Mga nasudnong bayani

Gisaulog niadtong Agusto 28 ang National Heroes Day agi og pasidungog sa atong mga nasudnong bayani. Apan si kinsa man ang atong mga nasudnong bayani?

Sumala pa sa National Commission for Culture and the Arts (NCCA) way napanday nga balaod o orden ehekutibo o proklamasyon nga giluwatan nga nagproklamar sa usa ka Pilipino sa kasaysayan nga usa ka nasudnong bayani.

Apan dunay mga balaod ug mga proklamaasyon nga nagpasidungog ning maong mga bayani tungod sa ilang natampo sa atong kasaysayan ug sa ilang papel sa pagpalambo sa pag-umol sa atong nasud.

Bisan si Dr. Jose Rizal, ang giila nga labing bantugan sa tanang mga bayaning Pilipinhon, wa ideklarar nga usa ka nasudnong bayani. Apan padayon siyang gipasidunggan sa mga Pilipino kay siya mao ang inspirasyon sa pag-alas sa katawhang Pilipino batok sa pagpangulipon kanato sa mga Espanyol.

Gani, ang iyang estatuwa makita man sa mga eskuylahan ug sa atubangan sa mga munisipyo ug mga city hall lukop nasud. Gisaulog usab ang Rizal Day matag Disyembre 30 agi og paghamdum sa iyang pagkamartir didto sa Bagumbayan niadtong 1896.

Subay kini sa usa ka dekrito nga giluwatan ni Presidente Emilio Aguinaldo niadtong Disyembre 20, 1898. Niadtong Pebrero 1, 1902, ang Philippine Commission miluwat sa Act No. 345 nga nagdeklarar sa Disyembre 30 nga usa ka public holiday.

Gawas ni Rizal, ang laing bayani nga giila nga usa ka nasudnong bayani mao si Andres Bonifacio kansang adlaw nga natawhan sa Nobyembre 30 gideklarar nga usa national holiday.

Apan asa na man lang ang ubang mga bayani? Niadtong Marso 28, 1993, niluwat si Presidente Fidel V. Ramos sa Executive Order No. 75 nga nagmugna sa usa ka “National Heroes Committee” ubos sa Office of the President. Ang maong komitiba mao ang morekomendar kin si kinsa ang paga-ilhon nga mga nasudnong bayani tungod kay wa pa may gideklarar nga mga nasudnong bayani.

Apan ang sumbanan sa usa ka nasudnong bayani nga gilatid sa maong komitiba hilabihan ka istrikto nga bisan ang atong bayani, kon buhi pa sila, hayan moreklamo. Niadtong Nobyembre 15, 1995, ang komitiba mirekomendar nga ideklarar nga mga nasudnong bayani sila si Jose Rizal, Andres Bonifacio, Emilio Aguinaldo, Apolinario Mabini, Marcelo H. del Pilar, Sultan Dipatuan Kudarat, Juan Luna, Melchora Aquino ug Gabriela Silang.

Wa pay aksyon nga gihimo sa maong rekomendasyon kay tingali gilikayan nga moreklamo ang ubang mga bayani.