May katahom sab ang panamilit
Mao kini ang damgo, ang gugma, ug ang panamilit. Dili ko na gusto pang makita ang mga butang nga naglibot kanako. Mga butang nga dunay mga mata nga naniid ug misaksi ning akong kahimtang. Dili ko gusto nga ako biaybiayon sa mga langgam, sa hinaganas sa sapa. sa mga awit sa kinaiyahan nga iya sa nag-ambak nga tubig sa busay. Pagkaanindot sa mga talan-awon dinhi sa banika. Apan labaw sa tanan, ang kalalim ug katahom sa awit ni Ines. Usa siya ka matahom nga bulak sa among balangay sa bukirang bahin sa Magsingot.
Ang singot nga nanibug-ol ug unya nanahili gikan sa akong agtang mao larawan sa kakugi, apan kining tanan ako nang talikdan ug biyaan kay si Ines nagpahilayo na kanako.. Ang iyang pagpahilayo maoy usa ka pagpasakit ning akong dughan, apan may katahom kay kon bation mo ang kahiubos ug kasakit mao may mopuli ang laing matang sa katahom ug kini anha lang nimo mabatyagi kon ikaw wala na sa inyong balangay. Ug ako nakahukom sa pagpahilayo.
Nahinumdom ko sa katapusan namong panag-estoryahay ni Ines usa ka hapon didto sa ilang balay nga nahimutang sa nabungtod nga bahin atbang sa busay.
“Sakit, Ines. Sakit ang imong gibuhat kanako. Gigisi mo ang akong kasingkasing. Makigminyo ka nianang usa ka mangangayam nga wala ka pa gani masayod kon kinsa gayud siya?”
“Nakaila man ko niya. Siya anak sa Mayor sa atong lungsod. Mitungas dinhi sa atong balangay aron mamusil og mga langgam. May gisaad siya nako, Aurelio, usa ka saad nga dili nimo mahimo. Dato si Dominic ug iya kong hawason gikan sa kakabos dinhi,” ni Ines nga nagpahiyom.
“Ambisyusa! Magbasol ka da unya, Ines, sa pagpahilak mo kanako!” matod ko. Mihinay ko’g tindog ug milakaw padayugdog sa ubos nga patag diin tua ang akong kabaw nga akong gihigot sa punoan sa lubi nga handag. Nabati ko nga miunga ang akong kabaw nga tingali nakasabot nga ako mobiya na dinhi ug si Amoro nga akong kabaw ako usab nga biyaan. Si Undo Osyong na ang moalima kaniya ug maoy mopadayon pag-ugmad sa yuta. Oo, mopahilayo ako. Ugma wala na ako dinhi sa among balangay.
NINDOT diay ang kapakyasan sa gugma kay kini pulihan sa katahom. Human sa daghang katuigan sa akong pagbugtaw sa akong tingusbawan, ania nahibalik ako nga usa ka malampusong tawo, usa ka ‘self-made man.’ Pagka nindot diay kon ikaw mapakyas kay may moabot nga kalampusan, ug dayon ang katahom sa imong kasinatian sa bukid maoy anino nga angay handumon. Apan unsa pa may akong handumon nga wala na man si Ines? Patay na siya kay gilimbungan ni Dominic, ang bakakon nga mangangayam.
Apan alang nako buhi si Ines kay siya usa man ka larawan sa babayeng bukidnon nga nabiktima sa limbong. Anaa siya kanunay akong makita sa hinaganas sa sapa, sa tubig nga nag-ambak sa busay, sa nanag-awit nga mga langgam niining mamingawng bukid diin kami natawo. Ug ang katahom gisubli-subli sa usa ka pagbalik human sa matahom nga panamilit.