Hulga sa suplay sa tubig
Ang kadaot nga namugna sa El Niño sa Sugbo ug sa laing 79 ka probinsiya sa Pilipinas mo-grabe pa sa mosunod nga tulo ka buwan. Nahulga nang panginabuhi sa kapin sa 13 mil ka mag-uuma ug mangingisda, nangalawos nang kapin sa 12,000 ka ektarya sa mga umahan ug dul-an sa milyon ka pesos na ang balor sa kadaot.
Apil sa labing nameligro sa Metro Cebu, pinuy-anan sa kapin sa tulo ka milyon, mao ang mga tinubdan sa tubig, nga nagnihit nang daan ug wa g’yud mapalambo sa nangaging katuigan.
Nagsalig ang mga Sugbuanon sa tubig gikan sa ilawom sa yuta. Limitado ang tubig nga nakuha gikan sa dams, suba ug ubang mga tinubdan tungod sa kapakyas pagtukod sa high dams ug ubang ambisyusong mga proyekto.
Ang pait nga kamatuoran mao nga way nahibawo pila na lay nahibilin sa groundwater sa Sugbo. Kay ang ahensiya nga gitugyanan sa pagpanalipod sa mga tinubdan sa tubig, ang National Water Resources Board (NWRB), way ideya unsa kadaghan ang tubig nga nasuyop sa gatosan ka mga kompaniya sa tubig kada adlaw.
Nakapa-inutil sa NWRB ang kakuwang sa ilang presensiya sa Sugbo ug ubang lugar gawas sa Metro Manila. Nahibaw-an nako pila ka tuig nang nilabay nga duna silay opisina sa Banilad, Cebu City pero, bisan giunsa og paningkamot, wa kong kakita sa ilang mga trabahante.
Maong mga reklamo sa ilegal nga suyop sa tubig gilawa-lawaan na lang nga wa nila ma-aksiyoni. Gawas sa Metro Cebu Water District (MCWD), ambot duna bay laing mga kompaniya nga nitaho sa inadlaw nilang extraction.
Local government units (LGUs) ganahang motabang sa NWRB. Silang Nida Cabrera ug Alvin Dizon, dihang mga sakop pa sa Cebu City Council, nisugyot nga i-deputize ang LGUs aron maoy mopatuman sa mga lagda sa NWRB.
Pero gipalabi sa NWRB ang pagdupa sa ilang teritoryo. Di makigsawo sa ilang gahom bahala na kon wa magkadimao ang ilang trabaho. Ambot kon wa ba lay salig sa LGUs, o di lang mamahin sa gikatahong minilyon ka pesos nga kita sa mga lisensiya sa water companies, kutob ra sa tag-an tag-an ang mga Sugbuanon hangtod kanus-a ang agas sa ilang mga gripo.