Happy Independence Day sa tanan!

UWAN. Ig-abot sa panahon sa ting-uwan, makahinumdum dayon ang mga lokal nga opisyales sa posible nga mahitabo sa katilingban kon mobaha ug mohatag og mga pahimangno sa di paglabay sa basura sa mga sapa.

Unya sa kadako sa panahon atol sa ting-init, karon pa sad mosugod og panglimpyo sa mga estero o kanal. Mao ni gitawag nato nga public service, nga mao pay itrabaho kon moabot na ang dili maayo nga panahon.

Apan, matod pa ni Nagiel Bañacia, ang hepe sa Cebu City Disaster Risk Reduction Management Office (CCDRRMO), andam na ang kagamhanan sa dakbayan sa Sugbo 24 oras ning panahon sa ting-uwan.

Hinuon, gipahimangnoan ni Bañacia ang katawhan sa pagtabang sa dakbayan pinaagi sa pagsubay sa husto nga paglabay sa basura ingon man sa paglimpyo sa mga kanal ug sa di paglabay sa hugaw ngadto sa kanal.

Matud pa ni Banacia nga ang CCDRRMo ug ang Department of Public Services (DPS) sa dakbayan nag-uban og hakot ug limpiyo sa mga basura nga naglutaw-lutaw sa mga kanal. Gihangyo ni Banacia ang katawhan sa pag-abag sa dakbayan sa paglimpyo sa mga estero.

Ang dakbayan sa Sugbo pinaagi ni Kon. Gerry Guardo nagmugna og Menos Baha Task Force niadtong buwan sa Abril. Ang task force maoy moatubang ug motabang sa panahon nga bahaan ang dakbayan. Ang task force mao usab ang motrabaho sa pagdeclog ug limpyo sa drainage system.

Mao ni nakaayo kon magdangarang na ang ting-uwan kay daghan mga solusyon ang mogawas gikan sa dakbayan sama sa ilang giingon nga “silt traps” nga maoy mosikop sa basura nga gilabay sa mga sapa aron mapugngan ang pagbara niini. Setenta porsento sa drainage napuno sa basura nga maoy hinungdan sa pagbaha, matod pa.

Bisan og kada adlaw nga limpyohan sa basura ang mga estero o kanal, ang mga tawo nga kadaghanan walay disiplina adto lang gihapon molabay sa ilang basura sa mga kanal tungod sa kakuwang sa pagpatuman sa balaod. Kon dakpon pa lang ang mga nakasalaod, mamenosan na unta karon ang kahugaw sa kanal.

Ang lain nga problema nga dunay relasyon sa mga basura nga ilabay ngadto sa sapa o kanal sa mga way batasan mao ang kakuwang sa paghakot sa basura sa basurero sa dakbayan. Gawas niini, layo na ang labayan tungod kay way iyang kaugalingon nga landfill.

Sa karon adto ihatud ug labay sa Alonguinsan ang basura kay giundang man sa dakbayan ang paglabay ngadto sa Consolacion landfill tungod sa isyu nga mahal ra ang tipping fee ug wa kini moagi og bidding sa panahon ni kanhi Mayor Mike Rama.

Unsa kahay hinungdan nga hangtud karon ang dakbayan sa Sugbo wa pa magplano nga mobutang og iyang kaugalingon nga landfill human gisirad-an ang Inayawan landfill tungod sobra na sa iyang kapasidad.

Gani, morag dako nga isyu og tukion og maayo nga ang dakbayan sa Sugbo, nga gitawag nga “Queen City of the South”, wa pa makatuman sa mando ug lagda sa balaod sa Ecological Solid Waste Management Act of 2000.