Ang tugon ni Manoy Damian

Matag higayon nga nia ko sa baybayon, di ko malikayan ang paghandom sa mapait nga gidangatan sa akong magulang. Hapon karon ug nangandam ko aron mamukot sa dagat.

Hapon usab kadto dihang nahitabo ang mapait nga hitabo sa kinabuhi sa akong magulang. Samtang nangandam ko sa mga dad-unon namo sa dagat giduol ko ni Manoy Damian.

“Dong Samuel, di una ta mamukot ron. ‘Mamuhi’ tag dinamita,” matod niya.

Nakuratan ko. “Pero, Noy, supak nas balaod, uy!”

“Nahibawo ko. Pero nagkinahanglan kog kuwarta karon kay umanakay si Manang nimo Corazon. Segun ra ba sa doktor malagmit ma-sesaryan siya kay dili kasagaran ang gidak-on sa among anak nga iyang gisabak,” ni Manoy Damian.

Wa ko mahagtingog. Gipasiplatan ko ang subo nga nawong sa akong igsuon. Naluoy ko niya tali sa giatubang niya nga problema. Kabos man ugod kami. Sa dagat lang kami nanginabuhi-- sa pagpamukot o ba kaha sa pagpamasol og isda. Wa kami mosundog sa uban, nga mao ang pagpamuhi og dinamita. Nagpabilin mi sa nakat-unan nga paagi nga gitudlo sa among amahan. Dugay na ming nailo sa ginikanan, apan wa ko ibulag ni Manoy Damian pagpuyo bisag naminyo na siya.

Linaw ang dagat sa among pagpamugsay paingon sa lawod. Ako ang nangulin; si Manoy Damian maoy didto sa dung sa among subiran. Wa madugay may mga dawon o kisaw sa dagat nga among nasugatan. Timailhan kini nga sa ilawom sa dagat may duot sa mga isda nga nangabot.

Wa maglangan si Manoy Damian. Gianinaw niya ang ilawom sa dagat.

“Dong Samuel, bagang duot sa tulingan ang ania sa atong tungod!” matod niya. Gikuha niya gilayon ang inandam nga dinamita. Gidagkutan ug gilabay sa dagat.

Milanog ang masipang buto. Miulbo ang dagat. Dihang mihulpa ug mibalik kini paglantap, mikatap pagpanglutaw ang mga isdang tulingan. May mga patay ug may nangabangog sa kakusog sa buto sa dinamita. Gitabangan namo pagsapyaw ang mga isda ug gikarga sa among subiran. Hilabihang daghana sa among kuha.

“Ha-ha-ha! Kuwarta na kining kuha tang isda, Dong Samuel! Sulbad na ang atong problema kang Manang nimo Corazon!” ni Manoy Damian nga mitalidhay sa tumang kalipay. Hasta ko natakdan sa gibati sa akong magulang.

Unya miyamada siya nga mamauli na. Paspas kaming namugsay balik sa baybayon. Unya takulahaw may laing dawon sa dagat nga among nasugatan.

“Dong Samuel, hunong una. May laing duot sa mga isda, akong tirahan!” ni Manoy Damian.

“Pero, Noy, daghan naman ning atong kuha,” giingnan ko siya. Buot ko siyang santaon. Apan nagdagkot na siyag laing binudbod nga dinamita. Dihang iitsa na unta niya kini sa dagat kalit nawa ang dawon sa dagat, nagpasabot nga mitidlom sa ilawom ang duot sa isda ug malisod na kining makuha.

Kalit ako nga gihakop sa kakulba kay akong nakita nga nagkaupos ang pabilo sa dinamita nga diha sa tuong kamot ni Manoy Damian. Gisinggitan ko siya, “Manoy, ilabay na ang dinamita!”

Nakuratan siya. Kalit nakaamgo sa peligro. Mihunat siya paglabay, apan ulahi na ang tanan. Booommm! Mibuto sa iyang kamot ang dinamita Miulbo ang aso. Nakita ko nga nahagba siya sa luwang sa among sakayan, tipon sa mga tulingan nga among kuha. Dali ko siyang giduol. Gigakos sa tumang kalisang ug kaguol. Naputol ang tuo niyang bukton ug nagkadugo ang dughan ug nawong.

“Dong Samuel...” halos hagawhaw ang iyang tingog ug wala na siyay umoy sa akong mga bukton. “A-Ayawg p-pasagdi si… si… Manang nimo Corazon...” Ug milungay ang iyang ulo. Mihilak ako. Miluom paghilak.

“DONG SAMUEL, mamukot ka karon? Mora mag di maayo ang panahon!”

Naputol ang akong paghanduraw sa nahitabo sa akong magulang sa paraygong tingog nga akong nabati. Sa akong paglingi si Manang Corazon diha na sa akong luyo, aw, si Inday Corazon diay, nga karon ako nang asawa. Akong gituman ang tugon ni Manoy Damian. (KATAPUSAN)