang gidulot ni Waldo sa iyang kinabuhi kondili kaulag. Human matagbaw sa iyang kahigal, nahikatulog si Waldo nga hubo ang lawas. Nagpaagay sa iyang mga luha si Divina. Nagtuo siya nga wala nay maayong padulngan ang ilang panag-ipon ni Waldo. Angay nga maundang na kining paghimo kaniya nga usa ka butang o duwaan nga hungawanan sa kaulag nini. Unya may mikidlap didto sa iyang hunahuna. Iya kining buhaton isip panimalos. Ug iya kining buhaton karong gabhiona.

Nagpadayon ang ulan didto sa gawas. Nabati ni Divina ang way puas nga linugasak sa ulan didto sa atop. Mitindog siya. Gipasiga ang ploresen. Gipunit niya ang iyang daster sa salog. Miatubang siya sa salamin sa aparador. Namahid sa iyang luha ginamit ang sidsid sa iyang daster. Iyang nakita ang anino sa hubo niyang lawas sa salamin. Seksi usab siya ug nindot ang hulma sa iyang lawas. Apan nganong si Waldo nangabit pa man og GRO? Siya mismo ang nakasaksi niini usa ka higayon diin nagsul-ob siya og itom nga tisirt ug maong nga pantalon ni Waldo ug nagsul-ob og baseball cap aron ingnon nga usa ka lalaki. Didto siya sa beer house nga atbang sa Junquera Beer Haus diin didto sila si Alex ug Waldo nag-inom uban sa duha ka GRO. Samtang nagdimdim sa iyang giorder nga usa ka botelyang San Mig Light, naobserbahan gyod niya nga nanulod sila si Alex ug Waldo kuyog sa duha ka GRO sa pultahan sa likod sa Junquera Beer Haus. May nakasulti kaniya nga sa luyo niini may hagdanan paingon sa itaas diin dunay mga kuwarto nga magamit alang sa dinaliang kalipay.

Samtang nagsul-ob pagbalik sa iyang daster, nabati ni

Divina nga nagyawyaw si Waldo, “Gaile, pagkalami nimong romansahon! Pagkahumot nimo! I love you! I love you so much!”

Kalit nanginit ang ulo ni Divina sa iyang nadungog. Gitanaw niya ang iyang anino didto sa salamin. Nagsiga ang namula nga mga mata sa iyang anino didto sa salamin. Unya wa niya damha, nakita niya nga may duha ka sungay nga mingsubol sa ulo sa iyang anino, talinis ang mga tumoy. Gilingi niya si Waldo nga naghagok, ang hubo nga lawas nagbuy-od sa katre daw ang haya sa tawo nga giandam aron embalsamahon didto sa morgue.

Nagdali siya nga miadto sa kosina. Gikuha ang kutsilyo sa butanganan niini didto sa banggera. Ang kutsilyo dad-on niya usahay sa iyang gialagaran nga meat stall sa Carbon aron samiron ug mamentenar ang kahait niini kon maghiwa ug magluto siyag karne sa ilang balay.

Dali siya nga mibalik sa lawak. Sa way paglangan, gigunitan niya. Giabis kini sa way pag-ukun-ukon, sama ra sa paghiwa niya sa gibitay nga karne didto sa gitrabahoan niyang meat stall sa Carbon.

Nahaigking si Waldo nga kalit nahigmata. Wala siya makasabot sa kasakit nga gibati niya ubos sa iyang pus-on. Gisapupo niya. “Agayyy! Aaaaahhhhh! N-Naunsa k-ko?” ni Waldo nga mitimbakuwas. Gitan-aw niya ang iyang kamot nga nagkadugo. Gitutokan niya si Divina nga nagkatawa samtang ang walang kamot niini nagagunit sa putol nga parte sa iyang lawas. Ang tuong kamot nagagunit og kutsilyo nga nagkadugo.

“Yawa ka, Divina! Yawa kaaa…!” singgaak ni Waldo sa kinatibuk-an niyang tingog.

Kusog nga mibahakhak si Divina. Ang iyang talidhay mibanda-banda sa upat ka bungbong sa lawak ug milagingling sa tibuok balay.

“Mga silingan, tabang kamo…!” Mitiyabaw si Waldo nga nagusbat ang nawong. Nagkahanap ang iyang panan-aw.

Didto sa gawas may iro nga miuwang. Misamot pagbunok ang ulan. (KATAPOSAN)

Nagsiga ang namula nga mga mata sa iyang anino didto sa salamin…