Jak w polskim zegarku

W ostatnich latach w kraju powstało kilkanaście manufaktur, które produkują coraz lepsze i bardziej zaawansowane modele zegarków mechanicznych.

Gerlach stał się w Polsce synonimem noża, za sprawą założonej jeszcze w 1760 r. manufaktury, którą na początku XIX wieku przejął Jerzy Samuel Gerlach i uczynił z niej jedną z najbardziej cenionych firm tej branży na świecie.

Niewiele osób pamięta, że w historii Polski złotymi zgłoskami zapisał się także inny Gerlach – Gustaw, przyjaciel Karola Wedla, z którym przyjechał z Niemiec do Warszawy, właściciel najlepszej w całym Imperium Rosyjskim fabryki przyrządów optycznych i pomiarowych, wynalazca, filantrop i, mimo niemieckiego pochodzenia, żarliwy polski patriota.

Właśnie Gustaw Gerlach zainspirował czterech mieszkańców Szczecina do założenia G. Gerlach Fundacja Rozwoju Polskiej Myśli Technicznej i Mechaniki Precyzyjnej. – Czwórka fundatorów to osoby samodzielne finansowo, a do tego pasjonaci zegarków, co szczególnie uzasadnione jest w moim wypadku – mówi z uśmiechem prezes Krzysztof Zegarek, który w swojej kolekcji ma ponad 400 modeli. – Postanowiliśmy więc uruchomić manufakturę produkującą zegarki, której zyski byłyby przeznaczane na działalność statutową fundacji (wydawnictwa, wykłady, imprezy promujące polską myśl techniczną).

W 2011 r. powstał pierwszy model, zaprojektowany dla członków jednego z internetowych forów zegarkowych. – Pierwszy nasz zegarek był hołdem dla przedwojennego polskiego samolotu PZL P.11c (skonstruowany przez inż. Zygmunta Puławskiego samolot myśliwski, który na początku lat trzydziestych należał do najlepszych na świecie – przyp. autora) – wyjaśnia prezes.

Kolejne modele także nawiązywały do polskiej myśli technicznej: Enigma, Submarine (zbudowany na cześć inż. Stefana Drzewieckiego, genialnego inżyniera, wynalazcy, pioniera żeglugi podwodnej i lotnictwa), Pm36 (zegarek upamiętniający lokomotywę zaprojektowaną przez Kazimierza Zembrzuskiego, która na Wystawie Techniki i Sztuki w Paryżu w roku 1937 zdobyła złoty medal), PZL.37 Łoś (nawiązujący do bombowca zaprojektowanego przez Jerzego Dąbrowskiego). RWD-6 przypominał słynny samolot, na którym Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura wygrali zawody „Challenge 1932”. PZL P.24 upamiętniał samolot myśliwski konstrukcji Wsiewołoda Jakimiuka, PZL.23 Karaś – lekki bombowiec skonstruowany przez zespół pod kierunkiem Stanisława Praussa, a 7 TP – polski przedwojenny czołg. W kolekcji Gerlacha jest też PZInż. Lux Sport (wyprodukowany na pamiątkę samochodu skonstruowanego przez polskich inżynierów pod kierownictwem Kazimierza Studzińskiego, który nazywano polskim Maybachem), CWS Sokół 1000 (nawiązujący do przedwojennego polskiego motocykla, który w swojej klasie był jednym z najdoskonalszych na świecie). Dywizjon 303, ORP Krzysztof Zegarek. – Czasem organizujemy konkursy na opracowanie konkretnego projektu, tak jak to było w przypadku husarii. Mechaniczny zegarek składa się z kilkuset części. Ogromną większość z nich Gerlach kupuje u wielkich światowych producentów, w czym jednak nie odbiega od znanych szwajcarskich marek, z których wiele to przede wszystkim montownie.

Jak to z czasem było

Już 4,5 tysiąca lat temu w Chinach znane były zegary słoneczne i wodne. Platon (427 – 347 p.n.e.), mimo że był wybitnym filozofem, nie zapominał o sprawach doczesnych i skonstruował pierwszy zegar wodny z budzikiem. Około 1000 r. w Magdeburgu zbudowano pierwszy zegar mechaniczny. W 1368 r., zaledwie 33 lata po mediolańskim, zbudowano zegar wieżowy we Wrocławiu, który jednak nie był już polskim miastem, lecz od 1335 r. należał do Czech. Około 1510 r. Peter Henlein z Norymbergi skonstruował pierwszy zegarek kieszonkowy. Na początku XVIII w. wymyślono wskazówkę sekundową. W tym samym czasie szwajcarski matematyk Nicolas Fatio de Duillier pierwszy zastosował kamienie zegarkowe. W 1756 r. powstał pierwszy zegarek z naciągiem automatycznym. W 1839 r. Antoni Patek i Franciszek Czapek założyli w Genewie manufakturę, która dziś pod nazwą Patek Philippe jest uznawana za najlepszego i najbardziej prestiżowego producenta zegarków na świecie. W 1891 r. w Warszawie uruchomiono fabrykę budzików. W 1958 r. w Japonii wyprodukowano pierwsze naręczne zegarki kwarcowe. Rok później w Błoniu pod Warszawą uruchomiono produkcję mechanicznych zegarków naręcznych na radzieckiej licencji.