Spirituality and pastoral care-giving
Ing panaung iti ya pin ing panaung mangibabo ing alingasngas, pamipatepate at kaligaligan. Ding tanda ning panaun ning Kali Yuga malino na lang mayayakit king kasalungsungan. Ing pekamalino ya pin ing pamanalto ring marok a panugali ding tau, mwa, kelang-ganaka, pangamakasarili at kelang-lunus?kesa karing karelang mayap a panugali, kapibabatan, ganaka, kelangpangamakasarili at pangamapamakalulu. Ing pamiyutus karing tau mika-tanda ning kapagkumwaryan.
King panaun a iti, maganaka ya man nung kayarap me man ing tau, kagulut mu dakal ing pagsisti na ka o palmuran na ka pa. Nung pamuryan na ka kabang miyayarap kayu, kabud meko na ka king arapan na ing kamalyan mu, kakulangan mu at kapintasan mu yang talakayan na king arapan ding kakaluguran yu man o agyang aliwa la pang tau.
Inya pin sana, nung abalu ning metung at metung ing dapat da neng pakagulut la, dakal ing mipate na la?mipanyumpa o mipamaryus la pa. Nung malyari mung makamate ing kapagnasan o amanu mu man bitasang kamaten la. Inya nung mipate na la, keraklan nung misut la mang pasibayu, e na na anti keng sadya ing pamiyutus da. Dakal ing pamagkumwari namu ing pakit da king balang metung.
Ing pamanyimba o pamanyamba, mirusingan nya naman karing mesambitlang karokan ning panaung kasalungsungan. Dakal na la ring misakwil king kasalpantayanan da king Apung Ginu. Dakal na la ring alang Dyos katawan. Ala na lang sasamban nung e ing sarili da o ring sablang bage makapagpaligaya o makapagpakabsi king katawan da. Nung ala lang bibye pakinabang ninu man o nanu man?yugse da naming mengari king layak at dakal na la reng anti reting taung misasakwil king Miglalang karela uling ing panwalan da mu ya pin ing sablang akakit da o ing apipilasa da ring kasangkapan da king panamdam.
Makanyan man, ing Apung Ginu, e Ya patugut mitutubud mamilatan kekatamung tubud na mengari kang Ginung Yesukristu bang mamilatan at miyatad king arapan Na ba’tamung misut kaya. Ding sablang kasalpantayanan at ding banal dang kasulatan ipangaral da’t tuturu nung makananu tamung muli, mibalik at makisut king pigmulan tamu ngang Ibpang Kakataskatasa’t tune pengari.
Ing bye tamung iti tete ya bang makapagbalik at misut pasibayu Kaya.
*** Dake Talabaldugan: 1. karángalan – (palagyu) dangalan, puri, kagalangan. English – honor, pride. Alimbawa king pamangamit:“E baling mabating na ing pibandyan e mu sana ing karangalan.”
IF WE are in a hospital, we are surrounded by people we do not know and we are limited in our contacts with family. We will also find a change in our perception and use if time. We no longer decide our daily life nor distinguish between free time and work. We find the time becoming l onger.
Slower and more burdensome Furthermore the experience of different degrees of pain causes not only physical but also interior suffering, feeling of sadness, isolation and loneliness, worry and anxiety about the length of malady and the prospects for the future. As well as the stigma and discrimination that accompany certain illnesses, these feelings push the sick to the margins of society or sometimes to suicidal tendencies.
Illness and suffering always severely test maturity. False security gives way as ideals and motives not sufficiently grounded and assimilated cause a crisis. In a certain sense this time of testing stimulates a revision of one’s attitude to life, which become seen as precarious, fragile and vulnerable. While this realty is understandable on the intellectual level, during illness it becomes deeply sad, disturbing and capable of threatening one’s very exi st en ce.
How? When confined in a hospital, one can no longer avoid the fundamental question of the meaning of life. In sadly discovering vulnerability he or she feels defenseless, exposed and naked at the physical and existential level. Indeed, illness is a “revelation of the real situation of man”.
The Church and charity The ministry to the sick brings us clearly to the deeds and words of Jesus on what it means to love our neighbor. This point Pope Benedict XVI clearly stressed in his first encyclical Deus Caritas est.
He wrote: “Love of neighbor, grounded in the love of God, is first and foremost a responsibility for each individual member of the faithful, but it is also a responsibility for the entire ecclesial community at every level: from the local community to the particular Church and to the universal Church in its entirety.
As a community, the Church must practise love. Love thus needs to be organized if it is to be an orderd service to the community. The awareness of this responsibility has had a constitutive relevance in the Church from the beginning… Thus the exercise of charity became established as one of her essential activities, along with the administration of the sacraments and the proclamation of the word: love for widows and orphans, prisoners and the sick and needy of every kind is as essential to her as the ministry of the sacraments and preaching of the Gospel. The Church cannot neglect the service of charity any more she can neglect the sacraments and the Word.”
2. karangalán/kadangálan – (palagyu) panugaling e mirusingan e mayap. English – dignity. Alimbawa king pamangamit:“Ing karangalan ning metung a manungkulan yang magpatibe king kapanwalan da kaya ning keyang sasakupan.”
3. karángan – (panguri) sukad manibatan keng pago angga keng sikoti ning taliring gama, kapitna ning kayagpa/ kagpa. English – the measure of an arm’s stretch. Alimbawa king pamangamit:“Metung yang karangan ing salu nang Loyu inya e me akwang akaul keng karagul.”
4. karangkál/kadangkál – (panguri) sukad ning sikoti ning tindaragul angga na keng taliring libutad. English – one finger stretch (from tip of thumb to tip of middle finger). Alimbawa king pamangamit:“Binye na nang Simang ing karangkal, kingwa na namang Saming metung a kagpa.”
5. karang-kárang – (palagyu) malating guryun a gawa keng papil at tingting. English – small kite. Alimbawa king pamangamit:“Asna kaburing mamyalungan karangkarang ning anak nang Burondung inya mikasundu lang mi-tata.”
*** PAMANGAPAMPANGAN: Keni king Mawling Kapampangan, atin keng awsan ming “lamu.” “balsa” ing yaus da reng Tagalug at “raft” ne man king English. Ing madalas magagamit “sapwang sagin” kareng saba o bungulan o “impun kwayan” karetang mura o sagiwa ba lang mayan at masikan gumato. Manga lima anggang pitung sapwa ing gagawan dang lamu at nung impun kwayan naman, manga apulu anggang labing anam. Pitutungi la reng sapwa kareng katamtaman kapayat a kwayan at tatali la sikoti. E la gagamit bagse nung e agkan o takad a gawa keng kwayan o tangke byabas, twi o palapat. Maralas kwayan ing pangakan. Malagad lang gamitan paglayag deng lamu at mapagal ing pamanagkan uling asno karagul at kabayat. Bala maglakad ka namang masalang bulan keng pamaglamu. Makanyan man, e no man mabule at alang panganib mitsab la.
Agkatan da kang mambag o midake nanu mang Kapampangan a kawatasan, sanese, sisti, kasuryan o nanu mang dikil king Kapampangan. Nanu mang kutang o sisti king misulat king Kapisik, malyaring ikutang o malinawan king talasulat. Pakiparala king email address, garciakragi@yahoo.com o iyaus o i-text king + 639988948624 o + 639423924399. Nung karapatdapat ya’t makayagpang king dalerayang tuntunang Kapisik, masa kang mirinang kapakibatan at milimbag ya sanu man kareng tutuking dangka ning Kapisik. Ipisik me, abe!