Proszę wstać! Nauka idzie!

Przedmiot sprawy: Zastąpienie do 2050 roku do 50 proc. spożywanego mięsa i nabiału alternatywnymi produktami pochodzenia roślinnego może zmniejszyć globalną emisję gazów cieplarnianych aż o 31 proc., a także zatrzymać degradację lasów i poprawić dietę milionów ludzi – ogłosili amerykańscy naukowcy na łamach prestiżowego czasopisma „Nature Communications”. Według badaczy dodatkowe korzyści dla klimatu i bioróżnorodności mogłyby wynikać z ponownego zalesiania terenów wcześniej wykorzystywanych do wytwarzania produktów mięsnych i mlecznych. Odtworzony obszar mógłby do 2030 r. pokryć 25 proc. światowych potrzeb w zakresie renaturyzacji gruntów. Takie zmiany nie są proste – wymagają zaangażowania społecznego, wdrożenia wielu innowacji technologicznych i interwencji politycznych. (ZK)

Orzeczenie: Spożywanie produktów pochodzenia zwierzęcego zabija Ziemię.

Dezynfekujące: rękawiczki

Przedmiot sprawy: Środki ochrony indywidualnej, używane np. w szpitalach, generują ogromne ilości odpadów. Aby chociaż częściowo rozwiązać ten problem, naukowcy z Uniwersytetu Rice opracowali nowatorskie rękawiczki wielokrotnego użytku utrzymujące jednocześnie sterylność. W kompozytowy materiał tekstylny wpleciono cienkie druciki umożliwiające przepływ prądu elektrycznego. Odpowiednio dobrane napięcie sprawia, że w ciągu zaledwie 5 sekund materiał nagrzewa się powyżej 100°C i niszczy wirusy znajdujące się na zewnętrznej stronie rękawic. Dodatkowo za sprawą specjalnych mechanizmów bezpieczeństwa temperatura wewnątrz osiąga maksymalnie 36°C, co wyklucza możliwość oparzeń i tym samym umożliwia skuteczne odkażanie bez konieczności zdejmowania rękawic. (MM)

Orzeczenie: Z myślą o środowisku lepiej postawić na materiały wielokrotnego użytku.

Na celowniku: szczepionki doustne

Przedmiot sprawy: Brytyjscy uczeni badający wirusa SARS-CoV-2 pracują nad opracowaniem innowacyjnych, szybko działających szczepionek doustnych, które nie tylko są prostsze w aplikacji, lecz także skuteczniejsze w walce z chorobami. Koronawirus, podobnie jak grypa, infekuje komórki oskrzeli, dlatego ważne jest indukowanie wydzielania przeciwciał specyficz- nych dla antygenu wirusa w błonie śluzowej, a nie we krwi. Wcześniej badano już szczepionki donosowe, ale miały wiele skutków ubocznych. Nowy preparat podaje się pod język. Testy na małpach pokazały, że szczepionka jest skuteczna (zwierzęta wytworzyły przeciwciała) bez dostrzegalnych skutków ubocznych. (ZK)

Orzeczenie: Bezbolesne i skuteczne szczepionki w walce z wirusami.

Spiskująca: prawda

Przedmiot sprawy: Analiza przeprowadzona na Uniwersytecie Linköping w Szwecji wykazała, że osoby polegające głównie na własnym przeczuciu w ustalaniu prawdy i fałszu są bardziej podatne na teorie spiskowe. Wyniki badania przeprowadzonego na ponad tysiącu Szwedów i ponad czterystu Brytyjczykach wykazują, że przekonanie o subiektywnym charakterze prawdy wiąże się z większą skłonnością do wierzenia w dezinformację i trzymania się swoich przekonań nawet w obliczu sprzecznych faktów. To także związane jest z tendencją do znajdowania sensu w nonsensownych twierdzeniach oraz z dogmatyzmem. Wyniki sugerują, że sposób, w jaki postrzegamy naturę prawdy, może wpływać na naszą skłonność do przyjmowania teorii spiskowych i utrzymywania się przy nich mimo dowodów na ich fałszywość. (MU)

Orzeczenie: Przeczuwamy jakiś spisek.

Czuły: słuch psa

Przedmiot sprawy: Pionierskie badanie węgierskich naukowców z udziałem 13 psów ujawniło ich niezwykłą zdolność do przetwarzania informacji słuchowych w czasie snu. Zwierzęta podłączono do urządzeń służących do pomiaru potencjalnych reakcji i zmian fal mózgowych. Podczas czuwania, senności i głębokiego snu odtwarzano psie i ludzkie odgłosy, takie jak śmiech, ziewanie, skowyt, skomlenie i warczenie. Co zaskakujące, psy reagowały na te dźwięki nawet podczas snu innego niż REM, rozróżniając głosy psie i ludzkie oraz dostrzegając warstwę emocjonalną. Odkrycie to podkreśla złożoność przetwarzania słuchowego u tych zwierząt podczas snu, odzwierciedlającą podobne możliwości u ssaków naczelnych, w tym ludzi. Ponadto toruje drogę do porównawczych badań neurobiologicznych. (PRJ)

Orzeczenie: Czujność psa rozłożona na kawałki.

Na celowniku: depresja

Przedmiot sprawy: Nowe badania wykazały, że zdrowy tryb życia obejmujący umiarkowane spożycie alkoholu, zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną, odpowiedni sen i częste kontakty społeczne, przy jednoczesnym unikaniu palenia i nadmiernego siedzącego trybu życia, zmniejsza ryzyko depresji. Naukowcy doszli do takich wniosków na podstawie analizy danych z bazy UK Biobank, zawierającej dane genetyczne oraz dotyczące stylu życia tysięcy anonimowych osób. Następnie, analizując skany mózgów, uczeni dowiedli, że zdrowy styl życia zwiększa liczbę neuronów i połączeń międzyneuronalnych w takich strukturach mózgu jak hipokamp, ciało migdałowate oraz wzgórze. Wykazali również, że osoby prowadzące zdrowszy styl życia lepiej radzą sobie ze stresem, dzięki czemu m.in. lepiej regulują poziom cukru we krwi, co wpływa korzystnie na cały organizm. (AU)

Orzeczenie: Sport i częste kontakty społeczne mogą oszukać depresyjne geny.

Kontrolowany: przeszczep

Przedmiot sprawy: Efektywny monitoring stanu przeszczepionych narządów jest nie tylko czasochłonny, lecz także powoduje duży dyskomfort dla pacjenta. Naukowcy z Northwestern University opracowali innowacyjny, ultracienki, miękki implant, który po umieszczeniu go na powierzchni nerki umożliwia jej całodobową obserwację. Urządzenie jest w stanie wykryć wahania temperatury rzędu 0,6°C świadczące o rozwijającym się stanie zapalnym. W momencie stwierdzenia nieprawidłowości implant bezprzewodowo wysyła sygnał, a spersonalizowana aplikacja wyświetla powiadomienie na tablecie lub smartfonie. Badania kliniczne z udziałem zwierząt wykazały, że urządzenie wykrywa alarmujące objawy nawet trzy tygodnie wcześniej, w porównaniu z obecnie stosowanymi metodami diagnostycznymi. Dzięki temu lekarze są w stanie szybciej wdrożyć leczenie zapobiegające odrzuceniu przeszczepionego narządu. (MM)

Orzeczenie: Transplantologia będzie jeszcze skuteczniejsza.

MARTA KULIŚ i Naukowy Wydział Śledczy nauka@angora.com.pl

Źródła: EurekAlert!, Rice University News, ScienceAlert,

ScienceDaily, Northwestern University News