'Engrandeng Panlimbong'

HUMAN NASAKPAN ang Rappler pinaagi sa iyang presidente, si Maria Rissa, nga nagduwaduwa sa usa ka mahihunungdanon ug batakang prinsipyo sa Konstitusyon sa Pilipinas nga nagamando nga ang media sa Pilipinas kinahanglan nga siento porsyento panag-iyahon sa mga Pilipino, ang Securities and Exchange Commission ning-order sa pagsira niini. Gibandera sa Rappler ang pagpakaaron-ingnon nga siento porsyento siyang gipanagiya sa mga Pilipino apan ninggawas gihapon ang baho nga nidawat siya og puhunan gikan sa Omidyar Network nga nailhan na kaayo sa iyang baho nga kusog mosabotahe sa mga pangulo sa nasud nga dili magpa-itoy-itoy sa America.

Ningsulay ang Rappler og pamakak pinaagi sa pagdiklarar nga ang mga resibo (Philippine Deposit Receipts o PDRS) nga iyang gi-isyu ngadto sa ON para sa nadawat nga kwarta para sa philantropiya o hinabang sa programang pangkatawhan ug dili kapital-puhunan.

Ang resulta sa maong pagpamakak ning-unlod na hinoon og samot sa Rappler sa mas lawom pa sa danawan nga puno og tae tungod kay ang PDRS sa tinud-anay lang mga papeles nga panggamit sa negosyo. Sa dihang wa mailad ang SEC, si Ressa ningsulay na sab og palusot pinaagi sa pag-ingon nga si Omidyar ningbiya sa iyang katungod sa pagbabag sa mga desisyon nga wa niya mauyoni (waiver of veto power). Ang nakaparat niini para sa Rappler kay wa gihapon mopasar kining waiver kay sa paghiling sa SEC, papel ni nga way nada kay dili man notaryado.

Sa dihang nahutdan na og mga galamiton sa pagpanlimbong, nag-amok na lang si Ma. Ressa sa dihang gideliver na ang orden sa pagsira sa Rappler. Lupig pa ang tawo nga giangkon og demonyo sa iyang pagsininggit nga ang iyang kagawasan gisugpo ni Pangulong Rodrigo Duterte mismo. Ang iyang partner nga si Pia Ranada nagsininggit gihapon nga siya kulongon sa mga military ni Duterte. Tataw kaayo nga ang maong pasundayag nga mora og hingyawaan usa ka pamaagi sa pagtago sa kalapasang criminal nga ilang nahimo ug pagpintal sa Rappler ug sa mga staff niini nga gipangulohan ni Ressa nga biktima sa panglupig ug sa rehimeng diktador ni Duterte.

Sukwahi sa ilang pamahayag nga nawad-an sila og katungod sa pamahayag, ningsamot hinoon og kakusog ang kagahob sa Rappler sa iyang way lipud-lipod nga ataki nga ang gitira si Pangulong Duterte mismo. Nangulo si Ressa og usa ka Black Friday Movement nga ginasuportahan sab sa maihap lang sa tudlo nga mga estudyante sa eskuylahan nga hain pa kundili sa University of the Philippines ug ang naanad na sa pagkatabian ug pagkasabaan nga mga loyalista sa nagtinga na nga Partido Liberal nga gipangulohan ni Bise Presidente Leni Robredo. Ningsalmot si UN Rapporteur Agnes Callamard ug ang iyang lokal nga katugbang nga si Chito Gascon sa pagsaway sa administrasyong Duterte sa pagsugpo sa kagawasan sa prensa o freedom of the press. Ang ubang mga grupo sa langyawng media ningsalmot sab tungod sa halata ug kadedusohan nga rason.

Kataw-anan ang ilang mga yagawyaw. Si Robredo nagwarning nga ang pagsira sa Rappler simtoma sa mangitngit nga kaugmaon sa nasud. Ang mga batan-ong delingkwente sa UP Diliman campus ningsalmot sa way hinungdan nga mga asembleya uban ang mga placards nga nagsaway kang Pangulong Duterte ug sa iyang “makadaot nga mga pwersa nga nagpadayon og pamaligya og mga bakak aron paghatag og pangatarongan sa ilang panglupig ug diktadurya.”

Mo-absin sila sa ilang mga klase aron moatubang sa mga camera sa TV arong mangataki kang Pangulong Duterte nga way pagpakabana sa ekselente nga grado nga gihatag sa Katawhang Pilipino kaniya sumala sa Social Weather Statuon ug Pulse Asia ilabi na gayud sa malahutayong pagsalig ug popularidad sa tawong ilahang gikastigo nga walay kahumanan.

Wa man hinooy nagtagad sa ilang isyu bahin sa panglupig kuno ug diktadurya kuno samtang ang World Bank hapit supak sa buot nga nagdiklarar nga ang “DDS ningpatay sa demokrasya sa Pilipinas apan wa nila mapatay ang malagsik nga ekonomiya sa nasud”. Ang Forbes, usa ka magasin nga internasyonal nga ginabasa sa mga magpapatigayon, nangutlo sab gikan sa diklarasyon sa World Bank nga nagkanayon sa iyang Global Economic Prospects nga ang “Pilipinas ilawom sa administrasyong Duterte ang ikanapulo nga pinakapaspas nga nagtubo nga ekonomiya sa tibuuk kalibutan”!

Dakong tamparos ang maong statistics sa nawong ni Bise Presidente Robredo nga nagpabilin nga “incurable pessimist” bisan sa mga numero nga dili kamaong mamakak. Nagpadayon siya og tan-aw sa kaugmaon sa Pilipinas pinaagi sa antipara nga dagtom og kolor. Nakalimot siya nga siya ang Bise Presidente ug tungod niini angay nga magsaulog sa mga nakab-ot sa nasud. Bahin kang Maria Ressa, wa gyud niya tagda ang diklarasyon sa Forbes ug sa World Bank.

Tingali tungod sa sobra nga pagkalain kay si Robredo mora og nawala sa panahon ug nabutaan sa lunlon ug sobra nga pamolitika ug negativismo, si Propesor Clarita Carlos sa Political Science ug tigtuki sa politika mipadangat og mensahe nga Iningles nga lima lang ka pulong ang sulod nga kun hubaron nagkanayon nga “Si Pangulong Duterte ningpalihok sa Pilipinas nga paabante”. Ngadto sa mga ning-ataki kang Duterte tungod sa iyang pagputol sa pusod nga sumpay sa America, ang tubag ni Propesor Carlos mao kini: “Giliwag ni Duterte ang Pilipinas gikan sa naandan na nga foreign policy” samtang “iyang gihulma ang nasudnong interes pinaagi sa paglatid ug pagsubay sa iyang kaugalingong dalan sa foreign policy”. Bilib kaayo si Propesor Carlos kang Duterte tungod sa iyang pamulitika nga modasdas gyud ug walay kukahadlok.

Makaluluoy kaayo nga samtang ang Pilipinas ningsaka na og pipila ka angang sa natad sa politika ug ekonomiya, ang oposisyon ug ang mga organissasyon sa media nga nagadawat og suporta gikan sa gawas sa nasud baga kaayo og nawong nga nagpadayon sa pagpakaminos nining mga nakab-ot sa nasud. Dili lalim ug dili gamay ang kahimoan nga ang Pilipinas ningtumaw nga mas lig-on sa ekonomikanhong kalamboan kun itandi sa China sa ikatulong kwarto sa 2017. Pero sa ikaupat nga kwarto sa 2017, misulbong ang China (6.9%) ug ningtugpa ibabaw sa tanang nasud sa Asya, Gisundan kini sa Vietnam (6.8%) ug sa Pilipinas (6/7%). Apan ang Pilipinas subsob nga nagatubo nga walay pagkunhod sa sagunson nga siyam ka kwartong nangagi. Kini nga malahutayong paglambo ang pinakahawod sa mga nasud sa ASEAN. Bisag asa nimo tan-awon ug bisan unsaon nimo og tan-aw, nangahulogan kini nga ligon ang ekonomiya ug ang grado sa ekonomiya taas kaayo gikan sa mga kompaniya nga nagahatag og serbisyo sa mga mamumuhunan sama sa Moody’s ug uban pang international credit rating institutions.

Ang kawsa ug epekto usa ka simple nga pamaagi sa pagsukod sa hapak sa panglupig ug diktadurya nga maoy gibundak nga pamasangil sa Rappler ug sa iyang mga dumadapig kontra sa administrasyong Duterte. Apan sama sa kanunay nakong ginabatbat, walay makiglantugi kontra sa kalampusan labi na gyud og ang mga institusyon nga walay mansa ang integridad mopasibaw sa mga positibong nangahimo ug nakab-ot. Laomi nga ang ekonomiya molambo pa og mas paspas sa sulod sa 2018 tungod sa paggastos sa imprastruktura ilawom sa programang Build, Build, Build sa administrasyong Duterte. Kitang tanan nasayud nga ang gobyerno nagbudget og P8.4 trillion aron sa paggama og mga dagkong proyekto sa imprastruktura sama sa railways, karsada, tulay, irigasyon, airports, ug seaports, ug uban pa. Ang mga oportunidad sa pagpanarbaho nga ihatag niining mga proyektoha halos dili nato makwentada tungod sa kadaghan. Walay peke niining maong statistics ug sa mga umaabot nga mga posibilidad. Samtang gisulat ni, ang Philippine Stock Exchange misulbong sa 9,000 points.

Kugi kaayo ang administrasyong Duterte sa pagtrabaho aron maputol ang kadena sa atong kawadon ug mahaw-as ang ekonomiya gikan sa pagunlod. Mientras tanto, pwede nga ang Rappler ug ang iyang mga dumadapig padayon nga magrali bisag walay permit ug magyawyaw ug magtagawtaw kutob sa ilang gusto hangtud nga mapagaw. Hingpit man ang kagawasan sa kada Pilipino.