Żeby się wyciszyć

Joseph Roth, austriacki pisarz i dziennikarz, autor m.in. słynnego „Hotelu Savoy”, „Marszu Radetzky’ego”, „Opowieści o świętym pijaku” czy „Dziwów morza”, w latach 1920 – 1939 podróżował po Europie na linii Wiedeń – Berlin – Paryż na zlecenie „Frankfurter Zeitung” i „Berliner Borsen-Courier”. W latach 20. ubiegłego stulecia był najlepiej opłacanym dziennikarzem w Berlinie. W tamtym okresie mieszkał w hotelach, które stały się jego domem, uzależnieniem, miejscem pracy i punktem wyjściowym do patrzenia na świat. Z obserwacji prowadzonych najczęściej z hotelowego fotela przy oknie powstało 41 felietonów o charakterze eseju, prozy poetyckiej, a czasem nawet wiersza. Roth pisze o rzeczach najbanalniejszych: praniu robionym na chodniku, plakacie ze słupa ogłoszeniowego, mężczyźnie w szarym kapeluszu, bieżniku na stole w mieszkaniu naprzeciwko, ale też o tym, dlaczego kocha kobiety w oknach, a już szczególnie blondynki. Sprawy pozornie błahe stają się dla niego pretekstem do mówienia o rzeczach głębokich i pięknych. Robi to w godny podziwu sposób, tak pisząc na przykład o świetle lampki nocnej w „Obcym mieście”: To światło jest czerwonawo przyćmione i wygląda jak mały pożar lasu na horyzoncie albo jak latarenka w przydrożnej kapliczce. Cóż, ten czy inny Bóg obdarzył mnie akurat takim głodem piękna, bym mógł z jednej strony pomnażać, z drugiej gasić pożary lasu, jak również głębszym zmysłem, otwartym na świętość zgubionych kapliczek.

Lektura nostalgiczna, o świecie, który odszedł. I satysfakcja, jaką daje obcowanie z pięknem. Żeby się wyciszyć i zachwycić.

AGNIESZKA FREUS JOSEPH ROTH. PROZA PODRÓŻNA (WERKE 1 – 3). Przeł. Małgorzata Łukasiewicz. Wstęp Ewa Lipska. Wydawnictwo AUSTERIA, Kraków 2019. Cena 34 zł.