Sakit nga kalimot

Mitukar ang ‘senior

moment’ ug nagkibot-kibot ang baba ni Lola Tansing samtang nangita sa iyang antiyuhos. Sa dihang nakit-an sa apo, pwerting katawa kay naa ra man diay nasablay sa iyang dughan.

Si Dr. Mary Letitia Timiras sa Estados Unidos, mipasabot nga kining ‘Dementia’ sama sa Alzheimer’s Disease ( AD) mao ang pagkasakit sa grabi o tumang pagka-malimtanon. Mga 10% o 5 milyones sa mga nag edad og 65 anyos pataas ang kasagarang naapektuhan ini. Gani, ika-4 na kini sa listahan sa mga sakit nga makamatay.

Unsa man diay kining Dementia?

Ang Dementia usa ka sakit nga makapahimo sa tawo nga malimtanon o manggilimuton nga maka apekto sa iyang inadlaw-adlaw nga tulumanon. Kung mo grabe unya mahimo ng Alzheimer’s Disease, ang tagtungod dili na maka-ila bisag sa iyang minahal ug kabanay.

Ang mosunod maoy ehemplo sa dunay AD: mawala na sa kasilinganan, di na katoltol sa pinuy-anan o lawak sulod sa kaugalingong panimalay, maglisod na pag-ila og numero, mokalit lang og ka- usab ang mood, dili na kabalo mogamit sa naandang butang sama sa pagsulod sa plantsa sa

freezer para kini mabugnaw. Giklaro hinuon ni Dr. Timiras nga ‘Normal Lapses’ lang og dili simtomas sa Dementia kining mosunod: pagkalimot sa pangalan, hukad sa tinak-ang, pangita og haom o insaktong pulong nga gamiton, kalimot sa petsa o adlaw, pagkawala sa butang sama sa yawe o antiyuhos, pagsinati og temporaryong kaguol ug ubang kausaban nga dinala kung magka-edaran na.

Hinuon, diay iyang mga tambag aron mapalayo ining sakita: pirmanintihon ang pag-ehersisyo, undangon na ang pagpanabako ug pag-inum sa makahubog nga ilimnon, dungagan ang pag-tumar og Bitamina D ug B12, inum og usa ka tasang kape kada adlaw kay kini dunay

anti-oxidant ug magnesium, protektahi ang ulo kanunay para dili mabun-og sama sa pagsul-ob og helmet kung mag motor o manrabaho, e- ehersisyo ang utok sama sa pagduwa og crossword

puzzles, matulog og insakto ug sa katapusan, i relax-relax sab ang kaugalingon.