Kon mamuwak na ang kawayan

Sa matag higayon nga dunay eleksyon, lokal, nasyonal o sa barangay, mopahimangno gilayon ang Commission on Elections (Comelec) sa mga kandidato ug sa mga botante batok sa vote-buying, ang pinalitay sa mga boto.

Gusto sa Comelec nga ipatigbabaw ang kasagrado sa eleksyon aron mogawas ang tinuod nga tingog ug kabubut-on sa katawhan. Ang mga kandidato gidid-an sa pagpalit sa mga boto, ang mga botante gihangyo nga di mobaligya sa ilang mga boto.

Sa laktod, di himuong komersiyo ang boto. Apan himuon ang matag boto nga instrumento sa kausaban, sa pag-ilis sa mga kurakot ug hiwi nga mga opisyales ug sa pagpili sa mga tarong ug maantigo nga maoy mopatunhay sa kalamboan ug tingusbawan sa katawhan.

Apan maglisod ang Comelec sa pag-monitor sa pinalitay sa mga boto, ilabi na sa nagsingabot nga eleksyon sa barangay ug sa Sangguniang Kabataan karong Mayo 14, diin magpili og mga opisyales ang mokabat sa 42,000 ka mga barangay sa tibuok nasud.

Gani ang pinalitay sa boto gihimong komedya ni kanhi Presidente John F. Kennedy sa Estados Unidos. Sa usa ka pakigpulong sa senador pa siya, iyang gibasa ang matod pa telegrama gikan sa iyang amahan nga nagkanayon, “Dear Jack: Don’t buy a single vote more than necessary. I’ll be damned if I’m going to pay for a landslide.”

Unya dunay nangutana, “Maundang kaha ang vote-buying?” Dunay tubag niini ang taga Cabadiangan, “Maundang ang vote-buying kon mamuwak na ang kawayan.”

Bitaw no, kinsay nakakita nga namuwak ang kawayan? Sumala pa sa mga pagtuon, dunay kawayan nga manuwak pero mamuwak kini human sa 120 ka tuig. Wa nay tawo nga miabot og 120 anyos, busa wa nay nakasaksi ug makakita nga mamuwak ang kawayan.

Kon panaglit magdungan og katawo ang bata ug tubo ang dabong sa kawayan, ang tawo di na makaabot nga mamuwak ang kawayan. Gawas pa niana, wa nay kawayan nga mamuwak pa kay pipila pa lang ka tuig, putlon na man kay gamiton og tukod og balay, koral, sugnod ug uban pang kagamitan.