ANG PAG-UNDANG SA VISITING FORCES AGREEMENT: TININUOD NGA HULGA O USA KA LAING KOMEDYA?

ANG pagpaundang sa usa ka kasabotang militarya— ang Visiting Forces Agreement, gumikan sa pagkanselar sa tourist visa ni Sen. Ronald “Bato” de la Rosa, suod nga kaabig, ang arkitekto sa gera sa droga ni Pres. Duterte— usa ka binata, sinapoton, kondili binarumbadong desisyon. Wala kini galantaw sa kamatuoran sa soberanya sa usa ka nasod.

Gahom ug kabubut-on sa usa ka soberanong nasod ang pagtugot sa pagsulod sa usa ka langyaw sa iyang teritoryo, may visa man kini o wala. Ang visa usa ka instrumento sa pagtugot sa usa ka langyaw sa pagsulod ug pagpuyo sa teritoryo sa nasod nga naghatag niini sulod sa gitakdang panahon. Apil sa maong gahom ang paghatag og visa ug pagkanselar sa visa sa nahatagan niini sa walay obligasyon sa paghatag og rason. Tawga ni og diskriminasyon, usa ka pagpihig; walay katungod ang nahitungdang langyaw sa pagpregunta. Ang usa ka soberanong nasod, mohimog mapihigong desisyong tungod ug alang sa iyang seguridad, sa pagpalig-on ug pagbayaw sa mga prinsipyo ug nasodnong mga mithing gihuptan.

Ang pagkanselar sa visa ni Bato usa ka way hinungdang isyu sa soberanya. Hinuon, medyo napabug-atan ang isyu human kini isumpay sa papel ni Bato sa dugoong gera sa droga, sa mga pagpatay nga giingong wala mahisubay sa pamalaod ug hustisya, ug ang pagbalhog sa bilanggoan kang Senadora Leila de Lima gumikan sa giingong tinumotumong mga akusasyon. Ang gipakitang mga reaksiyon sa USA o sa iyang mga ahente, gisabot ni Pangulong Duterte nga usa ka pagpanghilabot sa soberanya sa Pilipinas. Labi na tingali ang US 2020 federal budget nga nagtangag sa usa ka probisyon nga kadtong nahilambigit sa pagpapreso kang Sen. de Lima dili pasudlon sa Estados Unidos. Ang isyung

soberanya morag mao na ang nahimong opisyal nga baroganan sa gipadayag nga pagpaundang sa VFA.

Ang pagdapig kang Bato o ang pagtubag sa gituohang pagpanghilabot kanato sa USA usa ka ngipon-sa-ngipon, matasa-matang pagpanimalos nga wala sa saktong lugar. Imbes nga pasakitan nato ang USA, kita na nuon ang magrabehan unya niini. Naa pay pulong ni Teddy Locsin, ang kalihim sa Departamento sa Kalihokang Langyaw, ang pag-undang sa VFA mohimog dakong kadaot sa atong depensa ug seguridad ug sa kinatibuk-an natong relasyon sa USA. Ug negatibong maapektohan og dako ang atong tampo sa depensa sa rehiyon (Southeast Asia) nga nag-angkla sa atong alyansang militarya diha sa puwersa sa USA.

Sa gihimong hearing sa senado niadtong Enero 6,

2020, gipakita sa DFA nga ang pagpadayon sa VFA, mas mapuslanon kaysa pag-undang niini. Matod pa, sukad namugna ang VFA niadtong 1998 hangtod sa 2019, ang

Pilipinas nakadawat og ayuda gikan sa US nga mokabat og dul-an sa $2 bilyones (mga P100 bilyones), diin ang kinadakang gahin niini nadawat sa panahon ni Pangulong Duterte (2016-2019) nga mikabat og $1 bilyon diha sa kagamitang militarya o pangseguridad, ang pagbansay sa atong puwersa, ug gigamit sa pundo sa lainlaing proyekto, sama sa pagbatok sa human trafficking, droga, cyber attacks, hinabang panahon sa kinaiyanhong kalamidad, ug uban pa.

Ang intelligence nga hinabang, diha sa pagpangalap og kasayoran ug pagpaniid sa lihok sa kaaway, dakog nahimo sa pagbuntog sa MNLF sa gera didto sa Zamboanga ug sa pagbuntog sa teroristang Maute-ISIS sa gera sa Marawi.

Ang presensiya sa armadong kusog sa USA dakog gikatabang sa panahon sa kalamidad sama niadtong

Ondoy ug Yolanda. Ang US Navy maoy unang miresponde paghatag og tabang sa pagpangita ug pagluwas sa buhing mga biktima sa kabangis ni Yolanda, sa pagtubag panginahanglang medikal, ug paghatod sa pagkaon, tubig ug kagamitang panglawas sa mga biktima.

Sa mao gihapong mga tuig, ang hinabang para sa kalamboan miabot og $336.30 milyones o P17.05 bilyones nga mipaingon sa scholarships, seminars, proyekto sa panglawas, pagpabalik sa kahimsog ug pagpanalipod sa kinaiyahan, pagpauswag sa agrikultura, pangisda, ug pangagamhanan.

Ang maayong relasyon sa Pilipinas ug Estados Unidos miresulta sa ekonomikanhong mga benepisyo kay gihatagan man kitag pinasahing pagtagad isip tradisyonal nga kaalyansa.

Pananglitan, sa tuig 2018 lamang, ang salapianong hatag ( grant)— dili loan o utang— gikan sa US, maoy m kinadak-ang nadawat (36.89%) sa tanang ta hinatag. Mikabat kini og $886.47 milyones m o P44.96 bilyones.

Matod pa, ang VFA ug ang Enhanced Defense D Cooperation Agreement o EDCA, maoy naghatag og unod sa atong Mutual Defense Treaty uban sa USA nga napadayag sa gihisgotan sa unahan nga hinabangmilitar. Lain pa, naghatag sa kasegurohan ang duha ka kasabotan sa dinaliang pagresponde, nga kon ang atong nasod atakehon o ang mga barko niini maigo sa bomba b sa kaaway, ig-on sad sa mao rang segundo se ang maong kaaway.

Ang pag-undang sa VFA posibleng modangat sa pag-undang sad sa EDCA o kaha sa pagsuspender o sa ngadto-ngadtong pagkabungkag p sa MDT ug malagmit pa gani nga n makabugto usab sa maayong relasyon tali ta sa Pilipinas ug Estados Unidos. Ning mahulgaong panahon diin luya pa kaayo ang atong armadong kusog, ang maong kinalitkalit k nga palisiya kon ugaling ipatuman, mobutang sa atong nasodnong seguridad sa walay hinungdang kakuyaw.

Bisan ang mga kaalyado sa pangulo didto sa senado walay pag-uyon sa hulgang pagwala sa VFA. Ang tibuok senado pabor nga rebistahon ang maong kasabotan aron matul-id, o mawala ang gibating mga kaligutgot mahitungod sa mga isyu sa soberanya.

Matod ni Locsin, naandam na niya ang notice of termination. Naghulat na lang siya sa direktang mando ni Pres. Duterte aron mapadala kini ngadto sa kagamhanan sa Estados Unidos.

Ang dakong pangutana: Tinud-on kaha sa pangulo ang iyang gibuhiang hulga o isalikway kini nga usa lamang ka komedya? —

Gahom ug kabubuton sa usa ka soberanong nasod ang pagtugot sa pagsulod sa usa ka langyaw sa iyang teritoryo, may visa man kini o wala…