Proszę wstać! Nauka idzie!
Bohaterski: pająk
Przedmiot sprawy: Mierzący zaledwie 1,25 cm pająk z rodziny pogońcowatych może mieć ogromne znaczenie dla klimatu Arktyki. Ostatnie badania pokazują, że gdy temperatura środowiska rośnie, te agresywne drapieżniki zmieniają dietę, co może zapobiec dalszemu ociepleniu klimatu. Pająki te są dominującymi arktycznymi drapieżnikami – w niektórych rejonach Alaski biomasą przewyższą aż 80-krotnie wilki. Ich ofiarami są maleńkie (0,6 cm długości) skoczogonki, które z kolei żywią się grzybami rozkładającymi martwą materię organiczną i wydalającymi przy tym gazy cieplarniane, to jest jak dwutlenek węgla i metan. Kiedy robi się za ciepło, pająki przerzucają się na kanibalizm, zostawiając w spokoju skoczogonki, by te mogły redukować populację ocieplających klimat grzybów. (SS)
Orzeczenie: Czy to pajęcze poświęcenie ma szansę ochłodzić Arktykę?
Mózg: na szalce
Przedmiot sprawy: Pomimo rozwijających się technologii hodowania organoidów, czyli samoorganizujących się struktur tkankowych wytworzonych w laboratorium głównie poprzez odpowiednie stymulowanie komórek macierzystych, uzyskanie odpowiedniego organoidu mózgu było dotąd niemożliwe. Wygląda na to, że w końcu znaleziono przepis – do poprzednio stosowanego koktajlu zawierającego neurony i astrocyty dodano komórki oligodendrocytów, odpowiedzialne za produkcję osłonek mielinowych nerwów. W ten sposób na laboratoryjnej szalce udało się uzyskać w pełni funkcjonalną korę mózgową. Na dodatek powiodła się próba uzy- skania takiego organoidu bezpośrednio z komórek pacjentów z chorobą Pelizaeusa-Merzbachera, genetyczną chorobą istoty białej mózgowia. Daje to nadzieję na użycie takich organoidów do testowania terapii i lepszego poznania chorób mózgu. (MK)
Orzeczenie: Wyhodowana kora mózgowa na pewno pomoże naukowcom, a w przyszłości być może i pacjentom.
Test: na autyzm
Przedmiot sprawy: Rok temu naukowcy opublikowali pracę, w której zamiast poszukiwać jednego czynnika diagnozującego autyzm, analizowali 24 metabolity we krwi jednocześnie. Na tej podstawie opracowali algorytm do diagnozy choroby, którego skuteczność wynosiła 96,7 proc. Taki fizjologiczny test z krwi mógłby przyspieszyć diagnozę i tym samym przyczynić się do szybszego rozpoczęcia terapii. Jest to o tyle ważne, że im młodsze dziecko zostanie poddane leczeniu, tym lepsze są rokowania. Teraz w niezależnym eksperymencie uczeni potwierdzili skuteczność swojego algorytmu. Wykorzystali istniejące dane medyczne pacjentów autystycznych, które zawierały 22 z 24 metabolitów. Mimo to skuteczność testu wynosiła 88 procent. (KR)
Orzeczenie: Jesteśmy na drodze do opracowania testu z krwi diagnozującego zaburzenia ze spektrum autyzmu.
Tajemnica: przedsiębiorczości
Przedmiot sprawy: Prawdopodobnie aż 50 procent populacji ludzkiej to nosiciele pierwotniaka Toxoplasma gondii. Dotychczas nosicielstwo wiązano z częstszymi wypadkami drogowymi, zachowaniami neurotycznymi czy samobójstwami. Badacze postanowili sprawdzić, czy związane z zarażeniem zmniejszone poczucie strachu i lęku przed porażką zwiększa u ludzi zdolności przedsiębiorcze. Wyniki badań wskazały, że w kręgach biznesowych osoby zarażone toksoplazmozą dwukrotnie częściej zakładały własną działalność. Nawet wśród amerykańskich studentów kierunków związanych z biznesem spotyka się częściej nosicieli T. gondii. (AU)
Orzeczenie: To imponujące, jak bardzo wpływają na nas organizmy niewidoczne gołym okiem.
Przyspieszone: ładowanie baterii
Przedmiot sprawy: Naukowcy z Uniwersytetu w Cambridge odkryli grupę materiałów, które pozwolą na produkcję szybciej ładujących się baterii. Mowa o tlenkach niobu-wolframu, których złożona struktura krystaliczna pozwala na bardzo szybkie przemieszczanie się jonów litu – kilka rzędów wielkości szybciej, niż przez typowe elektrody. Materiał jest prosty w przygotowaniu, a chociaż takie elektrody nie będą bardziej wydajne, to będą bezpieczniejsze od powszechnych elektrod grafitowych. Tego typu materiały mogą znaleźć zastosowanie i w smartfonach, i w samochodach elektrycznych. (SS)
Orzeczenie: Szybsze ładowanie baterii to udogodnienie zwłaszcza dla zapominalskich.
Zagrażające: słońce
Przedmiot sprawy: Lato w pełni i coraz więcej osób cierpi z powodu poparzeń słonecznych. Zdaniem brytyjskich lekarzy i naukowców powodem jest niewłaściwe stosowanie kremów chroniących przed szkodliwym pro- mieniowaniem. Używamy ich po prostu za mało. Teoretycznie stosowanie środków o wskaźniku ochrony przeciwsłonecznej 15, oznaczonej na opakowaniach jako SPF15, powinno chronić skórę przed uszkodzeniem w wyniku poparzenia. Jednak SPF jest oparty na przypuszczeniu, że 2 mg kremu będzie rozsmarowane na cm 2 skóry, co oznacza, że na jedno ochronne posmarowanie całego ciała potrzebujemy aż 36 g (ok. 6 pełnych łyżeczek do herbaty) kosmetyku. Dlatego zalecane jest używanie środków z wyższym SPF oraz częstsze i dokładniejsze jego rozprowadzanie. (PRJ)
Orzeczenie: Chrońmy się przed nadmiarem promieniowania ultrafioletowego!
Na ratunek: puszczy
Przedmiot sprawy: Żarty się skończyły i trzeba działać natychmiast, aby zachować różnorodność biologiczną – ostrzega międzynarodowa grupa naukowców w raporcie opublikowanym na łamach prestiżowego czasopisma „Nature”. Pod lupę wzięli cztery ekosystemy: lasy tropikalne, sawanny, jeziora i rzeki oraz rafy koralowe. Należą one do najbardziej różnorodnych pod względem fauny i flory. Na przykład tropiki, mimo że zajmują 40 procent powierzchni Ziemi, są miejscem występowania ponad 3/4 wszystkich znanych gatunków zwierząt na naszej planecie. Niestety, w ciągu ostatnich dziesięcioleci liczebność różnych gatunków dramatycznie spada ze względu na działalność człowieka oraz postępujące zmiany klimatu. Naukowcy nawołują do uchwalenia i przestrzegania strategii ochrony gatunków oraz umożliwienia organizacjom naukowym większego pola działania, aby uniknąć globalnego zagrożenia. (MK)
Orzeczenie: Chrońmy puszczę dziś, by uniknąć katastrofy biologicznej jutro.