Putos sa kendi
USA ka Sabado sa Barangay Suot diin nagpuyo si Nitoy uban sa iyang pamilya.
“Nay, hatagi kog lima ka pisos,” mihangyo si Nitoy sa iyang inahan.
“Unsaon man nimo ang lima ka pisos? “pangutana ni Manang Lita. “Akong ipalit og kendi,” tubag ni Nitoy. “Wala koy lima ka pisos, piso lang ang akong sinsilyo,” ni Manang Lita.
“O sige, kana lang, Nay. Makapalit nako og piso para sa usa ka kendi.” “Unsang matang sa kendi imong paliton?” “Kanang adunay putos.” “Unsaon man ang putos igkahuman og kaon sa kendi?” “Akong ilabay ang putos.” “Asa man nimo ilabay ang putos sa kendi?” “Sa basurahan! Daghan man ka og pangutana, Nay, uy! Mora man kas akong maestra sa klase. Kahibalo na man ko unsa akong buhaton,” ni Nitoy nga nagpaabot nga hatagan na siya og piso.
“O. Maayo kay kahibalo na ka kon unsa ang imong buhaton. Dia ra ang piso,” gitunol ni Manang Lita ang piso kang Nitoy.
Mipalit si Nitoy og kendi sa tindahan nga duol sa ila. Pag-abli niya sa kendi, gikuha niya ang putos. Nangita siya og basurahan. Walay basurahan sa duol. Milingi siya sa tuo. Milingi siya sa wala. Walay basurahan. Wala say laing tawo. Yano na lang niyang gilabay ang putos sa kendi sa daplin sa kanal.
Pagka kilumkilom mitaligsik ug kalit miulan. Daling mipauli si Nitoy sa ilang balay. Nag-ulan tibuok hapon. Walay hunong ang ulan hangtod pagka gabii.
Pagka ugma nahigmata si Nitoy sa kasaba sa gawas. Mitan-aw siya sa gawas ug iyang nakita nga nagbaha sa ilang dapit. Nagtinabangay ang mga silingan sa pagkalot sa kanal. Nakit-an niya ang iyang inahan ug amahan nga mitabang.
“Nitoy, dali diri. Diin ka mipalit og kendi? ” masuk-anong tawag sa iyang inahan.
“Ila Manang Eba ko nipalit og kendi,” hinay nga mitubag si Nitoy.
“Unsa nga kendi ang imong gipalit?” ni Manang Lita. “Mak kendi, Nay.” ni Nitoy. “Mao ba kini ang matang sa kendi nga imong gipalit?” ni Manang Lita nga mipakita sa putos sa kendi kang Nitoy.
Wala motingog si Nitoy. Nagduko siya nga miangkon nga mao kadto ang putos.
“Kahibalo ka ba nga mao ni ang putos sa kendi ang hinungdan sa pagbaha sa atong dapit? Misampong kini sa tubo dapit sa kanal nga imong gilabayan. Hunahunaa unsa ang kaalautan nga nahitabo tungod aning usa ka gamay nga putos sa kendi!” sermon ni Manang Lita sa anak.
Hinayhinay nga midaligdig ang mga luha ni Nitoy nga misulti, “Pasayloa ko, Nay!”
Sa hunahuna ni Nitoy, ang gipamulong sa iyang inahan mao ang pagpahinumdom alang sa pagpakabana sa kinaiyahan. Iyang naamguhan nga tungod sa piso ug sa usa ka putos sa kendi gibahaan ang ilang dapit. (KATAPUSAN)