Pait nga pinaskohan

Gihulagway ni Presidente Rodrigo Duterte nga labing maayo nga pinaskohan alang sa katawhan nga Pilipinhon ang labing una sa lima ka hugna sa bag-o nga mga buhis nga ipahamtang sa iyang pamunoan apan gipahumot sa iyang mga magtatambag sa takoban nga Tax Reform for Acceleration and Inclusion (TRAIN).

Si bisan kinsa nga nalingla sa paon sa TRAIN nga dugang take home pay alang sa mga trabahante, kay ang mga nagsuweldo og P21,000 paubos matag buwan di na man magbayad og income tax, mapugwat sa kabangis sa bugti nga taga sugod dayon sa una nga adlaw sa bag-o nga tuig, lima ka adlaw na lang gikan karon.

***

Pormal nga gipahibawo sa Bureau of Internal Revenue (BIR) ug sa Department of Energy (DOE), pagpaneguro nga di mataligam-an tungod sa kasadya sa pagsaulog sa Pasko ug bag-ong tuig, nga sugod sa sunod Lunes, Enero 1, 2018, ipatuman na ang mosunod nga dagko nga uminto sa mga produkto sa lana:

- P2.50 sa matag litro sa diesel ug auto LPG;

- P2.65 sa matag litro sa gasolina;

- P3.00 sa matag litro sa kerosene; ug

- P1.00 matag kilo sa LPG.

***

Kon nagsangkiig na ka nga nagbasa sa makalilisang nga mga uminto, di pa na mao. Dungan sa pagpatuman sa excise tax (nga nagkahulogan nga ang buhis kolektahon na nga daan sa gobyerno gikan sa tigbaligya, nga igo na lang mopasa sa palas-anon ngadto sa konsumidor pinaagi sa pagpatong sa presyo), mosaka sab ang Value Added Tax (VAT) sa mga produkto sa lana.

Kay kuridas man nga 12% sa matag hugna sa transaksiyon sa mga produkto o serbisyo, mosaka pa g'yud ang VAT nga kolektahon sa gobyerno human mosaka ang mga presyo tungod sa excise tax.

Mas makahahadlok ang katay sa palas-anon: Tungod sa mahal nga lana mosaka ang plitehan, nga mopasaka sa presyo sa inadlaw nga palaliton, nga mohimo nga mas piyahok sa mga pitaka sa katawhan.

Tinamban nga kuwentada kinsa ang alkanse sa TRAIN: P 140 bi ly one sang ma du gangs a take home pay sam ga tr a bah an te tungod sa mas ubos nga income tax; apan kinahanglan ta nga mobayad og P280 bilyones sa bag-o nga mga buhis.