Proszę wstać! Nauka idzie!

Sztuczny: mysi embrion

Przedmiot sprawy: Naukowcom z Uniwersytetu w Cambridge, z udziałem laboratorium Polki prof. Magdaleny Zernickiej-Goetz, udało się stworzyć sztuczny mysi embrion. Wyhodowana w warunkach in vitro tkanka jest zdolna do samoorganizowania się w strukturę, która architekturą i rozwojem przypomina naturalny embrion. Podobnie jak naturalny embrion składa się ona z dwóch typów komórek macierzystych, które są ze sobą w ciągłej komunikacji warunkującej prawidłowy rozwój. Komórki rosną na specjalnej trójwymiarowej matrycy, która zastępuje macierz międzykomórkową. Wczesny rozwój sztucznego embrionu przebiega tak samo jak naturalnego, jednak najprawdopodobniej nie jest on zdolny rozwinąć się w zdrowy płód. (SS)

Orzeczenie: Sztuczne embriony mogłyby być wykorzystywane w badaniach zamiast naturalnych.

Widzenie: w kolorze

Przedmiot sprawy: Nie tylko ptaki mają doskonały wzrok. Ostatnie doniesienia szwedzkich naukowców dowodzą, że także żaby i ropuchy mogą pochwalić się niezwykłymi zdolnościami widzenia. Płazy te widzą kolory, nawet gdy jest tak ciemno, że ludzkie oko nie jest w stanie niczego dostrzec. Jest to możliwe dzięki obecności w oku żab światłoczułych receptorów zwanych czopkami, które w przeciwieństwie do czopków u innych kręgowców mają dwie różne wrażliwości. Naukowcy zbadali, że żaby i ropuchy wykorzystują swoje zdolności widzenia kolorów do zdobywania pokarmu czy znalezienia wyjścia z pułapki, ale wyłączają je przy doborze partnerów. (PRJ) Orzeczenie: Tęczowy rechot w stawie.

Roboty: w transplantologii

Przedmiot sprawy: Humanoidalne roboty mogą pomóc w hodowli organów do transplantacji – ogłosili brytyjscy naukowcy. Dotychczas hodowano proste ludzkie tkanki, takie jak mięśnie czy kości, na zwykłych płytkach, ale takie otoczenie dalekie jest od tego, jakie można spotkać w ludzkim ciele. Dlatego uczeni stworzyli robota, który kopiuje ludzką anatomię, zapewniając podobne warunki, jakie panują w organizmie człowieka. Dzięki temu rosnące w nim tkanki nabierają prawidłowych kształtów, a stymulacja ruchu czy rozciągania sprawia, że ścięgna, mięśnie i kości lepiej rosną i nabierają wytrzymałości. Uczeni mają nadzieję, że w przyszłości robot ten posłuży do wytwarzania bardziej skomplikowanych organów, np. serca. (ZK)

Orzeczenie: Jesteśmy o krok od w pełni sprawnych implantów.

Unieszkodliwiony: rak piersi

Przedmiot sprawy: Dotychczas nie było terapii przeciwko złośliwemu rakowi piersi, tzw. potrójnie ujemnemu, który nie reaguje na standardowe chemioterapie, a jeśli już, to szybko się na nie uodparnia. Uczeni z Izraela znaleźli jednak czuły punkt tego nowotworu, który może zostać wykorzystany w leczeniu. Jak się okazało, komórki rakowe takiego guza potraktowane lekami przeciwnowotworowymi wydzielają zwiększoną ilość pirymidyn, czyli cząsteczek budujących DNA, zabezpieczając się w ten sposób przed śmiercią. Naukowcy wpadli na pomysł, by chemicznie zablokować produkcję tych nukleotydów i tym samym zwiększyć wrażliwość guza na właściwe leczenie. Ich pomysł przetestowano już z sukcesem na myszach. (ZK)

Orzeczenie: Kombinacja leków może być zbawienna.

Nowa: terapia genowa Do przechowywania danych: DNA

Przedmiot sprawy: Naukowcy pracują nad wykorzystaniem DNA z jego „czteroliterowym” alfabetem do przechowywania informacji. Udało im się opracować metodę, dzięki której możliwe jest przechowanie 215 petabajtów (215 milionów gigabajtów) danych w 1 gramie DNA. Do przetestowania takiego sposobu kodowania wykorzystali sześć plików (m.in. wirus komputerowy i francuski niemy film), które zapisali w postaci 72 tysięcy łańcuchów DNA, każdy o długości 200 nukleotydów („liter”). Kod genetyczny wysłano do firmy syntetyzującej DNA, a następnie otrzymane DNA zsekwencjonowano i „przepisano” z powrotem na kod binarny, co umożliwiło odczytanie wszystkich plików. Jak na razie główną przeszkodą w zastosowaniach na masową skalę jest cena tej metody. (KR)

Orzeczenie: Archiwum danych w małej probówce. Przedmiot sprawy: Przełomowa terapia genowa zwana CAR-T, która pobudza działanie układu odpornościowego pacjenta, pomogła ponad jednej trzeciej ze 101 terminalnie chorych na białaczkę. W badaniu wzięli udział chorzy, u których wyczerpano już wszystkie inne opcje pomocy. Leczenie obejmowało izolację limfocytów T z krwi pacjentów. Limfocyty następnie były modyfikowane, z wykorzystaniem inżynierii genetycznej, aby rozpoznawały komórki nowotworowe. Wyniki testu są obiecujące, ale trzeba sprawdzić, jakie są skutki uboczne terapii i jakie będą jej długotrwałe korzyści. Niestety, już w trakcie leczenia dwóch pacjentów zmarło, a u niektórych wykryto anemię, nadmierną aktywność ze strony układu odpornościowego lub problemy neurologiczne. (PRJ) Orzeczenie: Czy terapia będzie skuteczna, czas pokaże; ważne, że jest nadzieja.

Pod lupą: nieporozumienie

Przedmiot sprawy: Nie zawsze to, co chcemy przekazać, jest zrozumiałe dla innych. Tylko w jaki sposób zmierzyć, czy do słuchaczy „dociera”, co się do nich mówi? Naukowcy postanowili zbadać, jak synchronizują się mózgi osób wchodzących ze sobą w interakcje. W tym celu stworzyli narzędzie pomiarowe, dzięki któremu można mierzyć aktywność mózgów różnych osób w codziennych warunkach, poprzez określenie stopnia utlenienia czerwonych krwinek w mózgu. Teraz badacze będą mógli mierzyć, w jaki sposób aktywowane są nasze mózgi np. w trakcie rozmowy z lekarzem czy podczas oglądania programów telewizyjnych. Zebrane dane umożliwią zrozumienie i poprawę jakości komunikacji. (AU)

Orzeczenie: Dobra komunikacja nie zależy tylko od szczerych chęci.