Niezwykłe zjawiska na czerwcowym niebie

Powoli nadchodzi astronomiczne lato, które rozpocznie się 21 czerwca, niosąc ze sobą nie tylko ciepłe dni i noce, ale też atrakcyjne zjawiska na niebie. netę, bowiem od kilku miesięcy zdobi ona wieczorne niebo nad zachodnim horyzontem. Jednak nie każdy miał świadomość, czym jest ów niezwykły obiekt, który dominuje jasnością nad innymi.

Wenus jest najbliższą Ziemi planetą i najbardziej zbliżoną do niej rozmiarami. Na ziemskim niebie świeci ona najjaśniej ze wszystkich planet, toteż trudno ją pomylić z jakimkolwiek innym obiektem. Obecne zbliżenie z Księżycem będzie doskonałą okazją do jej identyfikacji, lecz będzie to zjawisko jednego wieczoru i nie potrwa zbyt długo. Około godziny 23.20 ( w centrum Polski) oba obiekty skryją się pod horyzont i znikną z pola widzenia. Następnego dnia Srebrny Glob wyraźnie oddali się od Wenus, wędrując w lewo ku innym gwiazdom i planetom.

Spotkanie z Jowiszem

Wieczorem 23 czerwca Księżyc odwiedzi Jowisza – największą planetę Układu Słonecznego, która jest obecnie drugą co do jasności planetą na niebie. Chociaż Jowisz jest prawie 12 razy większy od Wenus, to ustępuje jej jasnością, gdyż jest od niej znacznie bardziej odległy. Jednak trzeba pamiętać, że blask Jowisza jest również imponujący i jego obecność pod Księżycem stworzy miłą dla oka konfigurację (rys. 2). Oba obiekty zbliżą się do siebie na odległość tylko 3 stopni. Widoczność tego zjawiska zakończy się około godziny 2 w nocy, kiedy planeta zajdzie za horyzont. Po rozstaniu z Jowiszem Księżyc będzie kontynuował swoją wędrówkę po niebie, kierując się ku następnej dużej planecie.

Spotkanie z Saturnem

27 czerwca Księżyc w fazie pełni zbliży się do Saturna – drugiej co do wielkości planety Układu Słonecznego (rys. 3). To zjawisko będzie dostępne do obser- wacji przez całą noc. Warto dodać, że tego dnia Saturn znajdzie się w opozycji, czyli dokładnie po przeciwnej stronie Ziemi niż Słońce. Takie położenie zwykle wiąże się z największym zbliżeniem planety do Ziemi, zapewniając jej maksymalną jasność. Z tego też powodu Saturn będzie świecił dość silnym blaskiem, ale jednak zdecydowanie słabszym niż omawiany wcześniej Jowisz. To zjawisko może być trochę mniej efektowne od poprzednich, gdyż jasność planety będzie mniejsza i dodatkowo przytłumiona silnym blaskiem Księżyca w pełni.

Spotkanie z Marsem

W nocy z 30 czerwca na 1 lipca dojdzie do efektownego zbliżenia Księżyca z Marsem (rys. 4), który osiągnie wtedy wyjątkowo dużą jasność, dorównując pod tym względem Jowiszowi. Mars jest planetą prawie o połowę mniejszą od Ziemi i zwykle nie świeci na niebie zbyt jasno. Jednak teraz zbliża się on do nadzwyczaj korzystnej opozycji, która nastąpi pod koniec lipca, toteż jego blask z tygodnia na tydzień wyraźnie się zwiększa. Cechą, która na pierwszy rzut oka odróżnia Marsa od innych planet, jest jego czerwonawa barwa, bowiem inne planety świecą zwykle białym lub żółtawym światłem. Czerwony odcień marsjańskiego globu pochodzi od tlenku żelaza, znanego u nas np. pod postacią rdzy, który jest składnikiem pyłu pokrywającego tamtejszą powierzchnię. Teraz, kiedy jasność Marsa jest wyjątkowo duża, również i jego barwa powinna być wyraźniej widoczna.

Osoby, które nie mają dużego rozeznania w dziedzinie astronomii, zwykle nie potrafią rozpoznawać planet na niebie czy też odróżniać ich od gwiazd, szczególnie jeśli obiekty te nie wykazują dużej jasności. Druga połowa czerwca stworzy doskonałą okazję do nadrobienia braków w tej dziedzinie. Jeśli tylko dopisze pogoda, każdy będzie mógł zidentyfikować cztery najjaśniejsze planety: Wenus, Jowisza, Saturna i Marsa, obserwując je na własne oczy bez użycia jakiegokolwiek sprzętu. Wystarczy tylko we wskazane wcześniej wieczory popatrzeć w kierunku Księżyca, aby zobaczyć obok niego coraz to inną planetę. To pozwoli nam poszerzyć swoją wiedzę o jasnościach, barwach i położeniach tych obiektów, które w przyszłości może się udać odnaleźć nawet bez udziału Księżyca. Śledząc je systematycznie każdej pogodnej nocy, z pewnością zapamiętamy ich położenia i zauważymy, że z czasem przemieszczają się one w coraz to inne rejony nieba. www.vademecum-astronomii.pl redakcja@vademecum-astronomii.pl