‘Ang National Broadband Network’

UNA NA NATONG nadungog ang bahin sa National Broadband Network sa panahon ni Pres. Gloria Macapagal Arroyo (PGMA). Apan dinha nay mga pagsulay sa wala pa si PGMA sa pag-establisar og sentro sa nasudnong komunikasyon apan wa kini maimplementar human sa mga plano. Sa panahon lang sa administrasyon ni PGMA giseryoso gyud ni pagatiman. Si Kalihim Leandro Mendoza sa Department of Transport and Communications misumite og plano ngadto kang House Speaker Jose de Venecia. Sumala sa atong nahibaw-an, ang National Economic Development Authority ang ninghimo sa plano nga niadtong panahona gidumala ni Romulo Neri. Si Neri nagpatabang sab ni Rodolfo “Jun” Lozada pagsulat sa maong plano. Niadtong tungora pangulo sa Philippine Forest Corporation si Jun Lozada.

Nabulit ug napiang sa kontrobersiya ang proyekto sa multi-million-dollar NBN. Ang anak sa House Speaker, si Joey De Venecia, ningdalit nga siya ang mopursige sa proyekto apan ang iyang kompaniya, Broadband Philippines, nga may puhunan lang nga P300,000.00, di gyud mopasar sa kwalipikasyon. Dayon ang ZTE Corporation, higante nga kompaniya sa telecom sa China, ningdalit nga siya na ang moimplementar sa proyekto sa usa ka kasabutan nga gihimo samtang nagdula og golf ang mga hingtungdan.

Si kanhi Comelec Chairman Benjamin Abalos ang gireport nga maoy naningamot nga magkasinabot ang mga hingtungdan. Ang negosasyon naguba sa dihang ang mga hingtungdan sa NBN project wa magkasinabot sa bahinay sa “commission”. Ningbaho ang maong kontrata ug nahimong nasudnong eskandalo, ug nasabit pa si First Gentleman Mike Arroyo, human mokompisal si Jun Lozada ug nag-alegar nga may mga kikbak nga gipanghatag sa mga tawong apil sa NBN deal. Si Lozada nga nahimong bantugan sa hinanali ug gibunyagan og “whistle blower” ning-insistir nga dunay mga pagsulay sa pagkidnap kaniya aron patak-omon ang iyang baba, mao nga ningtago siya sa kumbento sa mga madre. Bakak ni nga istorya.

Taliwala sa kainit sa kontrobersiya gikanselar ni Presidente Arroyo ang proyekto. Si Abalos gikasohan sa Sandiganbayan apan naabswelto. Sa laing bahin, si whistle blower Lozada, isip chairman sa Philippine Forest, nadutlan sa kaso nga graft mahitungod sa pag- award ngadto sa iyang igsoon sa usa ka luna sa yutang publiko aron tamnan og Tubatuba.

Nakalimtan na ang NBN sukad niadto nga nagpakatawo sa duopolyo nga gimatuto sa administrasyong Aquino nga sa pagkatinuod tawotawo lang sa oligarkiya. Samtang nagasulat ko niini, 45% sa tibuok nasud lagmit way serbisyo o kulang og serbisyo, ug kun di pa kana grabe nga kahimtang, ang 55% nagaantos sa pinakamahal ug pinakahinay nga internet sa usa ka yugto nga halos ang tanang parte sa kalibutan nagahisgot mahitungod sa hugot ug paspas nga pagkoneksyon sa tanang suok sa kalibutan ug bahin usab sa abante na kaayo nga teknolohiya sa 5G. Makauwaw. Sa bag-o pa lang ninglingkod si Pres. Rodrigo R. Duterte, gitambagan pa gyud siya nga gisagolan og gamayng yagayaga ni PLDT big-shot Manny Pangilinan nga pasagdahan na lang ang industriya sa telekomunikasyon sa mga hingtungdang magdudula, nga buot ipasabot PLDT/SMART ug Globe Telecom, sa rason nga ang telecom para lang sa mga eksperto kuno niini. Gikontrolar sa duha ka dagkong higante ang 700 mhz nga giaward sa gobyerno nga libre ngadto sa pito ka aplikante. Gibaligya sab sa maong mga awardee ang ilang frequency ngadto sa SMC sa grabe ka ubos nga presyo. Ang SMC ningbaligya sab niini ngadto sa Smart ug Globe sa makabungog nga presyo nga P69-billion. Inalisto gyud kaayo ni nga mga lakang aron masemento ang monopolyo.

Unya kay nasakpan man. Pagkahibalo ni Duterte og giunsa pagkontrolar sa importanteng frequency sa duopolyo, iyang gimandoan nga ibalik ang maong frequency. Ang gisurender sa PLDT/ SMART mao ang frequency sa Cure Telecom nga gustong pabayran ni Pangilinan og P2-billion. Dihang ningtubag si Duterte nga ipahiling niya sa mga BIR examiner ang PLDT, ning-atras ang PLDT ug gibalik sa gobyerno ang frequency nga libre.

Gipatuo ang publiko nga ang anti-trust nga ahensya sa gobyerno ang ningpugos sa duopolyo nga ibalik ang parte sa mhz frequency. Tinuod ni, apan ilang giseguro nga hagip-ot ra kaayo ni sa ubang magdudula sa industriya sa telecom.

Ang appointment ni Usec Eliseo Rio Jr. isip Acting Secretary sa Department of Information and Communications ninghatag kaniya og hunat ug kusog sa pagpursige sa NBN project. Human sa makapoy nga proseso sa negosasyon kaatubang ang National Grid Corporation of the Philippines ug ang National Transmission Corporation, napermahan na gyud nila ang Tripartite Agreement nga motugot sa DICT nga mogamit sa nakaistambay lang nga dark fiber asset sa TRANSCO nga ginamintinar sa NGCP.

Samtang ginakonsiderar sa proyekto ang mga masakop sa bandwidth nga ikahatag sa koneksyon sa Facebook 2-terabit nga gikan sa Hongkong o Guam, si Kalihim Rio nagahiling sab sa uban pang mga opsiyon nga ihikyad niya gamit ang internet broadband fix-line ug wifi connectivity nga mag-una pa sa FB. Ang kinatumyan sa FB submarine cable adto molandig sa Poro Point sa San Fernando, ug sa Bawang, La Union sa weste ug gikan dinhi ikutay kini padulong sa Baler, Quezon sa este. Kini nga submarine cable gilauman nga mahuman og instalar sa nahaunang mga bulan sa tuig 2019.

Lauman nato – sa tinuod lang maseguro nato – nga ang DICT, tinabangan ni Kalihim Sonny Dominguez sa Panalapi, mopalutaw gyud og mga abanteng solusyon.

Si Rio daghan kaayo og mga opsiyon. Ang pagtinabangay sa DICT ug TRANSCO nga ginadumala sa Department of Finance mohatag kaniya og synerhiya nga karon mopapaspas na og maayo sa programa sa NBN sa administrasyong Duterte. Dako ni og kalainan sa proyekto sa ZTE-NBN tungod kay mas dako siya og coverage ug mohatag siya og serbisyo sa internet nga paspas kaayo ug libre nga WIFI sa tanang opisina sa gobyerno, LGU, lakip na ang mga opisina sa barangay ug mga eskuylahang pampubliko. Ug wa ni kurapsyon! Si Rio haum gyud kaayo sa DICT. Bilib ko sa estratehiya nga iyang gipursige nga ningdaginot og bilyones para sa gobyerno. Ob kors di sab nato kalimtan ang papel ni TRANSCO President Melvin Matibag sa pagpanday sa makasaysayanon nga tripartite agreement kauban ang NGCP. Di na ta masorpresa kun ang DICT ug TRANSCO momugna na sab og laing estratehiya nga mokonsolida sa mga asset ug abilidad sa mga eksperto sa duha ka ahensya sa gobyerno aron ihatag ang serbisyo ngadto sa katawhan nga sulod sa hataas nga katuigan wa gyud ikahatag sa duopolyo sa telecom ngadto sa publiko.