Pagluom ug pagtak-om
Makahinumdom ka pa ba sa mga higayon nga may ganahan unta kang itampo sa mga klase sa eskuylahan, o sa mga kulukabildo sa mga tapuktapok, o sa mga tigom sa mga buhatan ug kahugpongan? Apan gipaak ang imong dila kay naglisod ka pagbalay-balay sa imong igsusulti sa Iningles o Tinagalog?
Ambot kapila na mabitik ang atong mga kahigwaos sa pagpabuhagay sa siyagit sa atong kasingkasing ug hunahuna tungod sa kalisod sa paglitok sa langyaw'ng dila. Ambot kapila na ta maamang tungod sa kabalaka nga katawan o masawayan sa magkatuiris nga Iningles o Tinagalog.
***
Mahimo hinuon nga ang pagtak-om nakaluwas nato gikan sa wa kinahanglana nga lalis o sa pagkabisto sa dinalidali o di maayo nga pagkatimbang-timbang nga mga ideya ug sa taphaw nga pangtan-aw sa hisgutanan tungod sa kakuwang sa kasayuran.
Apan mas dagko ang kapildehan sa mga ideya nga wa mapadayag ug wa mahatagi og tukmang bayhon aron nga maapil sa pag-umol sa mas malukpanon nga kauyonan sa nagkalainlain nga baruganan. Gawas pa, sa matinud-anon nga pagtuki way sayop nga ideya. Kay ang gawasnon nga panagpingki sa nagkasungi nga mga panghunahuna mao'y mopasulbong sa mas undanong mga panglantaw.
***
Sa ato pa, ang pagpili natong mga Bisaya sa pagpakahilom tungod lang sa kalisod sa pagamit sa atong dila:
•Wa lang makahikaw nato sa bililhon nga kahigayonan sa pagsalmot sa mas dakong wanang paglingi sa atong kagahapon, pagsuhid sa atong karon ug paglantaw sa umaabot; kon dili
•Nakahimo sab sa nasud ug kalibotan nga mas haw-ang kay wa makatampo ang mga dila nga, sama sa ato, nawad-an sa ilang makiangayong luna.
***
Mas makapasubo nga kasagaran nato wa kaamgo unsa kabililhon ang kabilin nga nawa tungod sa atong kaikog nga mag-Binisaya. Ug unsa kadako sa hulga nga mapuo ang atong pinulongan kon di nato alimahan ug palambuon.
Samtang angay tang mauwaw kon mamalikas ug magpataka na lang og panghudlat si Presidente Rodrigo Duterte sa iyang mga pakigpung, di g'yud ta angay'ng manlipaghong kon mag-Binisaya na di lang sa iyang State of the Nation Address (SONA) karong Lunes kon dili sa uban pa niyang mahinungdanong mga mensahe. Sa kataposan, may Bisaya na g'yung nag-Binisaya sa Malakanyang.