Kurman na godziembie

Moje nazwisko jest dosyć nietypowe – Świś. Ludzi o tym nazwisku można spotkać w Polsce tylko w moich okolicach (Janów Lubelski, Kocudza, Kocudza Górna, Dzwola), ewentualnie – jak wynika to z portalu moikrewni. pl – Kraśnik, Wąbrzeźno, Braniewo, Bydgoszcz, Zamość, Chełm, Biłgoraj, Żnin i Oświęcim. Gdzie zapewne nazwisko to przynajmniej w Polsce wywodzi się z mojego regionu. Najwięcej ludzi o tym nazwisku pochodzi chyba z miejscowości Kocudza, która chyba w XVII wieku została założona przez Tatarów. Być może to spolszczenie jakiegoś tatarskiego/tureckiego słowa swis? Ewentualnie rozwiązanie jest prostsze i gdy chłopom nadawało się nazwiska, jakiś pan włościanin/szlachcic takie właśnie nadał któremuś z moich przodków?

Apl. adw. Robert Świś Panie Robercie, może i nietypowe, ale źródłosłów jest oczywisty. To rzeczownik świst (czasownik świstać), który w polszczyźnie obrodził sporą grupą nazwisk. Niemniej w tym kręgu znajdujemy inne też tropy znaczeniowe: gwizd, chlastać, kraść. Świstem nazywano gatunek pośledniej tkaniny. W gwarze był czasownik świsnąć (używany w tym samym znaczeniu do dziś) w znaczeniu ukraść, zwinąć coś komuś. Czasownik świś znaczył też chlusnąć lub zagwizdać. 279 nazwisk w bazie PESEL.

Mojego męża nurtuje kwestia pochodzenia jego własnego nazwiska – Franica (pisane również dawniej Franitza) oraz nazwiska Rostek, które w przeszłości przewinęło się w jego rodzinie. Mieszkamy na Śląsku, co być może ułatwi sprawę.

Katarzyna Franica W wersji męskoosobowej nazwisko Franic znane jest z dokumentów już w 1456, jego odmiana żeńskoosobowa jest nieco późniejsza. Obie formy (i grupa odmiennych) pochodzą od imienia Franciszek, znanego w Polsce od XIII wieku. Formą typowo śląską jest Franiok, ale i Franicę odnotowuje Stanisław Rospond w fundamentalnym dziele „Słownik nazwisk śląskich” (Ossolineum, 1967). Rostek jest imieniem (potem nazwiskiem) odnotowanym już w 1226, powstałym jako zdrobnienie od słowiańskich imion złożonych typu Rościsław. W staropolszczyźnie i później rostkiem nazywano każdą latorośl albo mały ruszt. W bazie PESEL istnieją 433 nazwiska Franica i 1434 Rostek.

Skąd się wzięło?

Jagusz, odimienne od Augusta. 452 nazwiska.

Godzięba (także Godziemba), powstało od rzeczownika pospolitego godzięba, jak nazywano w dobie staropolskiej odrastający pniak. 4 nazwiska.

Sekular, od łacińskich słów modlitwy saeculo saeculorum, czyli na wieki wieków. 338 nazwisk.

Paradecki, utworzone od parady albo paradować. Parada to: popis, przepych; gala wojskowa; osobliwość; obelżywe przezwisko; zasłona przed nosem. 102 nazwiska.

Kurman, od staropolskiego, gwarowego karmana, czyli sukmany. 324 nazwiska.

Siemiak, odnotowane w 1436, powstało od Siemiomysła albo od wschodniosłowiańskiego rzeczownika siemia – rodzina. 53 nazwiska.