Helena Rubinstein – cesarzowa urody
Do 25 sierpnia w paryskim Muzeum Sztuki i Historii Judaizmu można oglądać wystawę „Helena Rubinstein – przygoda z pięknem”, opowiadającą historię tej niezwykłej kobiety, którą Jean Cocteau nazywał cesarzową urody.
Jest to pierwsza wystawa poświęcona Helenie Rubinstein we Francji. Ponad 300 dokumentów, w tym ogromna ilość zdjęć, ale też dzieła sztuki z prywatnej kolekcji przedsiębiorczyni opowiadają jej historię. Od skromnych początków na krakowskim Kazimierzu przez światowe życie w Londynie, Paryżu i Nowym Jorku, aż do jej ostatnich lat w Izraelu.
Kolejne etapy wystawy wyznaczają miasta, z którymi związana była w różnych momentach swojego życia. Rozpoczyna ją więc „Kraków” poświęcony dzieciństwu i młodości Heleny (wówczas jeszcze Chaja) Rubinstein, urodzonej na Kazimierzu w wielodzietnej żydowskiej rodzinie. Kilka zdjęć ukazuje młodą dziewczynę marzącą raczej o światowym życiu niż o mężu i rodzinie. Te aspiracje zaprowadzą ją początkowo do Wiednia, a później do Australii, gdzie wyśle ją zdesperowana jej zachowaniem rodzina. „Melbourne” przywołuje więc historię pobytu Rubinstein na antypodach, który stanowił moment przełomowy w jej życiu. Chaja przemieniła się w Helenę. Dosłownie, bo na pokładzie statku przerobiła dokumenty, wpisując zamiast „Chaja” – „Helena Juliet”. Ale też w przenośni – to ostatnia podróż, o której zadecydowała rodzina. Helena uciekła bowiem z prowincjonalnego Coleraine, dokąd wysłali ją krewni, i zamieszkała w Melbourne, gdzie szybko odniosła sukces. Dowodzą go zaprezentowane reklamy prasowe z tej epoki, do których Helena zatrudniała popularne aktorki i śpiewaczki.
W 1905 roku Rubinstein, już jako odnosząca sukcesy bizneswoman, powróciła do Europy. Trzy lata później otworzyła swój pierwszy butik w Londynie, przywołany poprzez kilka archiwalnych zdjęć sąsiadujących z reklamami szminek, kremów i mydeł Rubinstein. W tym samym roku poślubiła dziennikarza Edwarda Williama Titusa, który wprowadził ją w kręgi artystyczno-kulturalne. To dzięki niemu poznała m.in. malarza i rzeźbiarza Jacoba Epsteina, za którego radą stworzyła własną kolekcję sztuki.
Najobszerniejsza część poświęcona jest stolicy Francji, z którą Rubinstein związana była przez wiele lat. Już w 1909 otworzyła nad Sekwaną swój pierwszy instytut urody, a w 1912 zamieszkała na stałe w Paryżu, gdzie natychmiast odniosła sukces biznesowy. Dokumenty i archiwalne zdjęcia prezentują spektakularny rozwój kosmetycznego imperium Rubinstein, która otworzyła również fabrykę w podparyskim Saint-Cloud. Stała się ważną postacią paryskiego życia towarzyskiego i kulturalnego. Jej trzypiętrowy apartament w wybudowanej przez nią kamienicy na Wyspie Świętego Ludwika był ośrodkiem, wokół którego grawitowali artyści (m.in. Picasso, Brâncuşi, Chagall, Léger) i pisarze (Hemingway, Joyce). Na wystawie zaprezentowano część zebranych przez nią dzieł, a lista nazwisk przyprawia o zawrót głowy (Chagall, Dufy, Vuillard, Utrillo, Marcoussis, Léger, Picasso). Sukces komercyjny i prywatny szły więc w parze i dopiero wybuch drugiej wojny światowej zniszczył ten piękny świat.
Rubinstein spędziła lata wojny w Nowym Jorku, który już od końca 1920 roku był kolejną siedzibą jej imperium. Na wystawie zaprezentowano m. in. zdjęcia i elementy wystroju jej spektakularnego salonu przy Piątej Alei, udekorowanego afrykańskimi rzeźbami, marmurowymi płaskorzeźbami oraz dziełami Giorgia de Chirico. Ostatni etap życia Rubinstein był silnie związany z Izraelem. Włączyła się aktywnie w życie kraju, finansując np. Helena Rubinstein Pavilion for Contemporary Art w Muzeum w Tel Awiwie. Wystawę zamyka niewielka przestrzeń opowiadająca historię marki Helena Rubinstein Inc. po śmierci jej założycielki i prezentująca kolekcję produktów stworzonych przez lata istnienia firmy.
„Helena Rubinstein – przygoda z pięknem” ukazuje historię niezwykle zdeterminowanej kobiety, która odrzuciła tradycje i konwenanse i odniosła wielki sukces. Wystawa, zbudowana przede wszystkim wokół niewielkich czarno-białych zdjęć (przez co ogląda się ją momentami jak album ze starymi fotografiami), jest urozmaicona archiwalnymi reklamami, ale też bardziej widowiskowymi eksponatami, np. dziełami sztuki czy strojami noszonymi przez Helenę. Muzeum Sztuki i Historii Judaizmu prezentuje w sposób ciekawy i kompletny drogę, jaką przeszła Chaja Rubinstein – biedna Żydówka z Kazimierza – do Heleny Rubinstein, stojącej na czele międzynarodowego imperium kosmetycznego.