Herby i chwasty

Szanowny Panie J.Ch. Przydomku Z wyjaśnieniem mojego rodowego nazwiska Cwalina spotkałam się już w Pana rubryce kilka lat temu. Wywodził je Pan wtedy od nazwy miejscowości Cwaliny na Podlasiu. Znając te rejony, bo z nich wywodzi się moja rodzina, przyjęłam te wyjaśnienia bez wątpliwości. Teraz znalazłam w internecie artykuł mgr Urszuli Kuczyńskiej pt. „Szlachta kurpiowska – mit czy rzeczywistość?”. Autorka pisze o nadaniu ziemi rodom szlacheckim przez księcia mazowieckiego Janusza I. „Drobne rycerstwo dało początek także innym wsiom, które w terenie – w trakcie wstępnych badań – wskazano jako szlacheckie. Są nimi Cwaliny Małe i Duże, Łosewo oraz Mściwuje. Pierwsza z nich powstała w wyniku nadania ziemi nad rzeką Puzowstok, którą otrzymał w 1403 roku Cwalina z Karwowa koło Płońska. W piętnaście lat później książę nadał dalsze 15 włók nad rzeką Skrodą, a Racibor 5 włók w tymże miejscu. Powstały tu Cwaliny Duże. W obu wsiach zamieszkali ich potomkowie – Cwalinowie herbu Cwa- lina. Tak więc, Panie Janie Chryzostomie, uprzejmie proszę o ponowne przyjrzenie się mojemu rodowemu nazwisku i próbę interpretacji. Grażyna Frankowicz

z domu Cwalina Szanowna Pani Grażyno, sprawdziłem rzeczone objaśnienie (Poczet nr 227) i jakkolwiek się przyglądać mu na nowo, pochodzenie nazwiska jest odmiejscowe, co potwierdza zresztą cytowany artykuł. Nic więc się nie zmieniło i nie ma podstaw do reinterpretacji znaczenia nazwiska. Można wspomnieć jedynie trop gwarowy, dotyczący etymologii nazwy wzmiankowanej miejscowości/wsi. Cwaliną w gwarze nazywano pewien chwast zwany też szczwołem, którego łodyga po złamaniu dawała biały sok. Zatem wieś ulokowano na miejscu obfitującym w chwasty, czyli cwalinę. Rody Cwalinów były herbowne i posiadały herb Pniejnia a drugi – Godziemba.

Na wstępie życzę Panu sukcesów w pracy w nowym roku 2018, a także aby Anioły Stróże wszystkich wyznań

Śp. Ojciec Pani miał zapewne rację. Nazwisko pochodzi od rzeczownika bierwiono, czyli okrągłej belki, używanej w budowie domostwa, ale sufiksy, jakie „doklejono” do podstawy, mają charakter rzeczywiście i kresowy, i fantazyjny. Używa go dziś 61 osób.

Skąd się wzięło?

Liwoch, ktoś wołający na gęsi. Liwka to gąska. 344 nazwiska.

Karaban, utworzone od czasownika karabać się, czyli z trudem wchodzić, gramolić się. W gwarze karabanem nazywano wielki brzuch, a stąd wóz ładowny (z czasem: karawan). 515 nazwisk.

Stec, notowane w 1554 roku, odimienne od Stefana. 8335 nazwisk.