Lawina realnie dobrych zmian dla seniorów

Rząd przedstawił konkrety reform, które będą mieć wpływ na portfele milionów seniorów: to druga waloryzacja rent i emerytur, bon senioralny, gwarantowane ustawą świadczenie honorowe. Tak jak w przypadku umów, w których trzeba uważać na drobny druczek, również w rządowych programach czają się haczyki.

Po 100 pierwszych dniach od powołania nowego rządu prace nad obiecywanymi reformami ruszają pełną parą. Chodzi m.in. o zapowiadane w trakcie kampanii wyborczej zmiany w waloryzacji świadczeń, a także wprowadzenie nowego wsparcia dla seniorów, którzy potrzebują opieki. Rząd ujawnił właśnie szczegóły przygotowywanych ustaw.

Druga waloryzacja

O wprowadzeniu drugiej waloryzacji świadczeń mówi się od kilku lat w związku z szybko rosnącą inflacją. Teraz wreszcie ma być wprowadzony mechanizm, który w czasie szybko rosnących cen pozwoli dwa razy w roku podnosić świadczenia. Dzięki temu emeryci i renciści nie musieliby czekać rok na podwyżkę.

• Druga waloryzacja ma być przeprowadzana, jeśli inflacja za pierwsze pół roku przekroczy 5 proc.;

• będzie wyliczana na takich samych zasadach, jak marcowa waloryzacja – czyli brana będzie pod uwagę inflacja dla gospodarstw, emerytur i rent za pierwsze sześć miesięcy roku i 20 proc. wzrostu płac. Czyli taka waloryzacja wyniesie co najmniej 5 proc.;

• druga waloryzacja została nazwana przez rząd dodatkową lub też interwencyjną. To oznacza, że pomniejszy ona marcową waloryzację;

• taką drugą waloryzacją miałyby zostać objęte wszystkie świadczenia wypłacane na dzień 31 sierpnia. Wyższe emerytury i renty miałyby być wypłacane od 1 września i nie trzeba by składać dodatkowych wniosków;

• przepisy mogą wejść w życie w tym roku, jednak nie jest pewne, że taka druga waloryzacja zostanie przeprowadzona w tym roku.

– Pamiętajmy, że sytuacja jest dynamiczna. Część prognoz mówi, że inflacja za pierwsze półrocze będzie przekraczać 5 proc., część wskazuje, że nie – mówi wiceminister rodziny Sebastian Gajewski.

Bon senioralny

To nie będą pieniądze do ręki. Państwo sfinansuje opiekę nad seniorem w jego domu, jeśli dzieci z powodów zawodowych nie mogą mu jej zapewnić. Wartość takiego wsparcia wyniesie tyle, co połowa minimalnej pensji, czyli 2150 zł. Ale uwaga – nie każdy skorzysta. Będzie kryterium dochodowe – zarówno w przypadku seniora, jak i rodziny.

• Bon będzie skierowany do osób powyżej 75. roku życia. Jak podkreśla minister ds. polityki senioralnej Marzena Okła-Drewnowicz, ma sfinansować wsparcie, które pozwoli osobie starszej zostać w miejscu zamieszkania przy wsparciu opiekuna;

• maksymalna wartość bonu senioralnego to 2150 zł miesięcznie. Ta kwota będzie mogła być niższa w zależności od tego, ile godzin usługi wsparcia dana osoba będzie potrzebowała;

• to nie będą pieniądze wypłacane do ręki, ale przyznawane w formie opiekuńczych bonów dopasowanych do potrzeb seniora. Oprócz kryterium wieku będzie brana też pod uwagę wysokość emerytury – z bonu skorzysta senior ze świadczeniem do 5 tys. zł brutto;

• pod uwagę będzie brane także kryterium dochodowe rodziny, na której ciąży obowiązek alimentacyjny wobec seniora (chodzi np. o jego dzieci). Bon będzie się należał, jeśli rodzina seniora pracuje, ale i tu będzie kryterium dochodowe. W przypadku 1-osobowego gospodarstwa dochód nie może przekraczać 2-krotności minimalnego wynagrodzenia (teraz byłoby to 8484 zł), a w gospodarstwach wieloosobowych 3-krotności minimalnego wynagrodzenia (obecnie byłoby to 12,7 tys. zł);

• by skorzystać z bonu, trzeba będzie złożyć wniosek w urzędzie gminy;

• to samorządy będą określać potrzebę wsparcia i organizować opiekę wyszkolonych opiekunów dla seniorów objętych programem. Sama reforma ma wejść w życie w przyszłym roku, bo w pierwszej kolejności przeprowadzone będą szkolenia dla opiekunów. Uruchomienie bonów planowane jest na połowę 2025 r.

Świadczenie dla 100-latków

Chodzi o świadczenie honorowe, które wypłacane jest wszystkim osobom po osiągnięciu 100 lat. Okazuje się, że brak jest solidnej podstawy prawnej, która gwarantowałaby wypłatę tych pieniędzy. – Jest to świadczenie, które funkcjonuje w naszym systemie od 1972 r., ale do tej pory nie doczekało się regulacji ustawowej. Jest wciąż wypłacane na podstawie decyzji Piotra Jaroszewicza, prezesa Rady Ministrów z lat 70. – wyjaśniał niedawno wiceminister rodziny Sebastian Gajewski. Co zmienia rządowa inicjatywa?

• Tak jak teraz świadczenie ma przysługiwać niezależnie od emerytury lub renty, a także uposażenia wypłacanego sędziom i prokuratorom pozostającym w stanie spoczynku, a także uposażenia rodzinnego. Wypłacane będzie automatycznie po osiągnięciu przez seniora 100 lat;

• w razie zaistnienia u jednej osoby prawa do więcej niż jednego świadczenia o charakterze emerytalno-rentowym, wypłacane byłoby tylko jedno świadczenie honorowe z tytułu ukończenia 100 lat życia;

• świadczenie honorowe przysługiwałoby osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które ukończyły 100 lat życia. Jeśli senior nie ma prawa do emerytury lub renty, wtedy świadczenie honorowe będzie przyznawane na wniosek tej osoby złożony do ZUS;

• świadczenie dla 100-latków będzie przyznawane w kwocie stałej odpowiadającej wysokości kwoty bazowej obowiązującej w dniu ukończenia 100 lat. Niestety, nie będzie podlegać waloryzacji – co oznacza, że już dożywotnio będzie wypłacane w takiej samej wysokości. Obecnie świadczenie dla 100-latków wynosi 6 tys. 246 zł i 13 gr.