AGBiunnkga iddiling
(Napatik sa Bisaya, Abril 22, 1959)
SA dugay na kaayong panahon sa bag-o pa lang nakatakas ang mga Katsila sa atong kabaybayonan, dihay usa ka balangay sa Luzon nga ang mga tawo naglisod na sa ilang pagkaon tungod sa dakong hulaw nga walay mabuhing tanom. Ang mga basakan nangliki. Ang mga hayop nga wala nay makaon nga sagbot giihaw na lang sa mga tag-iya. Ug dihang wala na gayoy makaon, gipamutol na lang ang mga punoan sa saging ug gipangaon ang ubod.
Usa ka buntag nga ang mga tawo diha sa ilang mga ganghaan ug tamboanan nga nanaghukdong pinasagdan ang ilang mga anak nga nanagtiyabaw sa pagpangayog pagkaon, usa ka tigulang nga gamayng pagka tawo nga nagsungkod nahitungha lang sa balangay ug mihunong sa usa ka balay ug nangutana sa usa ka babaye kon unsay ilang nagul-an ug nganong nagyagaw ang mga hilak sa mga bata.
“Sa kagutom, Iyo,” matod sa babaye nga nahibulong sa hilabihan sa kagamayng pagka tawo sa tigulang nga ingon lang sa bata nga upat ka tuig. Nahadiin-diin na siya, wala pa siya makakita og tawo nga ingon sa turutoy kaayong tigulang.
“Kagutom? Ngano, wala na ba kamoy makaon?” usisa sa tigulang.
“Giabot kamig huwaw, Iyo… ang mga basakan wala nay tubig.” Ang mga tawo nga nakakita sa tigulang nga gamay nanugok sa balay sa babayeng gikasulti sa tigulang. Hangtod nga hapit tanang taga balangay nag-alirong na sa tigulang.
“Ah, kana ang inyong suliran… tubig alang sa inyong basakan,” matod sa tigulang. “Ang Suba sa Kaluoy wala pa kahubsi sa tubig…”
“Apan unsaon pagdapit sa tubig nga makaabot sa among mga basak nga layo man ang Suba sa Kaluoy, Iyo?” Hapit magdungan ang mga tawo. Usa ka kilometro kapin ang suba sukad sa labing duol nga basak, ug bisan ang tanan pang tawo sa balangay ang magtrabaho sa paghimo og kanal sa pagdapit sa tubig sa suba, dili pa nila mahuman bisan usa ka bulan.
“Tabangan ko kamo,” matod sa tigulang. “Karong gabii ipatrabaho ko ang pagkanal.”
Ug sa pagkagabii tuod, usa ka libo ka gagmayng tawo ang
naghimog kanal. Diha sila magsugod sa pagkalot sa labing duol nga basak. Sa kahayag sa Bulan ug sa mga sulo, nakita sa mga tawo sa balangay ang gagmayng mga tawo nga minggimok lang. Usa ka tigulang nga maoy gitahod sa tibuok balangay, nakaingon: “Mga duwende! Ang tigulang nga miingon nga motabang sa atong suliran mao tingali ang hari sa mga tawong turutoy.”
Sa pagkabuntag, ang tanan nga basakan pulos na gitubigan. Hilabihan ang kalipay sa mga tawo. Ug sa mga basakan diha pa ang mga isda nga nadala sa tubig. Ang mga babaye maoy nanakop sa mga isda ug ang mga lalaki mao usay nagbugwal sa mga basak.
Ang tigulang nga hari sa mga turutoy nagpahiyom nga nagtan-aw sa mga tawo nga diha na sa panagway ang kalipay. Usa ka lalaki miingon sa tigulang, “Dako kamig utang-buot kanimo, Iyo. Ikaw diay ang hari sa gagmayng mga tawo.”
“Ayaw nag hunahunaa ang akong natabang kaninyo,” matod sa tigulang nga gamay dihang gialirongan na siya sa mga tawo. “Ang akong itugon kaninyo nga ayaw gyod kamo pag-adto sa laing dapit aron sa paguma. Dinhi sa inyong balangay mabuhi na kaayo kamo. Mao kining dapita ang alang gayod kaninyo. Idili ko kaninyo ang pag-adto nianang bukira nga gitawag og Bukid nga Puti,” gitudlo sa tigulang nga gamay ang bukid sa unahan nga nagtuybo diin sa tumoy ingon sa gibanigan sa gapas. “Kinsa kaninyo ang dili mosunod sa akong tugon mahiagom sa… dili lang unya magbasol. Kanang bukira wala pay tawo nga nakaabot apan mahimo kaayo sa pag-abot ni bisan kinsa. Balikon ko,” punong pahimangno sa tigulang, “nga dili ninyo hikalimtan ang dili pagtunob nianang Bukid nga Puti.”
“Oo, Haring Gamay, sundon namo ang imong tugon.” Nanubag ang mga tawo.
Unya mga tuig nanglabay. Mga tuig nga wala na gayod magpakita ang tigulang nga turutoy. Ang mga tawo sa balangay kanunay na usab makaani ug wala na maglisod sa pagkaon.
Usa ka tawo nga ginganlag Teban, matag kakita niya sa bukid nga gidili sa tigulang, nagakadako usab ang hunahuna sa pagsusi unsa ang tinagoan sa bukid. Ug usa ka adlaw, iyang gidani ang pipila niya ka katagibalangay sa pagsaka sa bukid.
Bisan gipahinumdoman siya sa uban nga mingsupak kaniya sa tugon sa tigulang, si Teban miingon lamang: “Wala na magpakita ang tigulang nga gamay ug patay na tingali. Kon walay mokuyog kanako, ako ang mag-inusara sa pagtaak nianang bukira.”
Pipila ka lalaki ang nadani kang Teban. Nanguyog sila kaniya sa pagsaka sa bukid. Nakita nila nga tambok ang yuta, ug busa nagkaingin dayon sila. Unya gitamnan nilag mais ug kamote. Sa usa lang ka semana, namunga ang mais ug nangunod ang kamote. Si Teban nakaingon: “Nia kining yuta nga dali da kitang makakaon sa walay paghulat og dugayng panahon. Ang puso sa mais ug unod sa kamote hilabihang dagkoa. Ang maayo,” padayon ni Teban pagsulti sa iyang mga kauban, “atong kuhaon sa ubos ang atong mga pamilya ug anhi na kita mamuyo. Magtukod kita k dinhig balangay. Kon dunay mokuyog kanato, maayo. Ang dili mokuyog dili ta pugson.”
Ug mao na kadto, k ang mga nadani n ni Teban mingkuyog m kaniya sa bukid, ug pila na lang ka bubong ang an namuyo sa balangay b sa ubos nga wala malimot ug nagtamod sa tugon sa tigulang nga gamay. g
Ming-agi ang pipila p ka semana. Ang mga tawo sa Bukid nga Puti malipayon kaayo kay tiaw bay matag m semana makapananggi na sila ug makakalot na og kamote. Si Teban nga maoy gipiling dakodako sa balangay sa bukid miingon: “Ang mga tawo karon sa ubos nagpaabot pa sa panahon nga sila makaani ug inigpangunod sa kamote. Kita, sa sunod semana, mananggi na usab!” Ug kusog nga mikatawa si Teban.
Usa ka udto nga mainit, kalit lang nga milandong ug unya midahunog ang bukid. Ang mga tawo ug si Teban nangalisang. Unya mibuto ang kinatumyan sa bukid ug migula ang puti nga aso ug nakita sa mga tawo nga milutaw ang gamay nga tigulang. Ug sa sunod nga mga gutlo, gikan sa giguwaan sa aso, migula ang tubig nga ingon sa gibugwak gikan sa ilawom— tubig nga nag-aso-aso sa kainit. Ug ang mga tawo sa bag-ong balangay lakip ang ilang kabalayan gibanlas sa ubos ug nangamatay ang tanan.
Unya ang tigulang nahanaw ug nahunong ang bul-og sa mainit nga tubig ug mibalik pagtik-op ang tumoy sa bukid.
(KATAPOSAN)
Ang kalaog. Ang kahangol. Kini ang nagbalik- balik nga bisyo sa tawo nga mounay paglaglag kaniya…
NGILNGIGA sa nahimo nakong kasinatian sa kataposang gabii sa Enero 2020, da. Gibisitahan kog mga robot! Wala hinuon sila moingon, hali na, Sister, kay morampa ta. He-hehe. Pero nganong kasabot ko nila? Ug ngano ang ilang mga interes parehas kanako? Naa bay babaye ug lalaki sa mga robot? Kadtong mga robot nga ming-abot nako dili mailhan kon babaye ba o lalaki. Wala ko kahibalo kon gibutangan ba silag panabot o pagbati nga binabaye o linalaki basta kay parehas silag hitsura. Bahalag unsa sila, lovey-dovey kaayo ko nilang tanan. Ngee, unsa kaha, no? Mao na ni karon, di na mga engkanto ang mangabot nato. Mga robot na. Ha-ha-ha.
Hinuon, sa dihang ming-abot sila, kamulo kog problema unsaon nga ang mga babaye sa Pilipinas masulod na intawon sa gitawag og mainstream sa kinabuhi. Dugay na ni nga programa sa gobyerno nga gitawag og gender mainstreaming ug maoy rason nga dunay gender budget ang tanang opisina sa gobyerno nga, matod pa, gakahurot pod matag tuig. Bisan pa man, hangtod karon, bisan unsa na kadugay intawon nga paningkamot sa daghan na kaayong babaye, wala pa gihapon maapil ang mga babaye sa bul-og sa kinabuhi. Tinuod, naa sila kauban sa dagayday sa kinabuhi kay paangkan man, paatimanon sa mga anak, bana, ug balay. Usahay paatimanon og baboy, kanang tinangkal nga mga negosyo nga makitaan sab og panginabuhian ba. Apan mao gihapon, bisan nianang kahimtanga, ang mga babaye tipik lang sa tinuod nga bul-og sa gahom diha sa pamilya, katilingban, ug nasod. Sidestream lang tawon, dili gyod mainstream. Ang tinuod nga gahom naa gihapon sa kamot sa mga lalaki, makita man kana nga kamot o dili. Ingon nako, letse, maayo pag robot na lang tuod tang tanan. Ngano ba nga kalisod mahimong babaye diring kalibotana ni?
Hinumdomi ra god ninyo si Cory Aquino ug si Gloria Arroyo. Puwerte natong lipaya nga nakauna pod tag papresidente og babaye apan human mihugpa ang kalipay, milutaw nga posibleng tawotawo ra pod sila sa mga lalaking nagpalibot nila. Duna bay laing katagbawan nga atong mabati ubos sa ilang kamot nga wala nato mabati ubos sa mga lalaking presidente? Ngano kaha na? Ngano nga ingog walay inahanong hangop nga atong natagamtam ug kusog gihapon ang korapsiyon ubos nila, sama ra o mas labaw pas ubos sa lalaking mga presidente?
Sa akong nasabtan, duhay rason ana. Kadtong Queen Bee Syndrome— kanang pamatasan sa rayna nga putyukan, pananglit, nga dili mosugot nga naay laing rayna sa iyang giraynahan maong kon dili niya ilubong kanang posibleng moraynahay, iyang sugoon iyang mga alipores nga pitlokon kanang magpaasiasi nga kabalo sab morayna— o kining gitawag karon og Impostor Syndrome nga kasagarang bation sab sa mga babayeng giparayna. Mao nang naay mga babaye nga mga gamhanan na unta, dili mosalig og laing babaye nga kamao mohimo og maayong desisyon ug nakighugoyhugoy og laing mga babaye, bisan membro sa ilang gabinete aron makahimo og mga “binabaye” nga desisyon nga wala magsandig sa panabot ug pamaagi sa mga lalaki. Bisan pa sa dihang nag- speaker si Gloria sa kongreso, wala gyoy makitang agi og panabot nga “binabaye” nga nakatagbaw sa tanan, malalaki man, babaye ug bata.
Hinuon, dili nato mabasol silas Cory ug Gloria. Bisan naa nas Maggie Thatcher sa ilang panahon, ug milabay nas Indira Gandhi ug Golda Meir, morag Pinay beauties gihapon ang peg nila kay pakyutkyut gihapon ilang gipili nga estilo kay wala silay kaubang women
leaders nga astig sa ilang panahon. Ulahi nas ila sab si Angela
Merkel ug si Jacinda Ardern— mga tawong dunay lig-on nga liderato bisag babaye. Amerikanhon man god atong kultura ug sa mga sikat nga nasod wala pay milutaw nga babayeng lider. Si Sarah Palin misulay apan wala kalusot, bisan pag pakyut-kyut iyang estilo. Si Hillary Clinton unta nga sakto-saktog kargada sa pagka lider, wa gihapon, nakunis-kunis pa. Maayo na lang kay saktog liderato sab, wa gyod matarog apan pildes mga linalaking mga estratehiya sab bisan sobras tulo ka milyon iyang labaw kang Presidente Donald Trump sa popular vote— kanang boto gyod sa mga tawo. Sa ato pa, pilde siya sa sistema sa Amerikanhong politika. Karong bag-o, si Nancy Pelosi, ang astig nga speaker sa ilang kongreso, gilampaso sa mga pamaagi sa mga lalaki sa ilang senado, uy. Yabo. Sa ato pa, grabe pa kalayo sa mainstream ang babayeng lider sa Amerika. Yay, mora ra ba gyod nig Pilipinhong politiko si Trump. Mora sag napilipino na ang mga Amerikano. He-he-he.
Dili na lang na nato hisgotan kanang Queen Bee Syndrome (QBS) kay sakit nas mga sikat nga babaye batok sa isigkababaye. Mao nang kusog sila manglibak sa ilang isigkaingon, labi nag mas guwapa nila, ug nganong ang kabit ilang kulatahon dili ilang bana. He-he-he. Wala ko anang QBS, pero naa diay koy Impostor Syndrome, Bay! Nakapanghupaw ko pagkahibalo nako kay nagpamatuod kini nga babaye diay ko. Dugay na kong nagduda nga dili ba. Ha-ha-ha. Sa among balay, rayna man god ko. Akong bana gagunit sa kuwarta, siyay mangompra, siyay magluto, siyay manglaba, manghinlo sa balay, mag-atiman sa baboy, baka, iro, kanding, kabayo, lakip na lamigas, ilaga ug uban pang hayop. Raynang putyukan akong peg gyod. Gapadaylang samtang gahawid sa korona diha, o. Maong nakahunahuna ko, kon di ko palangga kaayo ini, matay, di ko babaye ba. Ha-ha-ha. Impostor ko nga babaye, impostor ko. Hu-huhu.
Bitaw, puyra siaw, mao diay nang Impostor Syndrome nga pagbati ang gakapugong sa mga babaye pagpalig-on sa ilang bukog isip lider. Kon dili kuno maghunahuna nga “dili ni nako mahimo kay babaye ra ko”, maghunahuna sab nga “dili ko angayan ini kay babaye ra ko”. Posible sab nga moingon siya sa iyang kaugalingon nga “dili ni sakto kay akoy nakahunahuna ini apan babaye ra ko, hunahuna ba god nis babaye?” Sa tinuod lang, kaniadtong nagsugod kog panulat, grabe akong ukun-ukon kay daghang moingon nako nga medya-medyahi nang imong sinulatan, mora kag lalaki. Huh? Paminaw nako di ko angayng mosulat sa estilo nga akong gusto kay babaye ra ko. Karong bag-o lang, diha say miingon nako, layo ra kas imong amahan kay gahi kaayo ka. Ang buot diay ipasabot kay nganong gahi ko nga babaye man unta ko? Kinsay babaye ana nga dili kahunahuna nga dili ko angayan magbinabaye? He-he-he.
Naay usahay nga klaro ug bagsik ang pagdagmal sa mga babaye, maong makita gyod ang agi sa dinagmalan. Naa sab usahay nga pino kaayo, halos way agi.
Gamitan ta nig Amerikanhong sanglitanan kay lisod na. Hehe-he. Kini si Lisa Page, usa ka Amerikanang abogada nga kanhi empleyado sa ilang Federal Bureau of Investigation (FBI). Ang nahitabo ini niya ingon ini: Siya ug ang iyang kauban sa buhatan nga si Peter Paul Strzok II, maoy gasubay sa mga isyu batok kang Hillary Clinton labi na sa iyang kalambigitan kuno sa Russia samtang Secretary of State pa si Hillary ubos sa administrasyon ni Barack Obama. Ang resulta hinuon, naporma sa ilang utok nga mas kuyaw si Donald Trump nga kaniadto maoy kontra ni Hillary isip kandidato pagka presidente sa Amerika. Nagbinayloay silang Liza ug Strzok sa ilang mga opinyon pinaagi sa e-mail ug text messages ug nagkauyab diay sab sila bisan pulos minyo. Gi- hijack kuno sa mga lumalaban ni
Trump ang maong binayloay ug gigamit kini ni Trump nga mga isyu sa eleksiyon. Matod pa ni Trump, duna kunoy “deep state conspiracy” batok kaniya ug maong mihawa nas FBI si Lisa, kaniadto pang
2018, kay init na kaayo si Trump kaniya. Nganong ehemplo ni sa pagdagmal sa babaye? Una, si Lisa Page ray giaway ni Trump, si Peter Paul Strzok II wala. Hinuon gipalagpot ra kadugayan si Strzok apan pila pa ka bulan human mihawa si Lisa. Ang nakademalas kay niadtong 2019, wala pa mahuman si Trump sa ila ug sa usa ka rally sa usa ka dakong siyudad sa Amerika, gidrama ni Presidente Trump ang relasyon sa duruha, ingog gaiyot samtang gapanglibak. Matod pang Trump, “Ohh, Lisa, he is such a bad man … ohh, ohh, I love you, Lisa, Lisaa, ohh…” Aw, ingnan ta mo mora sag mga Pinoy ang mga Amerikano, nanghugyaw. Aw, daghan sang nakurat nga naay presidente sa Amerika nga mag-ingon ana, morag mga Pinoy nga nakurat sab sa sinultihan ni Presidente Duterte. Ha-ha-ha. Hinuon, sakto ra sab nga nag- imagine si Trump nga siya si Strzok, alangan man sab tuod og moingon si Presidente Trump og “Ohh, Paul, ohh, ohh…” Pero bisan pa man, naa kahay babaye nga saktong lider nga mag-ingon ana? Kon maghimo man, hugyawan kaha? Ikaduha, si Peter Paul Strzok II lang ang naay Wikipedia account, si Lisa Page wala. Ngano?
Niadtong Disyembre 2019, mitingog na si Lisa Page human sa duha ka tuig nga pagpakahilom batok sa tanang dagmal kaniya sa pulong. Matod pang Lisa, “There’s No Fathomable Way I Have Committed Any
Crime at All”. Unsa diay tuod iyang sala? Aw, kon sa Pilipinas pa na, iyang sala panglibak. Rumor mongering, kon sa panahon pas martial law ni Presidente Marcos. He-he-he. Ang nakademalas sab kay si Lisa Page ray mibalos sa drama ni Presidente Trump, si Peter Paul Strzok II wala. Ngano kaha na? Matod pang Lisa, lisod nga kahimtang kay gawas nga dili tinuod nga nakahimo siyag krimen, si Presidente Trump naa sa posisyon sa gahom nga makainsulto ug makayagayaga kaniya bisan unsang orasa. Nah, mahadlok gani siya nga Amerikana, kita pa kahang Pinoy, no? Mao nay among gihisgotan sa dihang miingon ang usa kanamo nga “Magugot ka, Lisa, di man god ka robot.” Diha pay “Robot ray di mahadlok tingali karong panahona...” ug “Unsa kahag robot nas Lisa Page?”
Hah, unsa sab kahag robot ko? Sumala ining mga teyoriya sa robotics ug artificial intelligence, mas maayo gyod unya ang mga transhuman kay sa tinuod nga mga tawo kay posible silang mas brayt pa ug puyde pa gyong walay pagbati. Mao lagi tong dihay balita nga naa nay mga siyentistang nakahimo og robot nga gikan sa buhi nga mga tinubdan, dili na kibali mga lata ug puthaw ang ilang nahimong robot apan unod nas baki ug unsa pa to. Ang unang pangutana: unsay pagbati nianang robota? Isip robot o isip baki? Kana man gong pagbati maoy problema gyod labi na kon masakpan nato ang nanglibak nato unya gamhanan tang gilibak? Puydeng mosurok gyod ang atong dugo ug magplano dayon tag panimalos nga dagmal. Ang nanglibak pod, kon makakita silang misulirap atong mata, magkurog-kurog sa kahadlok dayong panglibak pag daghan. Ha-ha-ha. Tawo! Karon gani, inighugpa anang drama sa Amerika tungod sa impeachment ni Trump, di kaha na sila makaingon nga maypag robot atong presidente? He-he-he.
Diha ang problema nako kay makakatawa kos gapanglibak nako. Di na nako gabarangon ang gapanglibak nako, Do. Mao nang sure kong di gyod ko mapresidente kay malingaw kog libak. Di sab hinuon ko gakahadlok anang mga gamhanan kay naa man koy barang power— ang gahom sa mga wa nay paglaom. Problema lang nako kay naa lagi koy Impostor Syndrome. Inigdulot sa akong barang, di ko katuo kay babaye ra baya ko. Makamao diay ko mobarang nga dulot gyod? Mao na, robot gyod tingali ko. He-he-he. —
Mao lagi tong dihay balita nga naa nay mga siyentistang nakahimo og robot nga gikan sa buhi nga mga tinubdan, dili na kibali mga lata ug puthaw ang ilang nahimong robot apan unod nas baki ug unsa pa to. Ang unang pangutana: unsay pagbati nianang robota?
SA kap-atan ka tuig nga kasaulogan sa pagkahimong lungsod sa Sibagat, Agusan del Sur ubos sa tema nga “Ang Pagpahanduraw Sa Bagat Festival Ug Pagsaulog Sa Adlaw Sa Sibagat Alang Sa Pangkatilingbanong Kultura Ug Ekonomikanhong Kalamboan”, karon pa gayod ako makatambong. Kon ngano? Balikan ko anay makadiyot ang nangagi nga maoy magpatin-aw ining tanan.
Kalim-am ug duha ka tuig na akong nanimuyo sa Sibagat gikan sa Leyte sa tuig 1968 uban sa akong ginikanan ug duha ka igsoon nga babaye ug lalaki— sila si Mana Luly among magulang ug si Jun akong manghod. Ulitawo pa ko niadto, 22 ang panuigon. Nagtubo nga bukidnon, halayo sa katilingban sa Mahaplag, Leyte, ug sayong naghambin og balatian nga miduot ngadto sa kabilinggan sa panglawas mao nga nahimo kong maulawon kaayo. Tungod niini, human sa hayskol gisulayan kog bugtaw diha sa pag-inusara, ang hilig sa pagpanulat kanus-a pagabot namo sa Sibagat may gisipitan na kong usa ka sugilanon ug usa ka balak nga napatik sa Bisaya. Inanayng gipadayon ko ang akong gisugdang tinguha. Uban sa panghingyap nga unta molampos ko ug makapunpon og agi nga makaangkon og diyotayng bili sa akong pagka ako. Ug salamat sa Diyos, anam-anam kong nanghapnig sa agi nga akong hinagoan nga nangapatik sa Bisaya ug sa Bag-ong Suga.
Tuod man, usa ka binuhat nga nahigala ug nadani sa hiyas nga akong gihuptan. Siyay nahimo kong magdadasig ug diha kaniya natagik ko ang daghang balak sa gugma, usa ini ang “Kanang Bangaw Ug Ang Atong Gugma” (Bismag, Peb. 21, 1973) nga giisip nga labing nindot nga balak sa gugma, nga gisag-ulo god ni Brad Ric Tubio nga kaubang magsusulat sa Bisaya.
Nahiusa ang akong kinabuhi uban kaniya ni Nellie Luz, sa kadalaga kaniadtong Marso18, 1974. Gilayon gipundar namo ang Nelian’s Store isip maoy sukaranan sa among panginabuhi ilabi na kay miburos siya dayon. Wala ray P100.00 ang among puhunan. Kakha gyod taman sa ginhawa ug tungod niini gisalindot ko ang pagpanulat. Isip padre de pamilya, gigahin ko ang tibuok panahon alang sa tindahan. Sa kaluoy sa Diyos, inanayng milambo ang gitambayayongan namong panginabuhian.
Mibuto ang Mount Pinatubo sa Hunyo 1991, ug miulbo pod pag-usab ang gana ko pagpanulat dihang napatik ang akong come back poem ubos sa maong ulohan sa Bisaya.
Misalmot kog mga tigi sa sinulatay sa Ludabi, sa Dagang Foundation, sa BATHALAD-Cebu ug sa BATHALADMindanao diin ako nagpasakop. Nakaani kog lainlaing ganti
Apan halos hilom ug way nasayod sa lungsod sa kahimoan sa akong dagang. Samtang ang tindahan nakita ug tunog kaayo sa katawhan. Gani, ilado ang Nelian’s Store kay sa akong ngalan mismo…
sa lainlaing kategoriya sa katitikan. Hangtod gituboy ko sa Hawanan sa Kabantog (Hall of Fame) sa BATHALAD-Mindanao kaniadtong Nob. 18, 2007 sa ika-11 nga kasumaran sa BM didto sa Iligan City. Nagsunod ko nilang Gumer Rafanan, Marlo Geocallo ug Mario Batausa.
Magkatalirongan ang pagsugod ug paglambo sa akong pagpanulat ug sa among pagpaninda. Apan halos hilom ug way nasayod sa lungsod sa kahimoan sa akong dagang. Samtang ang tindahan nakita ug tunog kaayo sa katawhan. Gani, ilado ang Nelian’s Store kay sa akong ngalan mismo. Ug daghan kaayong motawag niyag Nelian kay sa iyang binunyagan Neliza o Nellie nga iyang angga. Ang NELIAN kombinasyon sa among mga ngalan: NELIza ug ANito.
Sa Peb. 1,1980, nahimong lungsod ang Sibagat ubos sa Batas Pambansa No. 56 ug sa Pres. Exec. Order No. 440. Si G. Vicente Benigian Sr. maoy appointed mayor. Gamay ra kini nga lungsod ug may 32,340 ka libong mulupyo sa 24 ka barangay apil na ang Poblacion. Ang langyab ini 567.82 kilometro kuwadrado.
Panguma ang nag-unang paginabuhian ning lungsod nga nahimutang sa kabukiran sa Agusan del Sur nga dili agianan og bagyo. Ang bagyong Pablo sa Nob. 2012 mao ray nasinatian ko dinhi, kanus-a kasagingan lang ang nangapukan. Lahi sa Leyte nga maglinya ang mga bagyo. Diin sa bagyong Amy, Dis. 3,1951, lima ka tuig pa ko, natakloban kami sa balay sa Hindang, Leyte, di ko makatuyhad sa paglingkod kay halos kami mapiga sa yuta.
Pastor ang akong amahan sa UCCP ug didto siya sa Hilongos nga simbahan adtong hitaboa.
Adtong Peb. 1, 2020 ning tuiga, wa ko damha nga mianha sa tindahan si Atty. Grian B. Damarillos, ikatulong abogado nga anak Sibagatnon. Nagpahibalo siya ug nagdapit kanako sa pagtambong sa Grand Finale Night, Peb. 3, uban si Nellie nga akong kapikas, si Nian among anak ug si Gagay nga asawa niya. Kay lagi maulawon, nagpanuko ako sa pagtambong. Apan tungod sa abiba sa akong banay, ug sa paghunahuna nga ang pagdumili daw pag-insulto kang Atty. Damarillos ug sa nagtahas kaniya nga mao si Mayor Maria Liza Lamanilao-Evangelista.
Nagdasok ang katawhan sa maong gabii sulod sa foldable theater sa Yemani Park ubos sa dakong municipal hall nga gabansiwag sa bungtod. May mga cultural dance nga gikumboyahan sa Father Saturnino Urios High School ug sa Sibagat National High School of Home Industries, diin apil ang apo kong si Aijae sa mga sumasayaw. May mga mag-aawit sama kang Lance Busa, Elaine Duran ug Aljun Cayawan nga mga mananaog sa tigi sa pag-awit.
May pole dancing nga gidalit ni Miss Julifer Ytac Ponder kinsa may pole dancing studio sa Cebu City. Sila si Aljun ug Julifer pulos anak Sibagatnon nga may talagsaong hiyas sa arte.
Ang ngalan nga Sibagat naumol gikan sa pulong bagat kun panagtagbo. Sa kanhiay, matod sa sugid, ang bagat may negatibo nga kahulogan. Kay kaniadto ang bagat anha himoon sa Ugbon,