Ang bunga sa tisa
Hapit na moabot ang ika napulo’g duha ang takna sa udto. Naglingkod si Pidot sa nag-igdal nga gamot sa kahoy nga Tisa. Gisugo siya sa iyang nanay Andrea pagbaligya sa turo nilang kanding didto sa tabo sa kasikbit nilang balangay. Lima ka kilometro ang gilay-on niini gikan sa ilang balay. Gikapoy na siya sa paglinakaw. Giabot siya’g kagutom ug kauhaw ubos sa naglagiting nga kainit sa adlaw. Milingkod siya nga nagsandig sa punoan sa kahoy nga tisa.
Nakit ni Pidot nga namungingi sa hinog nga mga bunga ang tisa. Lalag ang kolor sa mga bunga, daw bulawan. Ang tisa sama sa kahoy nga mangga lakip na ang mga dahon. Ang mangga kon hinog bisan og kini aslom, himalitan kini ug gipangita sa mga tawo. Ang hinog nga bunga sa tisa way lami ug gipaka-way bili sa mga tawo ug gitamihiran. Daw nakigsulti si Pidot sa iyang kaugalingon samtang iyang gitutokan ang hinog nga mga bunga sa tisa. Gibati niya ang kaluod niini.
Ganiha ra siyang gigutom, apan wala siya mokaon sa hinog nga mga bunga sa tisa. Wala siyay pamahaw pagbiya niya sa ilang balay, kay wala pa mainit ang bahaw nga gitughong sa iyang inahan.
“Pagka alaot mo gayud, kahoy nga Tisa!” matod ni Pidot sa iyang kaugalingon. “Gitmihiran ka sa mga tawo ug gisalindot. Mga kuwaknit ra ang mokaon nimo.”
Ingon sa wala sa kaugalingon si Pidot ning higayuna. Daw nawagtangan na siya sa paglaom nga mahaw-as sila sa kalisod sa panginabuhi.
“Pidot, “sangpit sa iyang amahan usa ka higayon niana. “Ang mga kahoy nga Tisa ug Mangga sama ra sila sa kahimtang sa mga tawo, may dato ug may pobre. Kon ang tawo adunahan (bisan dautan ang iyang binuhatan) ug aslom (sama sa hilaw nga mangga) ang gipakita niyang pagtagad, daygon gihapon siya sa mga tawo. Sila makighigala ug makigsandurot kaniya. Modayeg ang mga tawo kaniya tungod sa iyang bahandi kay ang balaod mabayran man sa iyang salapi. Apan kon kabos ang usa ka tawo ug timawa, way makighigala kaniya kay siya nahisama sa kahoy nga tisa nga pagayam-iran lamang.”
Wa damha ni Pidot nga nahikatulog diay siya nga nagsandig sa punoan sa tisa. Kalit mipaka ang iyang ulo nga maoy nakapugwat kaniya gi- kan sa tam-is nga katulugon sa udtong tutok. Usa ka hinog bunga sa tisa ang natagak ug didto tugdon sa sinaw nga ulo ni Pidot. Mibukol ang iyang ulo ug nahinumdom siya nga gisugo diay siya ni nanay Andrea niya pagbaligya sa ilang kanding aron ang halin ilang magamit sa ilang kunsumo matag adlaw. Siya na lang ang gilauman sa iyang inahan nga mohaw-as sa ilang kalisod sukad mibiya ang iyang amahan aron manrabaho sa Manila. Wala na makapauli ang iyang amahan kay nabilanggo sa kaso nga pagpayuhot sa ginadiling drugas, bisan ang tanan tumo-tumo lang sa iyang mga kauban nga nasina kaniya.
Sa pagmata ni Pidot maoy misugat sa iyang mga mata ang usa ka matahom nga babaye kuyog ang usa ka hamtong nga lalake.
“Ayaw tamaya kining kahoy nga tisa,” matod sa hamtong nga lalake. “Pauli karon dayon ug dawata kining usa ka bunga sa hinog nga tisa. Bayad ko kini sa imong kanding.”
Ingon sa gilamat lamang si Pidot ning higayua. Gidawat niya ang bunga sa tisa ug mipauli dayon nga daw wala sa kaugalingon. Hilabihang sukoa sa iyang nanay Andrea nga walay kuwarta nga nakita.
Dihang ilabay na unta ni Pidot ang bunga sa tisa kalit kining migilaw. Iyang gibuak ang bunga sa tisa. Nakita niya ang usa ka diyamante sa sulod niini nga gikalipay pag-ayo sa iyang inahan.
Tungod sa bunga sa Tisa miasenso ang kinabuhi ni Pidot ug sa iyang nanay Andrea. Ang diyamante gibaligya nila sa usa ka dakong ‘jeweler’ sa dakbayan.
(KATAPUSAN)