Ang palad ni Jose

POBRE ang kahimtang ni Jose. Dagat ray gisaligan sa kabuhian. Apan malipayon siya uban kang Doreka, iyang asawa, ug sa upat nila ka gagmay pang mga anak. Wala siya magdamgo ni mangindahay og kaharuhay sa kinabuhi sama sa uban. Alang kaniya, igo na kining payag nilang pinuy-anan. Igo na nga sa matag adlaw makakaon sila bisag di lamiang mga pagkaon; ug maka-biste, bisag di anindot nga mga biste. Wala si Jose mangandoy og tublaw nga mga pangandoy ni magdamgo og habog nga mga damgo.

Apan may panultihon nga nagkanayon, “Ang bugtong butang nga permanente ning kalibutan mao ang kausaban...”

Niini, si Jose nga kanhi yano ug simpol ang panglantaw sa kinabuhi takulahaw nga nagluno sa pagbag-o. Dihang mikuyanap ang dagitab sa hilit nilang dapit, nga sa dugay na gihandom sa mga lumolupyo didto, inanay usab nga nabuka ang iyang mga mata ug nahayagan sa kamatuoran. Nga diay pagka bulahan niadtong mga arang-arangan, ilabi na gayud kadtong mga adunahan, itandi sa mga sama kaniyang kabos og kahimtang. Ang iyang mga silingan iyahayg pataod og sugang-dagitabnon sa ilang pinuyanan. Ang uban namalit og mga TV set, Karaoke, washing machine, ubp. Sila Jose ug Doreka maibugon intawon nga naghinud-ong.

Dinhi magsugod pagpanggusod ang himsog nga mga pangandoy ni Jose. Dihadiha nagdugang siya sa iyang kakugi. Gipun-an niyag daghan ang iyang mga ‘bantak’ nga maoy gamiton pagsikop sa isdang bakasi. Tuod man, miusbaw ang iyang kinitaan. Wa madugay nakapataod silag kuryente. Hayag na ang ilang payag magabii.

USA ka gabii niana may gisulti si Doreka kang Jose.

“Haskang ninduta kaha, Otik, no, kon duna pa tay TV, hasta pod karaoke? Aw, naa may padata-datahan… mokuha ta?” ni Doreka nga mibaiid sa iyang bana sa gipamarayeg.

“H-Ha?! Unsa tong giingon nimo, Day Doreka?” suna ni Jose.

“Kanang...mangutang tag telebisyon ug karaoke. Total makabayad ra man ta ana ba. Di ba?”

Kadiyot nga miliraw ang kalimutaw ni Jose, morag gitakdan sa daman-daman sa asawa. “Husto! Husto ka, Day Doreka! Mangutang tag TV ug Karaoke. Nindot ra ba kog tingog kon mokanta. Hehehe!” mingislit si Jose sa pahiyom nga madamguhon.

Ug gidugangan pa gayud ni Jose ang iyang kakugi. Gawas sa pamantak og isdang bakasi, kon hunas manginhas pa gyud siya sa hunasan, pero ang naka-porke kay migamit siya sa ilegal nga pamaagi. Iyang panghiloan ang mga isdang pinangitan, ubod-buwawan, mulmol ug ipusipos nga naningkamot pagluklok sa ilang mga lungag sa kabatuan haduol na sa luwas, ug nga kining mga isdaa halinon kaayo sa merkado. Dali rang miusbaw ang kita ni Jose. Way problema si Doreka sa mga butang gidata-datahan.

Apan daw wala matagbaw si Jose. Misalga siya sa panagat ginamit ang dinamita. Unya nadisgrasya siya. Nabuthan sa dinamita si Jose! Napunggot ang tuo niyang kamot ug hingpit nga nabuta ang duha niya ka mata.

Mingitngit pagkalit ang kalibutan ni Jose. Ug misamot pa gayud ang kadulom niini dihang giputlan sila sa kuryente kay wala na kabayad sa konsumo sa dagitab. Pagka makaluluoy ni Jose. Biktima siya usahay, sa di matag-an nga kapalaran.