O zjawach, zjawiskach i duchach

henryk.martenka@angora.com.pl http://nazwisko.blogspot.com

Chyba każda kultura świata wraz z innymi, poważniejszymi cechami przypisuje duchom psotność. Nie inaczej jest z kulturą brytyjską, w której nie odpuszczają one w swoich figlach nawet językowi.

Najlepszym przykładem jest choćby rzeczownik spirit, który opisze zarówno duszę, jak i wysokoprocentowy alkohol ( And when the spirits of the dead come back to haunt him, he always greets them with his finest spirits. – A gdy nachodzą go duchy zmarłych, zawsze gości je najlepszymi trunkami.). Co ciekawsze, może on funkcjonować jako czasownik, znaczący szybko coś albo kogoś przemieszczać ( Once the meal was over, the waiters spirited away all the leftovers. – Jak tylko zakończył się posiłek, kelnerzy migiem usunęli wszystkie resztki ze stołu.). Podobnie będzie ze znaną z filmów szpiegowskich zjawą, czyli specter, która po angielsku funkcjonuje również jako synonim poważnego zagrożenia ( The specter of an all out war loomed over the kingdoms even though a fragile peace treaty was in place. – Mimo że obowiązywał kruchy pokój, nad królestwami wciąż wisiało widmo wojny.).

Co gorsza, znajdziemy wśród nich nawet fałszywych przyjaciół. Zjawę po angielsku nazwiemy na przykład apparition, czyli łudząco podobnie do polskiej aparycji. Niestety, dla niej angielski przewidział określenie appearance, takie samo jak dla... pojawienia się ( The apparition has made no appearance of its appearance. – Zjawa nigdy nie pokazała swej aparycji.). Co trudniejsze, w angielskim również pojawiają się wyspecjalizowane rodzaje duchów. Stąd motoryzacyjny wraith to zaobserwowany duch kogoś, kto albo zmarł niedawno, albo umrze niedługo ( She thought she had seen a wraith and came to the conclusion he had died moments earlier. – Wydawało jej się, że widzi ducha i doszła do wniosku, że zmarł chwilkę wcześniej.). A revenant to ktoś, kogo uznaliśmy za zmarłego, a okazał się całkiem żywy ( How the revenant made it back after being presumed dead in the wild north is anybody’s guess. – Nikt nie wie, jak udało mu się wrócić do żywych z tragicznej wyprawy na dziką Północ.).

Pamiętać też warto, że w odróżnieniu od polskiego, w angielskim nie ma związków między zjawą a zjawiskiem. To drugie nazwiemy bowiem z greckiego phenomenon ( The phenomenon of ghost sightings apparently increases in occurrence in times of hardship. – Zjawisko obserwacji duchów jest częściej notowane w chwilach trudności.). I o jego fenomenalnych właściwościach – wkrótce.

MARCIN WILCZEK Spiriting away a wraith marcin.wilczek@gmail.com facebook.com/podstepne.slowka